စာခ်ဳပ္ Vs ေျခခ်ဳပ္

တစ္ႏွစ္မျပည့္ဘဲ အလုပ္ထြက္လွ်င္၊ ဝန္ထမ္းခ်င္း ရည္းစားထားလွ်င္ က်ပ္သိန္းတစ္ရာ ေပးေလ်ာ္ရမည္ဟု စာခ်ဳပ္တြင္ ထည့္ခ်ဳပ္ထား၍ လူေျပာသူေျပာ မ်ားေနသည္။ႏို င္ငံျခားသား ဧည့္သည္မ်ားကို ဘုရင္တစ္ပါးကဲ့သို႔ ဒူးေထာက္၍ ဝန္ေဆာင္မႈ ေပးရမည္ဆိုသည့္ အလုပ္ကို လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေသာ္လည္း က်ပ္သိန္းတစ္ရာ ေလ်ာ္ေၾကးေၾကာင့္ ေနာက္လွည့္ ေျပးလာေၾကာင္း အလုပ္သြားေလွ်ာက္ ခဲ့သည့္ ေဒၚဇာဇာ (အမည္လႊဲ) ကဖြင့္ဟသည္။ ယင္းကား ရန္ကုန္ၿမဳိ႕ေတာ္ ဗိုလ္တေထာင္ဆိပ္ကမ္းတြင္ ဇူလိုင္လ ၁ ရက္ေန႔က ဖြင့္လွစ္လိုက္သည့္ ၾကယ္ငါးပြင့္ အဆင့္ရွိ Vintage Luxury Hotel အမည္ရ ေရေပၚဟိုတယ္၏ အလုပ္ခန္႔ထားမႈ အေျခအေန။ “တစ္ႏွစ္မျပည့္ဘဲ အလုပ္ထြက္ရင္ သိန္း ၁၀၀ ေလ်ာ္ရမယ္။ အလုပ္ဝင္မယ္ ဆိုရင္ သိန္း ၁၀၀ နဲ႔ညီတဲ့ ပိုင္ဆိုင္မႈ တင္ေပးရမယ္။ မေပးႏိုင္ရင္ တစ္ခုခုျဖစ္ရင္ သိန္း ၁၀၀ ေလ်ာ္ေပးဖို႔ အာမခံမယ့္ သူက လက္မွတ္ထိုးေပးရမယ္” ဟု အလုပ္မဝင္ဝံ့သည့္ အေၾကာင္းအရင္းကို ေဒၚဇာဇာက ရွင္းျပသည္။

ထိုကဲ့သို႔ တင္းက်ပ္မႈေၾကာင့္ အလုပ္မဝင္ဘဲ ေနာက္ျပန္လွည့္ခဲ့သူ ၁၀ ဦး ခန္႔ရွိေၾကာင္း ၎ကဆိုသည္။ ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အလုပ္ခန္႔ထားရာ၌ အလုပ္တည္ၿမဲေရးအတြက္ အနည္းဆုံး လုပ္ကိုင္ရမည့္ကာလ၊ ယင္းကာလ အတြင္း အလုပ္ထြက္လွ်င္ ေပးေလ်ာ္ရမည့္ ေလ်ာ္ေၾကးႏႈန္းထား စသည္ျဖင့္ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား ရွိၾကသည္။

အခ်ဳိ႕မွာ လုပ္သာကိုင္သာရွိသည္။ အခ်ဳိ႕ကား အလုပ္သမား ႐ုန္းမထြက္ႏိုင္ေအာင္ တင္းက်ပ္ထားသည္။ ေရေပၚဟိုတယ္ အလုပ္ခန္႔ထားမႈဆိုင္ရာ သေဘာတူညီစာခ်ဳပ္တြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႕ရသည္။

သုံးလႀကဳိတင္ ႏုတ္ထြက္ခြင့္မတင္ဘဲ အလုပ္ထြက္လွ်င္ က်ပ္သိန္း ၁၀၀ ေပးေလ်ာ္ရမည္။ ဝန္ထမ္းအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ႀကဳိက္ပါက တစ္ဦးလွ်င္ က်ပ္သိန္း ၁၀၀ စီေပးေလ်ာ္ရမည္။ ေမြးေန႔ပြဲႏွင့္ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ကိစၥမ်ားတြင္ အျခားဝန္ထမ္းမ်ားကို ႐ုံးခ်ိန္ျပင္ပ၌ (Night Claub၊ KTV၊ အရက္ဘား၊ စားေသာက္ဆိုင္) ေကြၽးေမြးပါက တစ္ဦးလွ်င္ က်ပ္သုံးေထာင္ေအာက္ ေကြၽးေမြးခြင့္ျပဳမည္။ အလုပ္ထုတ္ခံရပါက ျပည္တြင္းျပည္ပ ဟိုတယ္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ေျခာက္လ အတြင္း အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္မရွိ စသည္ျဖင့္။

“ဒါက ကုမၸဏီတိုင္း လုပ္တဲ့ကိစၥပါ သေဘာတူရင္လုပ္ေပါ့။ မတူရင္မလုပ္နဲ႔ေလ” ဟု ေရေပၚဟိုတယ္ Operation Manager မစၥတာအဲရစ္က တုံ႔ျပန္သည္။အလုပ္သမားမ်ားကို အလုပ္ခန္႔ရန္ ႏိုင္ငံျခားသား သင္တန္းဆရာမ်ားေခၚကာ သင္တန္းေပးျခင္း၊ အလုပ္လုပ္ရန္ ဝတ္စုံ၊ အမ်ဳိးသမီးမ်ားဆိုပါက အလွျပင္ပစၥည္းမ်ား စသည္တို႔အတြက္ အလုပ္ထြက္ ေလ်ာ္ေၾကးကို က်ပ္သိန္းတစ္ရာ သတ္မွတ္ထားျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ၎ကဆိုသည္။“သူတို႔အေပၚမွာ အမ်ားႀကီး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံထားတဲ့အတြက္ သူတို႔အေနနဲ႔ ဒီဟိုတယ္အေပၚကို တစ္ႏွစ္ေလာက္ေတာ့ ျပန္လုပ္သင့္တယ္ထင္လို႔ စာခ်ဳပ္ထဲမွာ ထည့္ခ်ဳပ္တာပါ” ဟု မစၥတာအဲရစ္က ေျပာဆိုသည္။ အျခား ဟိုတယ္၊ ဘဏ္၊ စက္႐ုံ၊ အလုပ္႐ုံစသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ သူ႔နည္းသူဟန္ႏွင့္ ကန္႔သတ္မႈ၊ တင္းက်ပ္မႈမ်ား ရွိသည္။

အလုပ္ကို အနည္းဆုံးတစ္ႏွစ္ လုပ္ကိုင္ရမည္ျဖစ္ၿပီး တစ္ႏွစ္မျပည့္ဘဲ ႏုတ္ထြက္ပါက လုပ္ခ၏ သုံးလစာကို ေပးေလ်ာ္ရမည္ဟု Bond (ခံဝန္စာခ်ဳပ္) ထိုးထားရေၾကာင္း Central Hotel တြင္ လုပ္ကိုင္ေနသည့္ ဦးေပါက္စ (အမည္ေျပာင္) က ေျပာၾကားသည္။

အာရွစိမ္းလန္းမႈ ဖြံ႕ၿဖဳိးေရးဘဏ္ (AGD) ဝန္ထမ္း အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးကလည္း ၂ ႏွစ္စာခ်ဳပ္ျဖင့္ လုပ္ကိုင္ျခင္း ျဖစ္ၿပီး ယင္းကာလတြင္ အလုပ္ထြက္ပါက က်ပ္ႏွစ္သိန္း ေပးေလ်ာ္ရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ၂ ႏွစ္ျပည့္၍ အလုပ္ထြက္မည္ ဆိုပါက တစ္လႀကဳိတင္တင္ရမည္ ျဖစ္ၿပီး မတင္ျပလွ်င္ လုပ္ခတစ္လစာ ေလ်ာ္ေၾကး ေပးရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ရွင္းျပသည္။

အလုပ္ဝင္လွ်င္ သုံးသိန္းကို Deposit (စေပၚေငြ) တင္ထားရမည္ျဖစ္ၿပီး သုံးႏွစ္စာခ်ဳပ္ျဖင့္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ရသည္ဟု ေျပာဆိုသူက ကေမာၻဇဘဏ္တြင္ လုပ္ကိုင္ေနသည့္ အမ်ဳိးသားတစ္ဦး ျဖစ္သည္။ “ေပးထားတဲ့ သုံးသိန္း စေပၚကို ဘဏ္က အတိုးေပးထားတယ္။ သုံးႏွစ္မျပည့္ဘဲထြက္ရင္ ေပးထားတဲ့သုံးသိန္း ျပန္မရေတာ့ဘူး” ၎ကဆိုသည္။

သတင္းေအဂ်င္စီ လုပ္ငန္းတစ္ခုတြင္ ဝင္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ေနသည့္ အယ္ဒီတာတစ္ဦး ကလည္း အလုပ္ဝင္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ရာတြင္ တစ္ႏွစ္အနည္းဆုံး လုပ္မည္ဟု လက္မွတ္ထိုးရၿပီး တစ္ႏွစ္မျပည့္ဘဲ အလုပ္ထြက္ပါက ေလ်ာ္ရမည့္ ပမာဏကို စာခ်ဳပ္တြင္ ထည့္သြင္းထားျခင္း မရွိေၾကာင္း ဆိုသည္။ “ဘယ္ေလာက္ေလ်ာ္ရမယ္ ဆိုတာကို ကြက္လပ္နဲ႔ ထားတယ္” ဟု ၎ကရွင္းျပသည္။

ယခင္ကတည္းက လူမသိသူမသိ ျဖစ္ခဲ့ေသာ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးရျခင္းမွာ ယခုေနာက္ပိုင္း အဆမတန္ ပမာဏ မ်ားေၾကာင့္ ျမင္သာေသာ ျပႆနာတစ္ရပ္အသြင္ ေဆာင္လာသည္။

စက္႐ုံ၊ အလုပ္႐ုံ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အလုပ္သမားမ်ား၊ အလုပ္သမား အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ညႇိႏိႈင္းျခင္းမရွိဘဲ အလုပ္ရွင္ ဘက္က တစ္ဖက္သတ္ ေရးဆြဲထားသည့္စာခ်ဳပ္တြင္ အလုပ္သမားမ်ား လက္မွတ္ထိုးေနရျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း လုပ္သားမ်ားက ဖြင့္ဟၾကသည္။ ယင္းစာခ်ဳပ္တြင္ အလုပ္သမား ငါးရက္အလုပ္ပ်က္ပါက အလုပ္ထုတ္ႏိုင္သည္ဟု ပါရွိေၾကာင္း New Wave ဖိနပ္စက္႐ုံ အေျခခံ အလုပ္သမားအဖြဲ႕ဥကၠ႒ ဦးသိန္းေက်ာ္ဦးက ေျပာၾကားသည္။ 

“၁၀ႏွစ္ေလာက္ လုပ္ထားတဲ့ အလုပ္သမားတစ္ေယာက္က အဲလို အလုပ္ထုတ္ ခံရမယ္။ နစ္နာေၾကးလည္း မရဘူးဆိုရင္ ေတာ္ေတာ္နစ္နာတယ္” ဟု ၎ကဆိုသည္။

အလုပ္ရွင္ မႏွစ္သက္သည့္ လုပ္သား (ဥပမာ- အခြင့္အေရး ဦးေဆာင္ေတာင္း ဆိုသူမ်ား) တို႔ကို အလြယ္တကူ အလုပ္ထုတ္ႏိုင္ရန္ ထည့္သြင္းထားျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း၊ လုပ္ငန္းခြင္တြင္ မုန္႔စားျခင္း၊ ဖုန္းဆက္ျခင္း စသည္တို႔ အတြက္လည္း သီးျခားဒဏ္ေၾကးမ်ား သတ္မွတ္ထားေသးေၾကာင္း ဦးသိန္းေက်ာ္ဦးက ေျပာဆိုသည္။

စံေကာင္းပီနံအိတ္ စက္႐ုံအေျခခံ လုပ္သားအဖြဲ႕ဥကၠ႒ ရဲထြန္းေတာက္ကလည္း အလုပ္ရွင္ အလုပ္သမား သေဘာတူစာခ်ဳပ္တြင္ လုပ္ငန္းခြင္အတြင္း အလုပ္သမား အိပ္ငိုက္လွ်င္ အျပစ္ေပးႏိုင္သည့္ အခ်က္ပါဝင္ေၾကာင္း ေျပာဆိုသည္။“အိပ္ငိုက္တာ အျပစ္ေပးတာေပါ့။ ေလးႀကိမ္ဆိုရင္ေတာ့ အလုပ္ထုတ္ႏိုင္တယ္” ဟု ၎ကရွင္းျပသည္။

အလုပ္ခန္႔ထားမႈဆိုင္ရာ သေဘာတူညီစာခ်ဳပ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အလုပ္အကိုင္ႏွင့္ ကြၽမ္းက်င္မႈ ဖြံ႕ၿဖဳိးတိုးတက္ေရး ဥပေဒတြင္ အခ်က္ ၂၁ ခ်က္ သတ္မွတ္ထားသည္။ ယင္းအခ်က္မ်ားတြင္ အလုပ္အမ်ဳိးအစား၊ စာခ်ဳပ္သက္တမ္း အလုပ္ပိတ္ ရက္စသည့္ အေျခခံအခ်က္မ်ား ပါဝင္သည္။အလုပ္ထြက္ပါက လုပ္သားေပးေလ်ာ္ရမည့္ ေလ်ာ္ေၾကးႏႈန္း၊ အနည္းဆုံး လုပ္ကိုင္ရမည့္ကာလ သတ္မွတ္ခ်က္ စသည္တို႔အတြက္ တစ္စုံတစ္ရာ ထည့္သြင္းထားျခင္း မရွိေပ။

“ဥပေဒမွာေတာ့ တားျမစ္ထားတာမရွိဘူး။ စာခ်ဳပ္၊ စည္းကမ္းဆိုတာ အလုပ္ရွင္နဲ႔ အလုပ္သမား ညႇိႏိႈင္းၿပီး လုပ္ရတာ တစ္ဖက္သတ္မခ်ရဘူး။ အေျခခံက အဲဒီကလာတာ” ဟု အလုပ္သမားအေရး ေဆာင္ရြက္သူ ေရွ႕ေနဦးေဌးက ဆိုသည္။

အလုပ္ခန္႔ထားေရး စာခ်ဳပ္ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အခ်က္ ၂၁ ခ်က္ မဟုတ္ဘဲ အျခားအခ်က္မ်ားကို ထည့္သြင္းမည္ဆိုပါက စည္းကမ္းခ်က္မ်ားကို အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမားညႇိႏိႈင္းရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း အလုပ္သမား ညႊန္ၾကားေရးဦးစီးဌာမွ ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဦးမ်ဳိးေအာင္က ေျပာၾကားသည္။

“လုပ္ငန္းေပၚမႈတည္ၿပီးေတာ့ ခ်ဳပ္ၾကတာ ရွိတယ္။ အထည္ခ်ဳပ္ လုပ္ငန္းေတြမွာေတာ့ သနပ္ခါးမလူးရ၊ ႏႈတ္ခမ္းနီ မဆိုးရဆိုၿပီး ရွိတယ္။ သူ႔ပစၥည္းပ်က္မွာ စိုးလို႔ေလ” ဟု ၎က ဥပမာေပးသည္။ စာခ်ဳပ္ပါ အခ်က္မ်ားေၾကာင့္ အလုပ္ရွင္ အလုပ္သမား ျပႆနာတက္ပါက ေျဖရွင္းရန္ နည္းလမ္းႏွစ္လမ္း ရွိသည္။ “တစ္ခုက အလုပ္သမားဝန္ႀကီးဌာနကို တင္ျပမလား။ ဒါမွမဟုတ္ ပဋိညာဥ္ အက္ဥပေဒအတိုင္း ေရွ႕ေနနဲ႔ ျပင္မလားေပါ့” ဟု ေရွ႕ေနဦးေဌးက ရွင္းျပသည္။

ေလ်ာ္ေၾကးမ်ားကို သတ္မွတ္ရာတြင္ အလုပ္သမား ေပးေလ်ာ္ႏိုင္မည့္ ႏႈန္းထားမ်ားကိုသာ သတ္မွတ္သင့္ေၾကာင္း၊ အလုပ္ခန္႔ထားေရး စာခ်ဳပ္မ်ား မွ်မွ်တတျဖစ္ရန္ အစိုးရက အေသအခ်ာ ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း အလုပ္သမား အေရး ေဆာင္ရြက္သူမ်ားက တိုက္တြန္းသည္။

အလုပ္ထြက္ေလ်ာ္ေၾကး သတ္မွတ္ရာတြင္ အလုပ္သမားအတြက္ ရင္းႏွီးထားရသည့္ ကုန္က်စရိတ္ကို ထည့္သြင္းစဥ္း စားရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ဦးဖုန္းျမင့္ေအာင္က ေျပာဆိုသည္။ “နစ္နာထားတာ က သိန္း ၅၀၊ ေတာင္းတာက သိန္း ၁၀၀ ဆိုၿပီးေတာ့ ေတာင္းလို႔မရဘူး။ တရားသူႀကီးကလည္း စာခ်ဳပ္ပါအတိုင္း ဘယ္ေပးမလဲ။ အက်ဳိးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္ဖို႔ေတာ့ လိုတာေပါ့” ဟု ၎ကမွတ္ခ်က္ေပးသည္။

ေလ်ာ္ေၾကးသတ္မွတ္ခ်က္မ်ား မမွ်မတမျဖစ္ေစရန္၊ စာခ်ဳပ္ပါအခ်က္မ်ား မမွ်မတထည့္သြင္း ခ်ဳပ္ဆိုျခင္း မျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ ဥပေဒတြင္ထည့္သြင္းကာ အခိုင္အမာ ျပ႒ာန္းထားရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ေရွ႕ေန ဦးေဌးက အတိအလင္းဆိုသည္။

“အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမား အက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ တရားမွ်တမႈရွိမယ့္ အခ်က္ေတြကို တိတိက်က် ထည့္သြင္းျပ႒ာန္းဖို႔ လိုတယ္” ဟု ၎က တိုက္တြန္းသည္။ အလုပ္ရွင္က စိတ္ႀကဳိက္ျပင္ဆင္ၿပီး တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ ေရးဆြဲထားသည့္ အလုပ္ခန္႔ထားမႈ ဆိုင္ရာ သေဘာတူညီ စာခ်ဳပ္တြင္ အလုပ္သမားသေဘာတူမွ လက္မွတ္ထိုးႏိုင္သည္။

ေရွ႕ေနဦးေဌးကမႈ “အလုပ္သမားေတြက ေသခ်ာဂ႐ုစိုက္မၾကည့္ဘဲ လက္မွတ္မထိုးမိဖို႔ အေရးႀကီးတယ္” ဟု သတိေပးေလသည္။

ေအာင္ျမင့္ထြန္း၊ ေအာင္သီဟထြန္း

The Voice Weekly