အပစ္ရပ္ လက္မွတ္ထိုးၿပီး ၾကားကာလ အစီအစဥ္ လူမႈစီးပြားဆိုင္ရာ ခြဲေဝမႈ ထည့္သြင္းမည္

ကခ်င္ျပည္နယ္ လိုင္ဇာၿမိဳ႕၌ က်င္းပေနဆဲ တိုင္းရင္းသား ညီလာခံအတြင္း ေဆြးေႏြးပြဲ၌ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး လက္မွတ္ထိုးၿပီး ေနာက္ ၾကားကာလ အစီအစဥ္မ်ားတြင္ အာဏာခြဲေဝမႈ မပါသည့္ လူမႈစီးပြား ဆိုင္ရာ ခြဲေဝမႈကို ထည့္သြင္းထားရန္ စီစဥ္ေနေၾကာင္း သိရသည္။

ယင္းအစီအစဥ္ကို ႏုိင္ငံေရး ေဆြးေႏြးမႈ မၿပီးခင္ ေဆာင္ရြက္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း တႏုိင္ငံလုံး အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး ဆိုင္ရာ ညိႇႏႈိင္းေရး အဖြဲ႕(NCCT) အဖြဲ႔ဝင္ ခြန္ဥကၠာ က ေျပာသည္။

“ၾကားကာလ အစီအစဥ္ ဆိုတာက အပစ္ရပ္ လက္မွတ္ထိုးၿပီး ျပည္ေထာင္စု ညီလာခံ မၿပီးခင္ အထိကို ဆိုလိုတာပါ။ ဒါက ကူးေျပာင္း ေရးကာလ အေျပာင္းအလဲ မဟုတ္ဘူး။ မေရာေထြးေစခ်င္ဘူး။ ဒါကို ဘာလို႔ထည့္လဲ ဆိုရင္ ၉၀၊ ၉၁ တုန္းက အပစ္ရပ္ၿပီးတဲ့ အဖြဲ႔ေတြမွာ ဒီအစီအစဥ္ေတြ မပါေတာ့ အဖြဲ႔ေတြ ေပ်ာက္သြားတယ္။ အဓိက ကေတာ့ ၾကားကာလမွာ အဖြဲ႔ေတြ အေနနဲ႔ မေသ ေအာင္ ေနႏိုင္ဖို႔ပဲ။ ဒါကို ထိုက္ထိုက္တန္တန္ လုပ္ဖို႔ လိုတယ္။ ဒီအတြက္ ထည့္ထားျခင္း ျဖစ္တယ္”ဟု ၎က ဧရာဝတီကို ေျပာျပ သည္။

ၾကားကာလ အစီအစဥ္ မည္မွ်ၾကာရွည္မည္ကို သိႏိုင္ျခင္းမရွိသည့္အတြက္ အခ်ိန္အတိုင္းအတာ သတ္မွတ္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္း မရွိသည့္အျပင္ အဆိုပါ အစီစဥ္မ်ား၌ ျပည္သူမ်ား ပါဝင္ႏိုင္ရန္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္သည္ဟု NCCT အဖြဲ႔ဝင္  ကရင္ အမ်ိဳးသား အစည္းအ႐ုံး(KNU) အေထြေထြ အတြင္းေရးမႉးလည္း ျဖစ္သည့္ ဖဒိုကြယ္ထူးဝင္း ကလည္း ေျပာသည္။

“ေဒသခံေတြရဲ႕ သေဘာထား လုပ္ပိုင္ခြင့္ အေပၚကို က်ေနာ္တို႔ ၾကည့္ရမယ္။ နယ္ေျမေတြ ေသခ်ာခြဲရမယ္။ ဒါကို အဓိပၸာယ္ ခြဲျခားရမယ္။ ရႈပ္ေထြးေနတာက အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး ဆက္စပ္ နယ္ေျမေတြပါပဲ။ ညိႇႏိႈင္းမႈေတြက ေျမေနရာ အပါအဝင္ အက်ိဳးခံစားခြင့္ေတြပါ ပါမွာပါ။ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကေတာ့ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိမွာ”ဟုလည္း ၎က ဆိုသည္။

အစိုးရဘက္မွ တင္ျပေဆြးေႏြးမႈတြင္ ၾကားကာလ အစီစဥ္ပိုင္းကို အခ်က္ ၃ ခ်က္ျဖင့္ တင္ျပေဆြးေႏြးမႈမ်ား ရွိေၾကာင္း သိရ သည္။

“ဒါက သမၼတဘက္က ေျပာတာလို႔ေတာ့ အစိုးရဘက္က ေျပာတယ္။ ၾကားကာလ အစီအစဥ္ကို မထည့္ဘဲ ရမလား။ လက္ရွိအတိုင္းပဲ ရွိေနလို႔ ရမလား ေမးတယ္။ ဒီေတာ့ လက္ရွိအတိုင္းဆို ဘယ္လိုမ်ိဳးလဲဆိုတာ တိတိက်က် က်ေနာ္တို႔ သိခ်င္ပါတယ္။ စာနဲ႔ေပနဲ႔ေပါ့၊ က်ေနာ္တို႔ဘက္က လက္ခံႏိုင္တဲ့ အေျခအေနကို ေဆြးေႏြးၿပီး တင္ၾကေတာ့ အခု ထိပ္သီး အစည္း အေဝးက အတည္ျပဳေပးလိုက္ပါတယ္”ဟု NCCT အဖြဲ႔ဝင္ ေဒါက္တာ ဆလိုင္း လ်န္မႈန္း ဆာေခါင္းက ေျပာသည္။

ျပင္ဆင္မႈ အပိုင္းတြင္ အစိုးရက သီးျခားေသာ္ လည္းေကာင္း၊ အစိုးရႏွင့္ ေပါင္းစည္း၍ ေသာ္လည္းေကာင္း လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ မည့္ အေျခခံအခ်က္မ်ားကို ေဆာင္ရြက္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

“ဒါက အာဏာခြဲေဝမႈ ပံုစံ မဟုတ္ဘူး။ ပထမပိုင္းမွာ က်ေနာ္တို႔ဘက္က အာဏာခြဲေဝမႈ ပံုစံမ်ိဳး မျဖစ္ေအာင္ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေဆာင္တာပါ။ တိုင္းရင္းသားေတြ အေနနဲ႔ မိမိတို႔ ေဒသမွာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြက တိုင္းရင္း သား ေဒသေတြမွာ ရွိတယ္။ ျပည္ သူလူထုအတြက္ ႏိုင္ငံေရးတင္ မကဘူး၊ တရားစီရင္ေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရးပိုင္းေတြပါရွိတယ္။ ဘက္ေပါင္းစံုလုပ္ရမွာရွိတယ္။ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး စတာေတြ ကို တိုင္းရင္းသားေတြက တတ္ႏိုင္သေရြ႕ လုပ္ခဲ့တာရွိတယ္။ ဒါေတြကို ၾကားကာလမွာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ဆက္ထားခ်င္တယ္။ အေကာက္ခြန္ ေကာက္ယူပိုင္ခြင့္က အစေပါ့။ အဲဒါေတြ ပါတယ္”ဟု ေဒါက္တာ ဆလိုင္းလ်န္မႈန္းဆာေခါင္း က ေျပာသည္။

လက္ရွိ ကရင္ ေဒသအတြင္း ႀကံဳေတြ႔ေနမႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ဖဒိုကြယ္ထူးဝင္း က“အခုခ်ိန္မွာ ေဒသခြဲေဝ မႈကို က်ေနာ္တို႔ တိတိက်က် လုပ္ဖို႔လိုတယ္။ အစိုးရဘက္မွာ သာမက က်ေနာ္တို႔ဘက္မွာပါ ဒါက စိုးရိမ္ေနရတာေတြ ရွိတယ္။ သမၼတႀကီးနဲ႔ ေတြ႔ဆံုခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တို႔ ဒီအပိုင္းကို ဘာမွ ေျပာဆိုတာ မရွိဘူး။ က်ေနာ္တို႔ ေဒသမွာေတာ့ ေဒသပိုင္းဆိုင္ရာမွာ ခြဲေဝမႈတိတိ က်က်ရွိဖို႔ လိုေနၿပီ။ ခြဲေဝမႈေတြက ေဒသခံေတြ ရဲ႕ေလ်ာ္ေၾကးေတြ နစ္နာမႈေတြရွိေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီအခ်ိန္မွာ ဒါကို ေသခ်ာေဆြးေႏြးသင့္တယ္” ဟု ေျပာသည္။

၁၉၉၀ တြင္ ကခ်င္ ေဒသ၌ အပစ္အခတ္ရပ္စဲၿပီးေနာက္ ေဒသတြင္းလုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကို ကခ်င္ တိုင္းရင္းသား မ်ား ခံစားခြင့္မရရွိခဲ့ေၾကာင္း၊ ကခ်င္တပ္မေတာ္ ေနထိုင္ရာ ကန္႔သတ္နယ္ေျမ တခုအတြင္းမွာသာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိခဲ့ၿပီး ေဒသတခုလံုးကို မလႊမ္းၿခံဳႏိုင္ခဲ့သျဖင့္ ထိခိုက္မႈမ်ားႏွင့္ ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရေၾကာင္း ေဒါက္တာ ဆလိုင္း လ်န္မႈန္း ဆာေခါင္း ကလည္း ေျပာဆိုသည္။

“ကခ်င္ေဒသက အေကာင္းဆံုး ဥပမာပါ။ ဒီေတာ့ ၾကားကာလ အစီအစဥ္က အေရးႀကီးလာတယ္။ အႀကီး စား စက္မႈလုပ္ငန္း ေတြ ထူေထာင္တာေတြက တိုက္႐ိုက္ ထိခိုက္တာေတြ ရွိပါတယ္။ စက္မႈလုပ္ငန္း အႀကီးႀကီးေတြ၊ ကုန္သြယ္မႈေတြကို လုပ္မယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔နဲ႔ ညိႇႏိႈင္းလုပ္ေစခ်င္တယ္။ တိုင္းရင္းသား ေဒသ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ျဖစ္ေပၚမႈေတြကို အဲဒီ တိုင္းရင္းသား ေတြက အသိဆံုးပါ။ က်ေနာ္တို႔က အစိုးရဆီက အာဏာခြဲေဝတာ မဟုတ္ဘူး။ ပူးေပါင္းလုပ္ဖို႔ ေျပာတာ”ဟု ၎က ဆိုသည္။

ၾကားကာလ အစီအစဥ္မ်ားကို အစိုးရႏွင့္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈ၌ တင္ျပသြားမည္ ျဖစ္ၿပီး တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ NCCT အဖြဲ႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈတြင္ ယင္းအစီအစဥ္ကို အတည္ျပဳ ေဆြးေႏြးႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။

အထက္ပါ ေဆြးေႏြးမႈအျပင္ ဖက္ဒရယ္စနစ္ကို အေျခခံသည့္ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ ေပၚထြန္းေရး၊ ျပည္ေထာင္စု ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ညီလာခံအျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးေရးႏွင့္ ညိွႏိႈင္းလုပ္ေဆာင္မႈမ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေရး မူဝါဒ၊ ရပ္တည္ခ်က္မ်ားမွ လြဲၿပီး က်န္အခ်က္မ်ား ျဖစ္သည့္ စကားလံုး အသံုးအႏႈန္းႏွင့္ နည္းစနစ္ပိုင္း ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားတြင္ NCCT မွ တာဝန္ယူ ေဆာင္ရြက္ေရးတို႔ကို ခ်မွတ္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့သည္ဟုလည္း ေဒါက္တာ ဆလိုင္း လ်န္မႈန္း ဆာေခါင္းက ေျပာသည္။

ယခု တတိယ အႀကိမ္ေျမာက္ NCCT ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ား ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပြဲကို ဇူလိုင္ ၂၅ ရက္မွ ၂၉ ရက္ အထိ ၄ ရက္ ေဆြးေႏြးေၾကာင္း၊ ဇူလိုင္ ၃၀၊ ၃၁ ရက္တြင္ NCCT ႏွင့္ အဖြဲ႔ဝင္ မဟုတ္သည့္ တိုင္းရင္းသား အဖြဲ႕မ်ား၊ ရွမ္းျပည္ ျပန္လည္ ထူ ေထာင္ ေရး ေကာင္စီ၊ ရွမ္းျပည္ တပ္မေတာ္ ေတာင္ပိုင္း (RCSS/SSA) ႏွင့္ ဗမာႏုိင္ငံလုံး ဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္ တပ္ဦး(ABSDF)တို႔ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုၿပီး အစိုးရႏွင့္ NCCT တို႔ ေဆြးေႏြးေနသည့္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (ဒုတိယ မူၾကမ္း) ပါ တပ္ပိုင္း ဆိုင္ရာ အခ်က္မ်ားကို ေဆြးေႏြးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

ဧရာ၀တီ