ႏိုင္ငံတကာကို ေရြးေကာက္ပြဲ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ခြင့္ေပးရင္ အက်ိဳးထူးမွာလား

လာမယ့္ ၂၀၁၅ ေအာက္တိုဘာလ ကုန္ ႏို၀င္ဘာ လဆန္းမွာ က်င္းပမယ္လို႔ ေၾကျငာထားတဲ့ ေရြးေကာက္ ပြဲကို လာေရာက္ ေလ့လာဖို႔ အေမရိကန္ သမၼတေဟာင္း ဂ်င္မီကာတာရဲ႕ ကာတာ ေဖါင္ေဒးရွင္းနဲ႔ အီးယူ ဥေရာပသမဂၢ တို႔ကို ဖိတ္ေခၚသြားမယ္လို႔ သမၼတရံုး၀န္ၾကီး ဦးစိုးသိန္းက ေၾကျငာပါတယ္။ 

ဒါဟာ စစ္အာ ဏာရွင္ေတြ အာဏာရယူထားတဲ့ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္က စျပီးေရတြက္ရင္ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္ ကာလ အတြင္း ပထမ ဦးဆံုးအၾကိမ္ ႏုိင္ငံတကာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္သူေတြကို ဖိတ္ေခၚမွဳ အျဖစ္ မွတ္ယူႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ေတာတြင္း တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အင္အားစုေတြ က တည္ေထာင္ထားတဲ့ ပါတီေတြ ၀င္ေရာက္ ယွဥ္ျပိဳင္မွဳ မျပဳႏိုင္ေသးတဲ့တိုင္ အင္န္အယ္လ္ဒီ နဲ႔ အတုိက္ အခံ အင္အားစုေတြ ပါ၀င္အေရြးခ်ယ္ ခံၾကမယ္ ဆိုရင္ျဖင့္ အေတာ္အတန္ ပါ၀င္မွဳရွိတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲလို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္မွာေၾကာင့္လည္း အေရးၾကီးတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ တစ္ခုလို႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။

ဒီ ေရြးေကာက္ပြဲကို ႏုိင္ငံတကာ ေလ့လာ ေစာင့္ၾကည့္သူေတြ ၀င္ေရာက္ ေလ့လာခြင့္ျပဳလိုက္ရံုနဲ႔ လြတ္ လပ္ျပီး တရားမွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္လာမွာလား ဆိုတာ ဒီတစ္ပါတ္ သံုးသပ္တင္ျပသြားပါ့မယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲတစ္ခု လြတ္လပ္ျပီး တရားမွ်တမွဳ ရွိသလား မရွိဘူးလားဆိုတာ အပိုင္း(၄) ပိုင္း ပိုင္းျပီး ေလ့ လာသံုးသပ္ႏုိင္ပါတယ္။ ပထမ တစ္ပိုင္းက ဘာအတြက္ ဘယ္သူေတြကို ေရြးခ်ယ္ရမွာလဲ ဆိုတာ ျဖစ္ ပါတယ္။ ဒုတိယ ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲကို ဒိုင္လူၾကီးသဖြယ္ က်င္းပေပးမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္၊ တတိယ ကေတာ့ ျပိဳင္ပြဲ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြလို႔ ေျပာႏုိင္တဲ့ ေကာ္မရွင္ ဥပေဒ နည္းဥပေဒေတြ၊ ႏိုင္ ငံေရးပါတီမ်ား မွတ္ပံုတင္ခြင့္ ဆိုင္ရာ ဥပေဒေတြ နည္းဥပေဒ နဲ႔ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြျဖစ္ပါတယ္။ စတုတၳ ေနာက္ဆံုးအပိုင္းကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္စဥ္ တစ္ခုလံုးပါ။

ပထမဆံုးအခ်က္ ဘာအတြက္ ဘယ္သူေတြကို ေရြးခ်ယ္ရမွာလဲ ဆိုတာ သိႏုိင္ဖုိ႔ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ကို ျပန္ၾကည့္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ဟာ သမၼတ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးလို႔ အၾကမ္း ဖ်ဥ္း ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ 

ဒါေပမယ့္လည္း သမၼတ ကို ျပည္သူေတြက တုိက္ရိုက္ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ မရွိသလို ေရြးေကာက္ခံ အမတ္ေတြက ခ်ည္းပဲ ေရြးခ်ယ္တာမ်ိဳးလည္း မဟုတ္ျပန္ပါဘူး။ ေရြးေကာက္ခံ အမတ္ေတြနဲ႔ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္က ခန္႔တဲ့ ၂၅ ရာခုိင္ႏွဳန္းေသာ တပ္မေတာ္သား အမတ္ေတြ ေပါင္းျပီး သမၼတ ေရြးခ်ယ္၊ သမၼတ ကမွ အစိုးရဖြဲ႕၊ တုိင္းနဲ႔ ျပည္နယ္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ေတြ ခန္႔အပ္ျပီး အုပ္ခ်ဳပ္တာမ်ိဳးပါ။ ဖြဲ႕စည္းပံုမွာ အဲလို ျပဌာန္းထားတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္လည္း စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းေတြ ဦးေဆာင္တဲ့ ျပည္ခုိင္ျဖိဳးလို ပါတီဟာ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အမတ္ေနရာ ၃၄ ရာခိုင္ႏွဳန္းေလာက္ ရတာနဲ႔ တပ္မေတာ္သား အမတ္ေတြနဲ႔ေပါင္းျပီး သမၼတ တစ္ေယာက္ တင္ေျမွာက္ႏိုင္၊ အစိုးရ ဖြဲ႕ႏုိင္တဲ့ အေနအထားရွိပါတယ္။ အင္န္အယ္လ္ဒီ လို ပါတီမ်ိဳးကေတာ့ အမတ္ေန ရာ ၆၇ ရာခုိင္ႏွဳန္းေက်ာ္ ႏုိင္မွသာ သမၼတ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္၊ အစိုးရဖြဲ႕ႏိုင္မယ့္ အေနအထားမ်ိဳးပါ။ ေနာက္ျပသနာ တစ္ခုက ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၅၉ (စ) မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို သမၼတ ျဖစ္ခြင့္မရေအာင္ တားျမစ္ထားတဲ့ အခ်က္ ပါရွိေနတာ၊ ပုဒ္မ ၂၆၁ မွာ တိုင္းနဲ႔ ျပည္နယ္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ေတြကို သမၼတ က ခန္႔အပ္ ရမယ္ ဆိုတဲ့ ျပဌာန္းခ်က္ ပါရွိေနတာေတြေၾကာင့္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအရ က်င္းပမယ့္ ဒီ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ တရားမွ်တမွဳ ရွိမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္လို ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးက လြတ္လပ္ျပီး တရားမွ်တမွဳရွိတ့ဲ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္ေစခ်င္ရင္ ဖြဲ႕စည္းပံုကို အရင္ျပင္ ဆိုျပီး ေျပာဆိုေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲကို ဒိုင္သဖြယ္ က်င္းပေပးမယ္ ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္ မရွင္ ဥကၠဌ နဲ႔ အဖြဲ႕၀င္ေတြ၊ အဆင့္ဆင့္ေသာ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႕၀င္ေတြပါ။ လက္ရွိ ေကာ္မရွင္ ဥကၠဌ ဦးတင္ေအးဟာ အရင္ စစ္အာဏာရွင္ေခတ္ ထိပ္ပိုင္း စစ္ေခါင္းေဆာင္ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ျပီး ျပည္ခိုင္ျဖိဳး ပါတီ ေခါင္းေဆာင္ တစ္ေယာက္လည္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ အဆင့္ဆင့္ေသာ ေကာ္မရွင္ ဥကၠဌ နဲ႔ အဖြဲ႕၀င္ေတြအားလံုးလိုလို ဟာလည္း တပ္မေတာ္အရာရွိေဟာင္းေတြခ်ည္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ကေန လြတ္လပ္ျပီး တရားမွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္ေအာင္ က်င္းပေပး မယ္ဆိုတာ ယံုၾကည္သူ အလြန္နည္းပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ၊ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား မွတ္ပံုတင္ျခင္းဆိုင္ရာ ဥပေဒ နည္း ဥပေဒေတြ၊ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြဟာလည္း ေရြးေကာက္ပြဲ တစ္ခုကို သမာသမတ္ က်က် က်င္းပေပးဖို႔ ရည္ရြယ္ ျပဌာန္းထားတာမ်ိဳး မဟုတ္ပဲ၊ ေကာ္မရွင္က ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြကို အခ်ိန္ျပည့္ ထိန္းခ်ဳပ္ခြင့္ရေစမယ့္ ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒေတြ ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ လာမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲ တရားမွ်တ လြတ္လပ္ဖို႔ အာမခံခ်က္ မရွိႏိုင္ပါဘူး။ ေနာက္ အေရးၾကီးျပသနာ တစ္ခုက အခု ေရြးေကာက္ပဲြ က်င္းပဖို႔ (၇)လ ေလာက္ပဲ လိုေတာ့ တဲ့ အခ်ိန္အထိ အမ်ိဳးသား လႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကို အရင္လို ပံုမွန္ စနစ္နဲ႔ပဲ က်င္းပမလား၊ PR လို႔ေခၚတဲ့ အခ်ိဳးက် ကိုယ္စားျပဳစနစ္နဲ႔ က်င္းပမလား ဆိုတာကို မသိနုိင္ေသးတာပါ။

ေနာက္တစ္ခုက ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္စဥ္ပါ။ ေရြးေကာက္ပြဲကာလ နီးလာတဲ့ ဒီကေန႔ အခ်ိန္ထိ ႏိုင္ငံမွာ ခိုင္လံုတဲ့ ဆႏၵမဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိသူ စာရင္း မရွိေသးပါဘူး။ လက္ရွိ ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ဟာ အရင္စစ္အစိုးရက စိတ္ၾကိဳက္ က်င္းပခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ မဲစာရင္းကို ျပန္မသံုးသလို၊ ေငြေၾကး အမ်ားၾကီး အကုန္အက်ခံ ေကာက္ယူထားတဲ့ သန္းေခါင္စာရင္းက စာရင္းေတြကိုလည္း မသံုးဘူး လို႔ ဆိုထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မွန္ကန္တဲ့ မဲစာရင္း ရရွိေရးအျပင္ မဲဆႏၵနယ္ေျမ သတ္မွတ္တာ၊ ကိုယ္စား လွယ္ေလာင္း နာမည္စာရင္း တင္သြင္းတာ၊ မဲဆြယ္စည္းရံုးတာ၊ မဲရံု တည္ေဆာက္တာ၊ မဲရံုနဲ႔ မဲေရတြက္ တာကို ေစာင့္ၾကည့္တာ၊ စြတ္စြဲျပစ္တင္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ၾကတာ စသျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္စဥ္မွာ ျပသနာေတြ အမ်ားၾကီး ၾကံဳၾကရပါဦးမယ္။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္အတြင္း ႏုိင္ငံတကာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေလ့လာေရး အဖြဲ႕ေတြကို ဖိတ္ေခၚ ေလ့လာမွဳ ျပဳေစျခင္းကိုေတာ့ ၾကိဳဆိုရမွာပါ။ ျပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲတုန္းကေတာ့ မဲေပး တဲ့ေန႔မွာ ေကာ္မရွင္ဟာ ရန္ကုန္အေျခစုိက္ သံရံုးနဲ႔ အဖြဲ႕အစည္း တစ္ခ်ိဳ႕ကို တုိင္းနဲ႔ ျပည္နယ္ တစ္ခ်ိဳ႕ က ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ မဲရံု တစ္ခ်ိဳ႕ကို ေပးၾကည့္ခဲ့ပါတယ္။ 

လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ခြင့္ ေပးတာမ်ိဳး မရွိတဲ့အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲ လြတ္လပ္ျပီး တရားမွ်တမွဳ ရွိတယ္ မရွိဘူး ဘာမွ မေျပာႏိုင္ခဲ့ၾကပါဘူး။

အခု ၀င္ခြင့္ျပဳမယ့္ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းေတြကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ရာမွာ အေတြ႕အၾကံဳမ်ားတဲ့၊ စနစ္တက် ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲၾကီး လြတ္လပ္ျပီး တရားမွ်တမွဳ ရွိလာေအာင္ မေဆာင္က်ဥ္းေပးႏုိင္ေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ အရည္အေသြး ကိုေတာ့ မွန္မွန္ကန္ကန္ အကဲျဖတ္ႏုိင္ၾကမွာမို႔ ၾကိဳဆိုအပ္ပါေၾကာင္း သံုးသပ္တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။

VOA