အိႏၵိယႏွင့္ ပါကစၥတန္အၾကား တင္းမာမႈ ထိပ္သီး အစည္းအေ၀းကို ထိခိုက္ေစႏိုင္

အိႏိၵယ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္သစ္သည္ ယခုသီတင္းပတ္အတြင္း က်င္းပရန္စီစဥ္ထားသည့္ ၎ပထမဆံုး တက္ေရာက္ရမည့္ ေတာင္အာရွ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀း၌ တ႐ုတ္၏ လႊမ္းမိုးမႈကို အန္တုလ်က္ ပိုမိုခုိင္မာသည့္ ေဒသတြင္း ေပါင္းစည္းမႈ တစ္ရပ္ ေဖာ္ေဆာင္သြားမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ပါကစၥတန္ႏွင့္ တင္းမာမႈမ်ား ရွိေနျခင္းေၾကာင့္ ထင္သေလာက္ ခရီး မေပါက္ႏိုင္ဟု ႏိုင္ငံေရး ေစာင့္ၾကည့္ေလ့ လာေနသူမ်ားက သံုးသပ္ၾကသည္။ 

ကတ္ရွ္မီးယား ေဒသတြင္း နယ္စပ္ေရးရာ ပဋိပကၡမ်ား ဆယ္စုႏွစ္ တစ္ခုၾကာ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး အဆိုးရြားဆံုး အေျခအေနသို႔ ေရာက္ရွိေနသည့္ ေနာက္ဆံုး သံုးႏွစ္တာအတြင္း ေတာင္အာရွ၏ ပထမဆံုး ထိပ္သီးအစည္းအေ၀း ေပၚေပါက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ေနတိုး ဦးေဆာင္သည့္ တပ္ဖြဲ႕မ်ားက အာဖဂန္နစၥတန္မွ ထြက္ခြာရန္ ျပင္ဆင္ေနခ်ိန္တြင္ ၎တို႔အၾကား တင္းမာမႈကလည္း ျမင့္တက္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ 

ယခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အျပတ္အသတ္အႏိုင္ရၿပီးေနာက္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ နာရန္ဒရာမိုဒီက ေတာင္အာရွေဒသအတြင္း အတူပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး အသင္း (SAARC) အား အသစ္တစ္ဖန္ ျပန္လည္ ႏိုးၾကားလာေစရန္ ရည္ရြယ္လ်က္ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားကို ဆြဲေဆာင္လိုက္သည္။

အတိတ္ကာလက စိတ္ပ်က္စရာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ဂုဏ္သိကၡာက်ဆင္းေနသည့္ SAARC ၏ အနာဂါတ္အတြက္ မိုဒီက ရဲရင့္စြာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္တစ္ခုကို မီးစာထိုးေပးလိုက္သည္ဟု ၀ါရွင္တန္အေျခစိုက္ Brookings အင္စတီက်ဳက ဆိုသည္။ 

သို႔ရာတြင္ အိႏၵိယႏွင့္ ပါကစၥတန္ နယ္စပ္ေဒသတြင္ မၾကာေသးမီ သီတင္းပတ္မ်ားအတြင္းက ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ စစ္ပြဲငယ္မ်ားေၾကာင့္ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀း၏ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားမွာ မိွန္ေဖ်ာ့လာသည္ဟု အဆုိပါ အင္စတီက်ဳမွ မွတ္ခ်က္ျပဳသည္။

အျခား SAARC ၏ ေခါင္းေဆာင္မ်ား အားလံုးႏွင့္အတူ မိုဒီသည္ အစၥလာမာဘတ္ အစိုးရႏွင့္ ဆက္ဆံေရး ေပ်ာ့ေပ်ာင္းလာေစရန္ ရည္ရြယ္လ်က္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ရာထူးအတြက္ က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုစဥ္က ဆန္႔က်င္မႈမ်ား ျပဳခဲ့သည့္ နာ၀ပ္ရွာရစ္ဖ္ ကိုပါ ဖိတ္ၾကားခဲ့သည္။ 

သို႔ေသာ္လည္း ၿပီးခဲ့သည့္ လအနည္းငယ္အတြင္းက နယူးေဒလီရွိ အစၥလာမာဘတ္ သံအမတ္သည္ ကတ္ရွ္မီးယား ခြဲထြက္ေရး သူပုန္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခဲ့၍ အိႏၵိယဘက္မွ ပါကစၥတန္ႏွင့္ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းေတြ႕ဆံုပြဲကို ပယ္ဖ်က္လိုက္ၿပီးေနာက္တြင္ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားအေပၚ ႐ိုက္ခတ္လာသည္။

ထို႔ေနာက္တြင္ ပါကစၥတန္ႏွင့္ အိႏၵိယ နယ္စပ္ေဒသ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုထားသည့္ ဆယ္ႏွစ္တာအတြင္း အဆုိးရြားဆုံး တိုက္ခိုက္မႈမ်ားက ယင္း ဟိမ၀ႏၲာေဒသတစ္၀ိုက္၌ ျပန္လည္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ တိုက္ပြဲမ်ား ျဖစ္ပြားေစသည့္ အေၾကာင္းရင္းမွာ ႏွစ္ဘက္စလံုးရွိ အရပ္သားမ်ား ေသဆံုးေစခဲ့၍ဟု အျပန္အလွန္ အျပစ္တင္ၾကရာမွ ျဖစ္သည္။ 

အမ်ိဳးသားေရး လက္ယာယိမ္းသည့္ အိႏၵိယအစိုးရသစ္သည္ ယခင္အစိုးရ ခ်မွတ္ခဲ့သည္ မူ၀ါဒမ်ားထက္ ပိုမိုျပင္းထန္သည့္ မူ၀ါဒမ်ားကို ပါကစၥတန္အေပၚ ခ်မွတ္က်င္သံုးလာခဲ့သည္။ “အခ်ိန္ေတြ ေျပာင္းလဲခဲ့ေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕ အက်င့္ေဟာင္းေတြကေတာ့ သည္းခံလို႔ မရႏိုင္ပါဘူး” ဟု အစၥလာမာဘတ္အစိုးရကို ေနာက္ဆံုး ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ တိုက္ခုိက္မႈမ်ားအၿပီးတြင္ မိန္႔ခြန္းတစ္ရပ္ျဖင့္ မိုဒီက သတိေပးသည္။ 

ပါကစၥတန္အေပၚ ထားရွိသည့္ ၎၏ ရန္လိုေသာ ရပ္တည္မႈက အိႏၵိယအား အျခား အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံငယ္မ်ားအေပၚ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈ ေလ်ာ့ဆင္းေစခဲ့သည္။ ယင္းႏိုင္ငံငယ္မ်ားအေပၚ မ်က္ကြယ္ျပဳထားျခင္းက သမိုင္းအစဥ္အဆက္ၾသဇာရွိၿပီးသား ေဒသမ်ားကို ၿပိဳင္ဘက္ျဖစ္သည့္ တ႐ုတ္တို႔က ထုိးေဖာက္လာႏိုင္ေစခဲ့သည္ဟု အစိုးရသစ္က မွတ္ခ်က္ျပဳသည္။ 

ေဘက်င္းသည္ ပါကစၥတန္ႏွင့္ နီးကပ္သည့္ ႏိုင္ငံေရးမဟာမိတ္ျဖစ္ရန္ ေရွ႕တိုးေဖာ္ေဆာင္ေနစဥ္ ေမာ္လ္ဒိုက္၊ နီေပါ၊ သီရိလကၤာအပါအ၀င္ ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ တြဲဖက္လုပ္ေဆာင္မႈလည္း ပိုရွိလာေနသည္။ အခ်ိဳ႕က ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိျဖင့္ အိႏၵိယကို ၀န္းရံလာေသာ မဟာဗ်ဴဟာဟုပင္ ျမင္ၾကသည္။ 

မိုဒီ၏ ဘူတန္ႏွင့္ နီေပါ ခရီးစဥ္မ်ားက ပိုမိုခိုင္မာၿပီး ထိေရာက္ေသာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ားအတြက္ အေျခခံအုတ္ျမစ္ ျဖစ္သည္ဟု Brookings အင္စတီက်ဳက ဆိုသည္။

သို႔ရာတြင္ အဖြဲ႕၀င္ ၈ ႏုိင္ငံ ပါ၀င္သည့္ SAARC ေအာင္ျမင္ေရးမွာ နယူးေဒလီႏွင့္ အစၥလာမာဘတ္အစိုးရႏွစ္ရပ္ ပူးေပါင္းမွသာ ျဖစ္မည္ဟု ပညာရွင္မ်ားက တညီတၫြတ္တည္း လက္ခံၾကသည္။ SARRC သည္ လာမည့္ ၂၀၁၅ တြင္ ႏွစ္ ၃၀ ျပည့္ေျမာက္မည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ယင္း၏ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားမွာ ျပသရန္ နည္းပါးေနေသးသည္။

အိႏိၵယႏွင့္ ပါကစၥတန္တို႔သည္ လြတ္လပ္ေရးအႀကိဳကာလ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္မွစ၍ ၃ ႀကိမ္ စစ္ျဖစ္ခဲ့ကာ ႏွစ္ႀကိမ္မွာ ကတ္ရွ္မီးယားေဒသတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ယခုအခါ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုး၏ တပ္မေတာ္မ်ားတြင္ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္မ်ား တပ္ဆင္ထားၿပီး ျဖစ္သည္။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္က ပါကစၥတန္အေျခစိုက္ စစ္ေသြးၾကြမ်ား၏ တိုက္ခုိက္မႈေၾကာင့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ မြမ္ဘိုင္း (ဘံုေဘ) ၿမိဳ႕တြင္ လူေပါင္း ၁၆၆ ဦး ေသဆံုးခဲ့ၿပီး မ၀ံ့မရဲ အဆင့္သာ ရွိသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို ႀကီးမားစြာလႈပ္ခတ္ေစခဲ့ၿပီး အျပန္အလွန္္ သံသယမ်ား တိုးပြားေစခဲ့သည္။

ပါကစၥတန္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ နာ၀ပ္ရွာရစ္ဖ္သည္ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀း၌ အိႏၵိဘက္မွ လက္နက္ကိုင္ အေစာင့္ေရွာက္ပါ ယာဥ္တန္းမ်ားကို အသံုးျပဳစီးနင္းရန္ ျငင္းဆိုခဲ့ေၾကာင္း ယခုတစ္ပတ္ သတင္းမ်ား၌ ေဖာ္ျပထားေသာ္လည္း အစၥလာမာဘတ္ အစိုးရက အတည္မျပဳေသးေပ။

၎တို႔အၾကား တင္းမာမႈမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ေရးမွာ တာလီဘန္စစ္ေသြးၾကြမ်ားကို ၁၀ ႏွစ္ၾကာ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူ တပ္ဖြဲ႕မ်ား အာဖဂန္နစၥတန္မွ ထြက္ခြာမည့္ အေရးေၾကာင့္လည္း ႐ႈပ္ေထြးေနရသည္။ အိႏၵိယသည္ အာဖဂန္နစၥတန္၌ ေဒသတြင္း အႀကီးမ်ားဆံုး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူျဖစ္ၿပီး ယခင္ အာဖဂန္ သမၼတေဟာင္း ဟာမစ္ကာဇိုင္လက္ထပ္ကလည္း နီးကပ္သည့္ မဟာမိတ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေနသည္။

၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မိုဒီသည္ အာဖဂန္နစၥတန္သမၼတသစ္ အာရွပ္ဖ္ဂန္နီႏွင့္ ေဆြးေႏြးရာတြင္ အိႏၵိယ၏ ပါ၀င္ပတ္သက္ႏိုင္မႈ တိုးတက္ေရး ေဆြးေႏြးသြားမည္ ျဖစ္ကာ ပါကစၥတန္တို႔ကမူ အာဖဂန္ကို ေနာက္ေဖးအိမ္အျဖစ္သာ ျမင္ထားသည္။

အာဖဂန္နစၥတန္၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ ဘူတန္၊ အိႏၵိယ၊ နီေပါ၊ ေမာ္လ္ဒိုက္၊ ပါကစၥတန္ႏွင့္ သီရီလကၤာတို႔ ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ SAARC ၏ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းအား မည္သည့္ အစီအစဥ္ျဖင့္ က်င္းပမည္ကို ထုတ္ျပန္ထားျခင္း မရွိေသးေပ။

နီေပါ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာက နီေပါႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ဆင္းရဲမႈေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး၊ စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ခရီးသြားလုပ္ငန္းႏွင့္ နယ္စပ္ကုန္သြယ္ေရးမ်ားကို ေဆြးေႏြးသြားမည္ဟု ၿပီးခဲ့သည့္ ရက္သတၱပတ္က ထုတ္ျပန္ထားသည္။ 

အဆိုပါ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းတြင္ အေၾကာင္းအရာ ၃ ခုကို သေဘာတူညီမႈရရန္ ေဆြးေႏြးသြားမည္ ျဖစ္ၿပီး ယင္းတို႔အနက္ အေၾကာင္းအရာ ႏွစ္ရပ္မွာ ေဒသတြင္း မီးရထားလမ္း၊ ကားလမ္းမ်ား ဆက္သြယ္ေရး တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစရန္ႏွင့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား ခ်ိဳ႕တဲ့သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားကို ဓာတ္အား လြယ္လင့္တကူ ၀ယ္ယူခြင့္ရေရးတို႔ျဖစ္သည္။ ေတာင္အာရွေဒသတြင္ အၾကမ္းဖက္ဌာနသစ္ ဖြင့္လွစ္ အေျခခ်၍ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား လုပ္သြားမည္ဟု အယ္လ္ကိုင္ဒါတို႔က ေၾကညာခဲ့ရာ ေဒသတြင္း လံုျခံဳေရးကိုလည္း အေလးေပး ေဆြးေႏြးသြားဖြယ္ရွိသည္။

သို႔ရာတြင္ ကတ္ရွ္မီးယား ေဒသႏၲရ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ မိုဒီက ပါကစၥတန္အေပၚ သေဘာထားတင္းမာေနျခင္းႏွင့္ အိႏၵိယ ျပည္နယ္ႏွစ္ခုတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပေတာ့မည္၍ ျပည္တြင္း ႏိုင္ငံေရး ကိစၥရပ္မ်ားကို ဦးစားေပးေဆြးေႏြးသြားႏိုင္မည္ဟု သံုးသပ္မႈမ်ားရွိေနသည္။

“အခုခ်ိန္မွာ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္က ခိုင္ခိုင္မာမာ ျဖစ္သင့္ၿပီ” ဟု အိႏၵိယအစိုးရက ထုတ္ျပန္ထားသည့္ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းတြင္ အတည္ျပဳမည့္ သေဘာတူညီမႈ သံုးရပ္ကို ရည္ၫႊန္းလ်က္ နယူးေဒလီ အေျခစိုက္ ႏိုင္ငံေရး သံုးသပ္ေလ့လာသူ ေကဂ်ီဆာရပ္ရွ္က ေျပာၾကားသည္။

“ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းဟာ အိႏိၵယနဲ႔ ပါကစၥတန္ ေခါင္းေဆာင္ေတြၾကားက အျဖစ္အပ်က္ေတြရဲ႕ ေလာင္းရိပ္မိမွာေတာ့ စိုးတယ္၊ ဒီေခါင္းေဆာင္ႏွစ္ေယာက္ ရဲ႕ ေတြ႕ဆံုမႈက SAARC အတြက္ အေရးပါေနတယ္” ဟု ၎က သံုးသပ္ေျပာ ၾကားသည္။

ေက်ာ္လင္းထြန္း

Ref; AFP

News Watch(ေစာင့္ၾကည့္သတင္းဂ်ာနယ္)