ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ျပင္ ဆိုင္ရာ ကနဦး သေဘာတူညီခ်က္ရဖို႔ ျမန္မာ ေမွ်ာ္လင့္

အာဆီယံအလွည့္က် ဥကၠ႒ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရး လုပ္ထံုးလုပ္နည္း Code of Conduct ပီပီျပင္ျပင္ ေပၚေပါက္ေရးနဲ႔ ကိုရီးယားကၽြန္းဆြယ္ ႏ်ဴကလီယားကင္းမဲ့ေရးအတြက္ က်န္အသင္း ၀င္ႏိုင္ငံေတြနဲ႔အတူ ေဆာင္ရြက္သြားဖို႔အတြက္ အခုက်င္းပမယ့္ ၂၅ ႀကိမ္ေျမာက္ အာဆီယံ ထိပ္သီးစည္း ေ၀းပြဲမွာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ေမွ်ာ္လင့္ေၾကာင္း သမၼတဦးစိန္ရဲ႕ ေျပာခြင့္ရသူ ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီး ဦးရဲထြဋ္က ေျပာပါတယ္။ ေဒၚခင္စိုးဝင္းက သီးသန္႔ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းထားပါတယ္။

ေမး။ ။ မၾကာခင္မွာ က်င္းပေတာ့မယ့္ အာဆီယံ ထိပ္သီးညီလာခံေပါ့ေနာ္။ အာဆီယံထိပ္သီးညီလာခံ က်င္းပတဲ့ေနရာမွာ အာဆီယံအလွည့္က်ဥကၠ႒ ျမန္မာႏုိင္ငံအေနနဲ႔ ဒီပဲြကဆိုလုိ႔ရွိရင္ အႀကီးအက်ယ္ ေနာက္ဆံုးႏဲြရမယ့္ပဲြေပါ့ေနာ္၊ ဒီပဲြၿပီးလို႔ရွိရင္ ထြက္လာမယ့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ အမ်ားက စိတ္ဝင္ စားေနၾကတာကေတာ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးေပါ့၊ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ အေရးဆိုတဲ့ေနရာမွာ လည္း တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚမွာ ၾသဇာေညာင္းမယ္လို႔ ႏုိင္ငံတကာက ျမင္တာ ရွိပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာအေနနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ဘာေတြမ်ား ျပင္ဆင္ထားတာ ၾကားမိပါ လဲရွင့္။

ေျဖ။ ။ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ကေတာ့ အာဆီယံဥကၠ႒ရာထူး စယူမယ္ဆိုကတည္းကိုက (အမႀကီး အခုနက ေျပာသလိုပဲ) ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားက တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ မွန္ကန္တဲ့လမ္းေၾကာင္းအေပၚမွာ ဦးေဆာင္ႏုိင္ပါ့မလားဆိုတဲ့ သံသယေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၿပီးခဲ့တဲ့ အာဆီယံထိပ္သီးအစည္းအေဝးရယ္၊ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးမ်ားအစည္းအေဝးရယ္- အဲဒီ ၂ ႀကိမ္ကို ၾကည့္လိုက္မယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ အာဆီယံရဲ႕ ဘံုသေဘာထား အေပၚမွာ ရပ္တည္ၿပီးေတာ့မွ မွန္ကန္တဲ့ေျဖရွင္းမႈေတြ လုပ္ႏုိင္တာကို ေတြ႔ပါလိမ့္မယ္။ အမႀကီး သတိရမယ္ဆိုရင္ ႏွစ္ဆန္းပိုင္းတုန္းက က်ေနာ္တို႔ ေတာ္ေတာ္ေလး တင္းမာမႈျမင့္ခဲ့တာေတြ ရွိပါတယ္။ ေရနံတြင္းတူးစင္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့၊ သို႔ေသာ္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ၾကားဝင္ညႇိႏႈိင္းမႈဆိုတာက အမႀကီးတို႔ သိခဲ့တဲ့ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္အရေရာ၊ အစည္းအေဝၚခန္းမေတြအတြင္းမွာ ညႇိႏႈိင္းေျဖရွင္းေပးမႈအရေရာ၊ ဘာပဲေျပာေျပာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာ တင္းမာမႈအရွိန္ ေလ်ာ့က်သြားတာကို ေတြ႔ရမွာပါ။

ဒီအစည္းအေဝးမွာေတာ့ ဘာကို ေမွ်ာ္မွန္းထားလဲဆိုေတာ့ Code of Conduct တခု အျမန္ဆံုး ေပၚေပါက္ လာေရးအတြက္ ဘယ္လိုစၿပီးေတာ့ အစီအစဥ္နဲ႔ လုပ္ၾကမလဲဆိုတဲ့ ခုိင္ခုိင္မာမာ သေဘာတူခ်က္တစ္ခု ရႏုိင္ဖို႔ေတာ့ က်ေနာ္တို႔အားလံုးဝုိင္းၿပီးေတာ့ ႀကိဳးစားဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားပါတယ္။

ေမး။ ။ ဟုတ္ကဲ့ပါ။ ေနာက္တခုက ေျမာက္ကိုရီးယားအေရးေပါ့ေနာ္၊ ေျမာက္ကိုရီးယားအေရးနဲ႔ ပတ္ သက္ၿပီးေတာ့ - အေရွ႕အာရွ ထိပ္သီး ညီလာခံဆိုေတာ့ --အလယ္က်င္းပမွာဆိုေတာ့ ေျမာက္ကိုရီးယား ကလည္း အေရွ႕အာရွပိုင္းမွာ ပါလာတာေပါ့ေလ၊ အဲဒီေတာ့ ေျမာက္ကိုရီးယားႏုိင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ေရာ သူတို႔က ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို မလုိက္နာဘဲနဲ႔ ဒံုးလက္နက္ စမ္းသပ္ တာေတြ ရွိေနပါတယ္။ အဲဒီအေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေရာ ဘယ္လိုမ်ား စဥ္းစားထားပါလဲ။

ေျဖ။ ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးမ်ားအစည္းအေဝးရဲ႕ ဥကၠ႒ထုတ္ျပန္ခ်က္ထဲမွာလည္း ဒီကိစၥကို က်ေနာ္တုိ႔ ေျပာထားပါတယ္။ အဓိက က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ကေတာ့ အာဆီယံရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ ေပါ့ေလ။ နံပါတ္ (၁) ကေတာ့ ကိုရီးယားကၽြန္းဆြယ္မွာ ႏ်ဴကလီယားကင္းမဲ့ဇုန္ျဖစ္ရမယ္၊ (၂) ကေတာ့ သက္ဆုိင္သူအားလံုးက တင္းမာမႈျဖစ္ေစမယ့္ အျပဳအမူေတြကို ေရွာင္ရွားရမယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ကုလသမဂၢရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို လိုက္နာေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ေပါ့။ -- က်ေနာ္တို႔ ညႊန္းဆိုလို႔ ေျပာၾကားခဲ့ တာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီတေခါက္မွာလည္း ဒီအေျခခံအခ်က္ (၃) ခ်က္ေပၚကပဲ ေဆြးေႏြးၾကလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

ေမး။ ။ ဒီအစည္းအေဝးပဲြႀကီး ၿပီးတဲ့အခါမွာ အာဆီယံအလွည့္က်ဥကၠ႒ မေလးရွားႏိုင္ငံလက္ထဲကို လဲႊေျပာင္းေပးရမွာပါ။ အဲဒီေတာ့ မေလးရွားႏုိင္ငံလက္ထဲကို ေခ်ာေခ်ာေမြ႔ေမြ႔ လဲႊေျပာင္းေပးႏိုင္ေအာင္လို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းခ်က္ေတြေပါ့ေလ၊ ေနာက္ဆံုး ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဝန္ႀကီးအေနနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ား မွတ္ခ်က္ေပးခ်င္ပါလဲရွင့္။

ေျဖ။ ။ က်ေနာ္တို႔ တာဝန္ယူမယ္ဆိုတဲ့အခ်ိန္မွာ - သံသယေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ အဓိက-ကေတာ့ အခုနကေျပာသလိုေပါ့၊ ေဒသတြင္းအေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ က်ေနာ္တို႔က မွန္ကန္တဲ့ဦးေဆာင္မႈ ေပးႏုိင္မလား၊ (၂) ကေတာ့ အစည္းအေဝးက်င္းပတဲ့အခါမွာ အပိုင္း (၂) ပိုင္းရွိတာေပါ့။ (၁) ကေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ ေထာက္ပံ့မႈဆိုင္ရာ ကိစၥေတြ၊ (၂) ကေတာ့ ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာ ကိစၥေတြမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ လုပ္ႏုိင္စြမ္းရွိပါ့မလားဆိုတာပါ။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ဥကၠ႒သက္တမ္းတေလွ်ာက္လံုးမွာ အမႀကီးတို႔ ျပန္ၾကည့္ မယ္ဆိုရင္ ဒီတာဝန္ေတြအားလံုးကို က်ေနာ္တို႔ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ တနည္း အားျဖင့္ က်ေနာ္တုိ႔သည္ က်ေနာ္တို႔လုပ္ႏုိင္စြမ္းရွိတယ္ဆိုတာကို ျပခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီအစည္း အေဝးႀကီး တခုလံုးမွာ ေျပာရမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ က်ေနာ္တို႔သည္ ဥကၠ႒ရာထူးတာဝန္ကို ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ ခဲ့တယ္။ ဒီလို ေအာင္ျမင္ေအာင္ ထမ္းေဆာင္ႏုိင္ခဲ့ျခင္းဟာ အစိုးရတခုတည္းမဟုတ္ဘူး၊ က်ေနာ္တို႔ျပည္ သူေတြေရာ၊ CSO ေတြေရာ၊ ေနာက္တခါ ဥပေဒျပဳေရးရာမွာမွာေပါ့ေနာ္၊ အာဆီယံနဲ႔ ပါလီမန္နဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ တဲ့ေနရာမွာ လုပ္ေဆာင္ေပးတဲ့ လႊတ္ေတာ္ေတြရဲ႕ အခန္းက႑ေရာ၊ ေနာက္ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြ၊ ဒါေတြ အားလံုးရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈလို႔ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။

တနည္းအားျဖင့္ ဒီအစည္းအေဝးၿပီးလို႔ရွိရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔သည္ ႏုိင္ငံတကာ မ်က္ႏွာစာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဂုဏ္သိကၡာ ပိုၿပီးေတာ့ ျမင့္လာမယ္၊ ေဒသတြင္းကိစၥေတြမဟုတ္ဘဲ ႏုိင္ငံတကာ အေရးကိစၥေတြ မွာပါ ျမန္မာႏုိင္ငံအေနနဲ႔ ပိုၿပီးေတာ့ တက္ႂကြစြာ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မယ္လို႔ က်ေနာ္ ယံုၾကည္တယ္။

ေမး။ ။ ဟုတ္ကဲ့ပါ။ အခုက်င္းပမယ့္ (၉) ႀကိမ္ေျမာက္ အေရွ႕အာရွ ထိပ္သီးညီလာခံႀကီးကို အေမရိကန္ သမၼတ ဘာရက္ခ္ အိုဘားမားလည္း တက္ ေရာက္ဖို႔ လာပါေတာ့မယ္။ အဲဒီေတာ့ အရင္တေခါက္ သူ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ လာတုန္းက သမၼတႀကီး ဦးသိန္းစိန္နဲ႔ ေျပာသြားတာေတြ ရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ပိုၿပီးေတာ့ခရီးေရာက္ေအာင္ ဘာေတြ ဘာေတြ လုပ္သင့္တယ္ဆိုတာ အႀကံေပးတဲ့ သေဘာပါ။ အဲဒီ အႀကံေပးတဲ့ အခ်က္ (၁၁) ခ်က္ထဲမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံဘက္ကေန လုပ္ကိုင္ေပးတာေတြေပါ့- ဥပမာဆိုလို႔ရွိရင္ IAEA လို႔ေခၚတဲ့ ႏိုင္ငံကတာ အဏုျမဴစြမ္းအင္ ေအဂ်င္စီနဲ႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့တာေတြ၊ ေနာက္ အက်ဥ္းသားေတြကို ျပန္လႊတ္ေပးခဲ့တာေတြ၊ ေတာ္ေတာ္ေလးကို လုပ္ခဲ့ေပးတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ အခ်က္ေတြ က်န္ေနပါေသးတယ္။ ဥပမာ ဆိုလုိ႔ရွိရင္ ကုလသမဂၢလူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီး႐ံုးခဲြ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာဖြင့္ဖို႔ကိစၥ အခုထက္ထိ မေျပလည္ေသးဘူးလို႔ ၾကားရပါတယ္။ အဲဒီကိစၥေတြ ရွိပါေသးတယ္။ အဲဒါေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ေရာ သမၼတဦးသိန္းစိန္အေနနဲ႔ သမၼတ ဘရတ္ခ္ အိုဘားမားနဲ႔ေတြ႔တဲ့အခါ ဘယ္လိုမ်ား ေျပာၾကဆိုၾကဖို႔ ရွိပါသလဲရွင့္။

ေျဖ။ ။ သမၼတႀကီးအိုဘားမားနဲ႔စေတြ႔တဲ့အခ်ိန္တုန္းက က်ေနာ္တို႔ သူ႔ဘက္က အဆိုျပဳခ်က္ေတြကို က်ေနာ္ တို႔ သေဘာတူခဲ့ျခင္းသည္ ဘာကို ျပသလဲ ဆိုေတာ့ သမၼတႀကီးဦးသိန္းစိန္ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ျမန္မာအစုိးရ အေနနဲ႔ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအားလံုးကို ႏုိင္ငံတကာ စံႏႈန္းမ်ားနဲ႔အညီ ေဆာင္ရြက္ဖို႔အတြက္ ႏိုင္ငံေရးသံႏၷိဌာန္ခ်မွတ္မႈရွိတယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ ျပခဲ့တာ။ အဲဒီလို ရွိခဲ့တဲ့ အတုိင္းလည္း က်ေနာ္တုိ႔ တကယ္လည္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီ (၁၁) ခ်က္မွာ အမႀကီးၾကည့္မယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ တခ်ဳိ႕ ဟာေတြက အစိုးရတခုတည္းနဲ႔လုပ္လို႔ ရတာေတြ ရွိတယ္။ တခ်ဳိ႕ဟာေတြက်ေတာ့ အျခားအဖဲြ႔အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရတာေတြ ရွိတယ္။ ကုလသမဂၢလူ႔အခြင့္အေရး မဟာ မင္းႀကီး႐ံုးဖြင့္တဲ့ ကိစၥဆိုလို႔ရွိရင္ က်ေနာ္တို႔နဲ႔သူတို႔နဲ႔ ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ဘက္က သေဘာတူစာခ်ဳပ္ အတြက္ Proposal တင္ထားတာ ရွိတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ဘက္က Counter-proposal ျပန္တင္ထားတာရွိ တယ္။ သို႔ေသာ္ အဲလိုရွိေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔က ဒီလုပ္ငန္းကို ရပ္ထားတာမဟုတ္ဘူး၊ သူတို႔ ႐ံုးမဖြင့္ရေသး ဘဲ လက္ရွိ က်ေနာ္ထင္တယ္၊ တႏွစ္ေလာက္ရွိပါၿပီ။ သူတို႔ဆီက ကုိယ္စားလွယ္ (၃) ေယာက္က ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရက္ရွည္လမ်ားေန ထုိင္ၿပီးေတာ့မွ အထူးသျဖင့္ ရခုိင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနေတြကို ေလ့လာေနတာေတြ ရွိတယ္။ ဆိုေတာ့… တနည္းအားျဖင့္ေတာ့ တရားဝင္ မဖြင့္ေပမယ့္ unofficially လုပ္ငန္းေတြစတင္ေဆာင္ ရြက္ေနၿပီဆုိတာကိုေတာ့ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ 

ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီအေျခအေနကို သမၼတႀကီး အိုဘားမားကို ရွင္းျပမွာပါ။

ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီး ဦးရဲထြဋ္ကို ဗီြအိုေအ အယ္ဒီတာ ေဒၚခင္စိုးဝင္းက သီးသန္႔ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

VOA