ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြလႊတ္မယ့္ကိစၥ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ေတြၾကိဳဆို

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ၊ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ၿပီး အမႈရင္ဆုိင္ေန ရသူေတြ လြတ္ေျမာက္ေရး NLD အစိုးရက ဦးစားေပး ေဆာင္ရြက္သြားမယ္ဆိုတဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ရဲ႕ ေၾကညာခ်က္ကို လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ေတြက ႀကိဳဆိုလိုက္ၾကၿပီး၊ ဒီေၾကညာခ်က္အတုိင္း အေကာင္အထည္ ေဖာ္ဖုိ႔ကို လည္း ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကပါတယ္။ 

အခုအခ်ိန္ဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေနနဲ႔ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသား လံုး၀ကင္းမဲ့တဲ့ အေျခအေန ရွိလာႏုိင္ၿပီလို႔လည္း ဆုိၾက ပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို မနႏၵာခ်မ္းက ဆက္ေျပာျပပါမယ္။

ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ကာလအတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လူထုက ေရြးခ်ယ္တင္ ေျမႇာက္တဲ့ ပထမဆံုး အရပ္သားအစိုးရတက္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ သီတင္း တပတ္အတြင္းမွာပဲ - ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအားလံုး အျမန္ဆံုးလြတ္ေျမာက္ လာေရးကိစၥဟာ NLD အစိုးရရဲ႕ ဦးစားေပးကိစၥရပ္ေတြထဲက တခုျဖစ္တယ္ လုိ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ၾကာသပေတးေန႔မွာ ေၾကညာခဲ့တာပါ။

ဒီေၾကညာခ်က္ကို ႏုိင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ေတြက ၀ိုင္း၀န္းႀကိဳဆို ခဲ့ၾကၿပီး၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေနနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားတေယာက္မွ မရွိတဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္ေအာင္လို႔ ႀကိဳးပမ္းဖို႔ရာ အခြင့္အလမ္း ရွိေနတယ္လို႔ ေထာက္ျပခဲ့ ၾကတာပါ။ Amnesty International - ႏုိင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႔ႀကီးက အေရွ႕ေတာင္အာရွနဲ႔ ေတာင္အာရွေရးရာ ညြန္ၾကားေရးမွဴး T. Kumar ကေတာ့

“ယုံၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ အက်ဥ္းက်ခံေနရသူေတြ လြတ္ေျမာက္ေရး စတင္ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ေၾကညာခ်က္ကို Amnesty International က ႀကိဳဆုိပါတယ္။ အခုဆုိရင္ ျမန္မာျပည္မွာ ႏွစ္သစ္ကူး ကာလ ေရာက္ေတာ့မွာပါ။ အစိုးရေတြ အေနနဲ႔ အက်ဥ္းသားေတြကို အထူး လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ လႊတ္ေပးတဲ့ါ အထဲမွာ ရာဇ၀တ္မႈနဲ႔ က်ေနသူေတြေရာ၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြေရာ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုး ပါတတ္ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အခုႏွစ္သစ္ကူးကာလ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးတဲ့အထဲမွာ အက်ဥ္းေထာင္ေတြထဲ ရွိေနတဲ့ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ အားလံုး လြတ္ေျမာက္လာတာကို က်ေနာ္တုိ႔အေနနဲ႔ ျမင္ေတြ႔လိုပါတယ္။ ဒါမွလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံ ဟာ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသား တေယာက္မွမရွိတဲ့ တုိင္းျပည္အျဖစ္နဲ႔ ေျပာႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။”

အလားတူ HRW လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္မႈအဖြဲ႔ႀကီးရဲ႕ အာရွေရးရာ ညႊန္ၾကားေရးမႉး Brad Adams ကလည္း - ဒီေၾကညာခ်က္အတုိင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ဖို႔ကို ေမွ်ာ္လင့္တဲ့အေၾကာင္း အခုလို ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

“အစုိးရသစ္အေနနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ အားလုံးကုိ ျပန္လႊတ္ေပးဖုိ႔နဲ႔ လတ္တေလာ တရားစဲြခံရၿပီး အမႈရင္ဆုိင္ေနရတာေတြ အားလုံးကုိလည္း ပယ္ဖ်က္ေပးဖုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ အမႈရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ သူေတြကလည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ရွိေနပါတယ္။ အားလုံးကုိ ခ်က္ျခင္း ျပန္လႊတ္ၿပီး၊ ေန႔တြင္းျခင္း အိမ္ျပန္ႏုိင္ၿပီး မိသားစုနဲ႔ ဆုံဆည္းခြင့္ရဖုိ႔လည္း က်ေနာ္တုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ တကယ့္ေမးခြန္းကေတာ့ အစုိးရက ျပန္လႊတ္ေပးခ်င္တဲ့ လူေတြအားလုံးကုိ စစ္တပ္က ဟန္႔တားတာမ်ဳိး၊ ဒါမွမဟုတ္ရင္လည္း တခ်ဳိ႕ကုိ တားျမစ္တာမ်ဳိး လုပ္လာမလား ဆုိတာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္လည္း အစုိးရအေနနဲ႔ ဘယ္ေလာက္အထိ လုပ္ႏုိင္မလဲ၊ စစ္တပ္ကေရာ ဘယ္ေလာက္အထိ တားႏုိင္မလဲ ဆုိတာကုိ အားလုံးက အနီးကပ္ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကပါတယ္။”

ဒါေပမဲ့လည္း အစိုးရသစ္အေနနဲ႔ အေထြေထြလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေၾကညာဖို႔ဆုိရင္ - တုိင္းျပည္ရဲ႕ အာဏာကို အျပည့္အ၀ ဆုပ္ကိုင္ထားတဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္ ကာကြယ္ေရးနဲ႔ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ ေထာက္ခံမႈ လိုအပ္တာ ေၾကာင့္ - အစိုးရရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ေတြက သံသယ ရွိေနၾကတာပါ။

မၾကာေသးခင္က ဆႏၵျပပြဲေတြအတြင္း ဖမ္းဆီးခံရၿပီး တရားရင္ဆုိင္ေနၾက ရတဲ့ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြရဲ႕အမႈေတြမွာဆုိရင္လည္း တရားလိုျဖစ္တဲ့ ရဲတပ္ဖြဲ႔ကို စစ္တပ္က ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့အတြက္ - ဒီအမႈေတြကို အစိုးရက ဖ်က္သိမ္းေပးမယ့္ ကိစၥမွာ - စစ္တပ္က ပိတ္ပင္တားဆီးတာေတြ လုပ္ေကာင္းလုပ္ႏုိင္တယ္ လို႔လည္း HRW က ေထာက္ျပခဲ့တာပါ။

ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး AI အဖြဲ႔ရဲ႕ ေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္ T. Kumar ကေတာ့ - အခုလို ေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။

“အစိုးရသစ္က လႊတ္ေပးေရး ႀကိဳးပမ္းေနတာကုိ စစ္တပ္က ခြင့္မျပဳဘူး ဆုိရင္ေတာ့ ျပႆနာက ႏုိင္ငံတကာအဆင့္အထိ ျဖစ္လာပါ လိမ့္မယ္။ ဒီလုိျဖစ္လာမယ္ ဆုိရင္ေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔ တျခားအစုိးရေတြရဲ႕ လတ္တေလာရွိေနတဲ့ ဖိအားေတြနဲ႔ ဒီလူေတြ ျပန္လြတ္လာေအာင္ လုပ္ရပါလိမ့္မယ္။ လြတ္ေျမာက္လာဖို႔အတြက္ စစ္တပ္ကို ဖိအားေပးဖို႔ လုပ္ေဆာင္ရပါမယ္။”

ဒါ့အျပင္ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြကို ႏွိပ္ကြပ္ဖို႔အတြက္ အရင္အစိုးရ လက္ထက္က ျပဌာန္းခဲ့တဲ့ ဥပေဒတခ်ိဳ႕ကိုလည္း NLD အစိုးရအေနနဲ႔ ျပင္ဆင္ဖို႔ လိုအပ္ေၾကာင္း HRW အဖြဲ႔ ေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္ Brad Adams က ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

“လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးၿပီးရင္ ဆက္လုပ္ရမွာကေတာ့ ေထာင္ထဲ မွာ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ မက်န္ေတာ့ဖုိ႔၊ ေနာက္ထပ္ အေရးယူတာေတြ မရွိေတာ့ဖုိ႔ လုိပါတယ္။ တရားစဲြအေရးယူေနတဲ့ အာဏာပုိင္ေတြ အေနနဲ႔လည္း ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြအျဖစ္ အျပစ္ေပးခံရႏုိင္တဲ့ တခ်ဳိ႕ဥပေဒေတြကုိ အသုံးမခ်ဖုိ႔ အစုိးရက ညႊန္ၾကားတာမ်ဳိး ျမင္ခ်င္ပါတယ္။ ဒီဥပေဒေတြကုိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖုိ႔လည္း အစုိးရအေနနဲ႔ ေၾကညာေစခ်င္ ပါတယ္။ ဒါမွလည္း အစုိးရကုိ ေ၀ဖန္သူေတြ၊ အေျပာင္းအလဲေတြလုပ္ဖုိ႔ ေတာင္းဆုိသူေတြကုိ ဟန္႔တားရာမွာ ဒီဥပေဒေတြကုိ အလဲြသုံးစား မလုပ္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။”

ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားကူညီေစာင့္ေရွာက္ေရးအသင္း (AAPP) ရဲ႕ စာရင္း အရေတာ့ - လက္ရွိမွာ ျပစ္ဒဏ္က်ခံေနရတဲ့ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသား ၁၂၁ ဦး၊ အမႈရင္ဆုိင္ေနရသူ ၁၁၆ ဦး နဲ႔ အာမခံနဲ႔ အမႈရင္ဆုိင္ေနရသူ ၂၉၈ ဦး ရွိတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

VOA