ျမန္မာႏိုင္ငံေဈးကြက္အတြင္း ျပည္တြင္းႏွင့္ ျပည္ပေဆးဝါးကုမၸဏီမ်ားက ေျခကုပ္ယူရန္ႀကိဳးစားေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ သဘာဝ ေဆးဝါးမ်ားေဈးကြက္မွာလည္း အေရးပါေသာေနရာတြင္ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ အျခား သဘာဝ ေဆးဝါးက႑တြင္ ေရွ႕ေဆာင္ခဲ့သူ တဦးျဖစ္ေသာ ေဒါက္တာ ခင္ေမာင္လြင္က ၁၉၉၄ တြင္ Fame ေဆးဝါးထုတ္လုပ္ေရး ကုမၸဏီကို စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ပါသည္။
ဧရာဝတီ အဂၤလိပ္ပိုင္း သတင္း ေထာက္ေက်ာ္ဆုမြန္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုသည့္ အခ်ိန္တြင္ ေဒါက္တာ ခင္ေမာင္လြင္ က ႏိုင္ငံတြင္းရွိ သဘာဝ တိုင္းရင္းေဆးဝါး ေဈးကြက္ အေၾကာင္းကို ေျပာျပခဲ့ပါသည္။
ဧရာဝတီ ။ ။ ဆရာရွင့္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပထမဆံုးအေနနဲ႔ သဘာဝ တိုင္းရင္းေဆးဝါးေတြကို ထုတ္လုပ္တဲ့ အခါ အဓိကရင္ဆိုင္ရတဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြက ဘာေတြပါလဲ။
ေဒါက္တာ ခင္ေမာင္လြင္ ။ ။ က်ေနာ္ Fame ေဆးဝါးထုတ္လုပ္ေရး ကုမၸဏီကို တည္ေထာင္ခဲ့တာ ၂၁ ႏွစ္ရွိပါၿပီ။ ကိုယ္ပိုင္စက္႐ံု မတည္ေထာင္ခင္မွာ ယခု ျမန္မာႏိုင္ငံ ေဆးဝါးထုတ္လုပ္ေရး စက္႐ံုလို႔ေခၚ တဲ့ ယခင္က အစိုးရပိုင္ BPI (Burma Pharmaceutical Industry) နဲ႔ အလုပ္အတူတူ တြဲလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရက အဲ့အခ်ိန္တုန္းက အျပင္ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းရွင္မ်ားကိုလည္း သူတို႔နဲ႔ တြဲလုပ္ဖို႔ဖိတ္ေခၚခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က ျပည္ပက ေနကုန္ၾကမ္းပစၥည္းေတြနဲ႔ ပစၥည္းကိရိယာေတြကို ဝယ္ယူၿပီးေတာ့ BPI ကို ေပးရ ပါတယ္။ ကုန္ေခ်ာ ထြက္လာၿပီဆိုရင္ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းစီကို ခြဲေဝၿပီး အက်ိဳးအျမတ္ ခံစားၾကပါတယ္။ က်ေနာ္ တို႔က ျမန္မာႏိုင္ငံ အႏွံ႔အျပားကို ျပန္ၿပီးျဖန္႔ခ်ိပါတယ္။ က်ေနာ္ BPI နဲ႔ ၁၀ႏွစ္ေက်ာ္တြဲလုပ္ခဲ့ၿပီး အေတြ႕ အႀကံဳေတြ ပညာေတြအမ်ားႀကီးရခဲ့ပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ ေဈးကြက္ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ ေဆးဝါးတုေတြကို ရင္ဆိုင္ရတာပါပဲ။ က်ေနာ္တို႔ ေဈးႏႈန္းမွာ မယွဥ္ႏိုင္ပါဘူး။ ေဆးဝါးတုေတြမွန္း သိေပမယ့္လည္း က်ေနာ္တို႔ ဘာမွမလုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ လူေတြဟာ အဲဒီ ေဆးေတြကို ဝယ္ယူေနၾကတယ္။ ဒါဟာ အေတာ္ကို ဆိုးရြားတယ္ လို႔ က်ေနာ္ခံစားခဲ့ရတယ္။ အခုအခ်ိန္အထိလည္း က်ေနာ္တို႔အတြက္ စိန္ေခၚမႈ ျဖစ္ေနတုန္းပါပဲ။
ေဆးေပါင္းစံု ဝယ္လို႔ရေနတဲ့ ေဈးကြက္ထဲမွ သဘာဝေဆးေတြကို ထိုးေဖာက္ႏိုင္ဖို႔ ဘယ္လို အေကာင္း ဆံုး ျပင္ဆင္မႈေတြ ျပဳလုပ္သြားဖို႔ အစီစဥ္ရွိပါသလဲ။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေဆးဝါးပံုစံ ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။ ပထမတမ်ိဳးက တိုင္းရင္းေဆးဝါးနဲ႔ ဓာတ္စာျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယ တမ်ိဳးကေတာ့ ျပည္ပကုမၸဏီေတြကထုတ္တဲ႔ နိုင္ငံျခားျဖစ္ ေဆးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားက တင္သြင္းတဲ႔ ထဲမွာ တိုင္ရင္းေဆးေတြေတာင္ ပါပါတယ္။ တင္သြင္းတဲ့ ေဆးဝါးေတြရဲ႕ သံုးပံုတပံုက တိုင္းရင္းေဆးေတြ ပါ။ ျပည္တြင္းက ေဆးဝါးထုတ္ လုပ္သူေတြက တိုင္းရင္းေဆး တခုတည္းသာ ထုတ္လုပ္ၾကပါတယ္။ ျပည္ပ က ေဆးဝါးနဲ႔ ဓာတ္စာေတြအျပင္ ျပည္တြင္းျဖစ္ တိုင္းရင္းေဆးဝါးေတြနဲ႔ အၿပိဳင္ က်ေနာ္တို႔က ေဈးကြက္ရဲ႕ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ေနရာယူထားႏိုင္ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာက တိုင္းရင္းေဆး ေဈးကြက္လည္း ရွိၿပီးသားဆိုေတာ့ အျခား ျပည္တြင္းေဆးဝါး ထုတ္လုပ္ သူေတြနဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ရတဲ့အခါ ေတြ႕ႀကံဳရတဲ့ အခက္အခဲအခ်ိဳ႕ကိုလည္း ေျပာျပေပးပါဦး။
က်ေနာ္ရဲ႕ ေဆးဝါးေတြကို တိုင္းရင္းေဆး ဦးစီးဌာနမွာ မွတ္ပံုတင္ထားပါတယ္။ လိုင္စင္လည္း ရထားၿပီး ပါၿပီ။ ယွဥ္ၿပိဳင္တဲ့ေနရာမွာလည္း က်ေနာ္ တို႔ ထိပ္တိုက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ရတာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ က ေအာ္ဂဲနစ္လို႔ေခၚတဲ့ သဘာဝအေျခခံ ေဆးဝါးေတြ ထုတ္လုပ္တာပါ။ သူတို႔က တိုင္းရင္းေဆးေတြ ထုတ္လုပ္တာပါ။ က်ေနာ္တို႔က ေအာ္ဂဲနစ္ ေဆးဝါးေတြကို ထုတ္လုပ္တဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ ကုမၸဏီပါ။ အခုဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေအာ္ဂဲနစ္ သဘာဝပစၥည္းေတြကို ပိုၿပီး လူႀကိဳက္မ်ားလာပါၿပီ။ လူေတြကလည္း ဓာတုေဗဒ ဓာတ္ေျမဩဇာေတြကို အသံုးျပဳျခင္းရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကို သိလာၾက ပါၿပီ။ ေအာ္ဂဲနစ္ စိုက္ပ်ိဳးေရးလည္း ပိုၿပီး ေခတ္စားလာပါၿပီ။ အစားအစာ တခုတည္း မဟုတ္ပါဘူး၊ ေဆး ဝါးေတြမွာလည္း အတူတူပါပဲ။ က်ေနာ္တို႔ ေအာ္ဂဲနစ္ ေဆးဝါးေတြကို ဓာတ္ေျမ ဩဇာေတြကိုမသံုးတဲ့ သဘာဝအတိုင္း စိုက္ပ်ိဳးထားတဲ့ ပစၥည္းေတြကေန ထုတ္လုပ္ထားတာပါ။ အဲဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံျခား တိုင္း ရင္းေဆးဝါး ကုမၸဏီေတြအပါအဝင္ ေဈးကြက္ထဲမွာ ယွဥ္ၿပိဳင္ဘက္ မရွိဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။
ဆရာတို႔ ကုမၸဏီမွာ ကိုယ္ပိုင္ေအာ္ဂဲနစ္ စိုက္ခင္းေတြ ရွိပါသလား။
က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္စိုက္ခင္းေတြကို မႏၱေလးတိုင္း၊ ျပင္ဦးလြင္ၿမိဳ႕နယ္မွာ ၂၀ဝ၃ ခုႏွစ္က စတင္ စိုက္ပ်ိဳး ခဲ့တယ္။ ၅၅ ဧကေလာက္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔စိုက္ပ်ိဳးတာက ေအာ္ဂဲနစ္ပစၥည္းဟုတ္မွန္ေၾကာင္း ကို ေထာက္ခံေပးမယ့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ိဳး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မရွိေသးတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔မွာ အသိအမွတ္ျပဳ လက္မွတ္ေတာ့ မရွိပါဘူး။ ဒါက ေအာ္ဂဲနစ္စိုက္ခင္းပါလို႔ က်ေနာ္တို႔က ကိုယ့္ဘာသာ ေျပာေနလို႔လည္း မရပါဘူး။ အသိအမွတ္ျပဳ အဖြဲ႕အစည္းတခုရဲ႕ ေထာက္ခံခ်က္လိုပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ ျမန္ မာ ေအာ္ဂဲနစ္အသင္း (Myanmar Organic Association) ကို ၂၀ဝ၆ ခုႏွစ္မွာ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ တယ္။ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ ကုန္သည္ႀကီးမ်ားႏွင့္ စက္မႈလုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္းခ်ဳပ္ (UMFCCI) ရဲ႕ လက္ေအာက္မွာရွိတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေအာ္ဂဲနစ္စိုက္ပ်ိဳး ေရးအဖြဲ႕ (Myanmar Organic Agriculture Group) က သံုးႏွစ္ၾကာ စစ္ေဆးၿပီးတဲ့ေနာက္ ၂၀၁၀ မွာ က်ေနာ္တို႔ စိုက္ခင္းကို ေအာ္ဂဲနစ္ စိုက္ခင္းအျဖစ္ အသိ အမွတ္ျပဳေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါက ျမန္မာႏိုင္ငံက လြတ္လပ္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းတခုရဲ႕ အတည္ျပဳေပးမႈပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ႏိုင္ငံျခားက အဖြဲ႕အစည္းတခု မဟုတ္ပါဘူး။
ဧရာဝတီ ။ ။ ဆရာရွင့္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပထမဆံုးအေနနဲ႔ သဘာဝ တိုင္းရင္းေဆးဝါးေတြကို ထုတ္လုပ္တဲ့ အခါ အဓိကရင္ဆိုင္ရတဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြက ဘာေတြပါလဲ။
ေဒါက္တာ ခင္ေမာင္လြင္ ။ ။ က်ေနာ္ Fame ေဆးဝါးထုတ္လုပ္ေရး ကုမၸဏီကို တည္ေထာင္ခဲ့တာ ၂၁ ႏွစ္ရွိပါၿပီ။ ကိုယ္ပိုင္စက္႐ံု မတည္ေထာင္ခင္မွာ ယခု ျမန္မာႏိုင္ငံ ေဆးဝါးထုတ္လုပ္ေရး စက္႐ံုလို႔ေခၚ တဲ့ ယခင္က အစိုးရပိုင္ BPI (Burma Pharmaceutical Industry) နဲ႔ အလုပ္အတူတူ တြဲလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရက အဲ့အခ်ိန္တုန္းက အျပင္ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းရွင္မ်ားကိုလည္း သူတို႔နဲ႔ တြဲလုပ္ဖို႔ဖိတ္ေခၚခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က ျပည္ပက ေနကုန္ၾကမ္းပစၥည္းေတြနဲ႔ ပစၥည္းကိရိယာေတြကို ဝယ္ယူၿပီးေတာ့ BPI ကို ေပးရ ပါတယ္။ ကုန္ေခ်ာ ထြက္လာၿပီဆိုရင္ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းစီကို ခြဲေဝၿပီး အက်ိဳးအျမတ္ ခံစားၾကပါတယ္။ က်ေနာ္ တို႔က ျမန္မာႏိုင္ငံ အႏွံ႔အျပားကို ျပန္ၿပီးျဖန္႔ခ်ိပါတယ္။ က်ေနာ္ BPI နဲ႔ ၁၀ႏွစ္ေက်ာ္တြဲလုပ္ခဲ့ၿပီး အေတြ႕ အႀကံဳေတြ ပညာေတြအမ်ားႀကီးရခဲ့ပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ ေဈးကြက္ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ ေဆးဝါးတုေတြကို ရင္ဆိုင္ရတာပါပဲ။ က်ေနာ္တို႔ ေဈးႏႈန္းမွာ မယွဥ္ႏိုင္ပါဘူး။ ေဆးဝါးတုေတြမွန္း သိေပမယ့္လည္း က်ေနာ္တို႔ ဘာမွမလုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ လူေတြဟာ အဲဒီ ေဆးေတြကို ဝယ္ယူေနၾကတယ္။ ဒါဟာ အေတာ္ကို ဆိုးရြားတယ္ လို႔ က်ေနာ္ခံစားခဲ့ရတယ္။ အခုအခ်ိန္အထိလည္း က်ေနာ္တို႔အတြက္ စိန္ေခၚမႈ ျဖစ္ေနတုန္းပါပဲ။
ေဆးေပါင္းစံု ဝယ္လို႔ရေနတဲ့ ေဈးကြက္ထဲမွ သဘာဝေဆးေတြကို ထိုးေဖာက္ႏိုင္ဖို႔ ဘယ္လို အေကာင္း ဆံုး ျပင္ဆင္မႈေတြ ျပဳလုပ္သြားဖို႔ အစီစဥ္ရွိပါသလဲ။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေဆးဝါးပံုစံ ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။ ပထမတမ်ိဳးက တိုင္းရင္းေဆးဝါးနဲ႔ ဓာတ္စာျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယ တမ်ိဳးကေတာ့ ျပည္ပကုမၸဏီေတြကထုတ္တဲ႔ နိုင္ငံျခားျဖစ္ ေဆးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားက တင္သြင္းတဲ႔ ထဲမွာ တိုင္ရင္းေဆးေတြေတာင္ ပါပါတယ္။ တင္သြင္းတဲ့ ေဆးဝါးေတြရဲ႕ သံုးပံုတပံုက တိုင္းရင္းေဆးေတြ ပါ။ ျပည္တြင္းက ေဆးဝါးထုတ္ လုပ္သူေတြက တိုင္းရင္းေဆး တခုတည္းသာ ထုတ္လုပ္ၾကပါတယ္။ ျပည္ပ က ေဆးဝါးနဲ႔ ဓာတ္စာေတြအျပင္ ျပည္တြင္းျဖစ္ တိုင္းရင္းေဆးဝါးေတြနဲ႔ အၿပိဳင္ က်ေနာ္တို႔က ေဈးကြက္ရဲ႕ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ေနရာယူထားႏိုင္ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာက တိုင္းရင္းေဆး ေဈးကြက္လည္း ရွိၿပီးသားဆိုေတာ့ အျခား ျပည္တြင္းေဆးဝါး ထုတ္လုပ္ သူေတြနဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ရတဲ့အခါ ေတြ႕ႀကံဳရတဲ့ အခက္အခဲအခ်ိဳ႕ကိုလည္း ေျပာျပေပးပါဦး။
က်ေနာ္ရဲ႕ ေဆးဝါးေတြကို တိုင္းရင္းေဆး ဦးစီးဌာနမွာ မွတ္ပံုတင္ထားပါတယ္။ လိုင္စင္လည္း ရထားၿပီး ပါၿပီ။ ယွဥ္ၿပိဳင္တဲ့ေနရာမွာလည္း က်ေနာ္ တို႔ ထိပ္တိုက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ရတာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ က ေအာ္ဂဲနစ္လို႔ေခၚတဲ့ သဘာဝအေျခခံ ေဆးဝါးေတြ ထုတ္လုပ္တာပါ။ သူတို႔က တိုင္းရင္းေဆးေတြ ထုတ္လုပ္တာပါ။ က်ေနာ္တို႔က ေအာ္ဂဲနစ္ ေဆးဝါးေတြကို ထုတ္လုပ္တဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ ကုမၸဏီပါ။ အခုဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေအာ္ဂဲနစ္ သဘာဝပစၥည္းေတြကို ပိုၿပီး လူႀကိဳက္မ်ားလာပါၿပီ။ လူေတြကလည္း ဓာတုေဗဒ ဓာတ္ေျမဩဇာေတြကို အသံုးျပဳျခင္းရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကို သိလာၾက ပါၿပီ။ ေအာ္ဂဲနစ္ စိုက္ပ်ိဳးေရးလည္း ပိုၿပီး ေခတ္စားလာပါၿပီ။ အစားအစာ တခုတည္း မဟုတ္ပါဘူး၊ ေဆး ဝါးေတြမွာလည္း အတူတူပါပဲ။ က်ေနာ္တို႔ ေအာ္ဂဲနစ္ ေဆးဝါးေတြကို ဓာတ္ေျမ ဩဇာေတြကိုမသံုးတဲ့ သဘာဝအတိုင္း စိုက္ပ်ိဳးထားတဲ့ ပစၥည္းေတြကေန ထုတ္လုပ္ထားတာပါ။ အဲဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံျခား တိုင္း ရင္းေဆးဝါး ကုမၸဏီေတြအပါအဝင္ ေဈးကြက္ထဲမွာ ယွဥ္ၿပိဳင္ဘက္ မရွိဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။
ဆရာတို႔ ကုမၸဏီမွာ ကိုယ္ပိုင္ေအာ္ဂဲနစ္ စိုက္ခင္းေတြ ရွိပါသလား။
က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္စိုက္ခင္းေတြကို မႏၱေလးတိုင္း၊ ျပင္ဦးလြင္ၿမိဳ႕နယ္မွာ ၂၀ဝ၃ ခုႏွစ္က စတင္ စိုက္ပ်ိဳး ခဲ့တယ္။ ၅၅ ဧကေလာက္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔စိုက္ပ်ိဳးတာက ေအာ္ဂဲနစ္ပစၥည္းဟုတ္မွန္ေၾကာင္း ကို ေထာက္ခံေပးမယ့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ိဳး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မရွိေသးတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔မွာ အသိအမွတ္ျပဳ လက္မွတ္ေတာ့ မရွိပါဘူး။ ဒါက ေအာ္ဂဲနစ္စိုက္ခင္းပါလို႔ က်ေနာ္တို႔က ကိုယ့္ဘာသာ ေျပာေနလို႔လည္း မရပါဘူး။ အသိအမွတ္ျပဳ အဖြဲ႕အစည္းတခုရဲ႕ ေထာက္ခံခ်က္လိုပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ ျမန္ မာ ေအာ္ဂဲနစ္အသင္း (Myanmar Organic Association) ကို ၂၀ဝ၆ ခုႏွစ္မွာ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ တယ္။ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ ကုန္သည္ႀကီးမ်ားႏွင့္ စက္မႈလုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္းခ်ဳပ္ (UMFCCI) ရဲ႕ လက္ေအာက္မွာရွိတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေအာ္ဂဲနစ္စိုက္ပ်ိဳး ေရးအဖြဲ႕ (Myanmar Organic Agriculture Group) က သံုးႏွစ္ၾကာ စစ္ေဆးၿပီးတဲ့ေနာက္ ၂၀၁၀ မွာ က်ေနာ္တို႔ စိုက္ခင္းကို ေအာ္ဂဲနစ္ စိုက္ခင္းအျဖစ္ အသိ အမွတ္ျပဳေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါက ျမန္မာႏိုင္ငံက လြတ္လပ္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းတခုရဲ႕ အတည္ျပဳေပးမႈပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ႏိုင္ငံျခားက အဖြဲ႕အစည္းတခု မဟုတ္ပါဘူး။
အဲဒါေၾကာင့္ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွာပဲ ဂ်ာမနီအေျခစိုက္ ႏိုင္ငံတကာ ေအာ္ဂဲနစ္စိုက္ပ်ိဳးေရး အဖြဲ႕အစည္း International Federation of Organic Agriculture ထံ အသိအမွတ္ျပဳလက္မွတ္ ထုတ္ေပးဖို႔ဆက္သြယ္ ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ အေမရိကန္ စိုက္ပ်ိဳးေရး ဌာန (US Apartment of Agriculture -USDA) က အသိအမွတ္ျပဳ လက္မွတ္ကို ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က ရရွိခဲ့ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံက လူေတြက သဘာဝေဆးဝါးေတြထက္ ႏိုင္ငံျခားက ေဆးေတြကိုပိုၿပီး သံုးစြဲၾကတယ္လို႔ ဆရာထင္ပါသလား။
ထင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ အခု ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရွိၾကတဲ့ လူေတြကို သဘာဝေဆးဝါးေတြရဲ႕ အက်ိဳး ေက်း ဇူးေတြကို ေျပာျပေနတာပါ။ ဓာတုေဗဒ ဓာတ္ေျမဩဇာေတြကို က်ေနာ္တို႔ဆက္ၿပီး သံုးစြဲေနမယ္ဆိုရင္ မၾကာခင္မွာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြ အတြက္ အႏၱရာယ္ျဖစ္လာမယ္ ဆိုတာေတြကို သတိထား မိေအာင္ ေျပာျပရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ရပါမယ္။ ပထမအဆင့္ အေနနဲ႔ စားသံုးသူေတြ ျဖစ္ၿပီးေတာ့ ဒုတိယ က ေတာ့ ေတာင္သူလယ္သမားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ သူတို႔ေတြက ဓာတုေျမဩဇာေတြကို ဆက္သံုး ေနၾကမယ္ဆိုရင္ သူတို႔ရဲ႕ ကိုယ္ခႏၶာေတြကို အဆိပ္သင့္ေစ ပါလိမ့္မယ္။ ဒီလို ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳး ေတြကို သတိထားမိေအာင္ က်ေနာ္လုပ္ေပးေနပါ တယ္။ အဆိပ္ေတြ ကေျမဆီလႊာေတြကေနတဆင့္ မိုးရြာတဲ့အခါပင္လယ္၊ ျမစ္ေခ်ာင္းေတြထဲကို ေရာက္သြားၿပီးေတာ့ ေရထဲ မွာေနထိုင္တဲ့ သတၲဝါ ေတြက အဲဒီဆိုးက်ိဳးေတြကိုခံစားရမွာပါ။ ေအာ္ဂဲနစ္ စိုက္ပ်ိဳးေရးကို လုပ္ေဆာင္ဖို႔ အခက္အခဲေတြအမ်ား ႀကီးရွိပါတယ္။ အခုလက္ရွိမွာလည္း ေအာ္ဂဲနစ္ စိုက္ပ်ိဳးျခင္းရဲ႕ အက်ိဳးေက်းဇူး အေၾကာင္း စာအုပ္ ေတြ ေရးေနပါတယ္။ ျမဝတီ႐ုပ္သံ အစီအစဥ္မွာ လည္း ေဆြးေႏြးပြဲေတြ လုပ္ၿပီး ပညာေပးပါတယ္။ တကၠသိုလ္ေတြမွာလည္း ေဟာေျပာပြဲေတြလုပ္ပါ တယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အခုအခ်ိန္မွာ သဘာဝေဆးဝါးေတြထဲက ဘယ္ေဆးဝါး အမ်ိဳးအစားေတြက ေဈးကြက္ထဲမွာ အဝယ္အလိုက္ဆံုးပါလဲ။
နံပါတ္ ၁ ကေတာ့ ဆီးေက်ာက္ေၾကေဆး (Uro Crush) ျဖစ္ပါတယ္။ လူအေတာ္မ်ားမ်ား ဆီးနဲ႔ ေက်ာက္ ကပ္ ေရာဂါကိုခံစားေနရတယ္။ က်ေနာ့္ဆရာ ေဒါက္တာခင္ထြန္းနဲ႔ က်ေနာ္ အဲဒီေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ သုေတသန လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေဆးက ဝယ္လိုအားအရမ္းမ်ားတယ္။ က်ေနာ္တို႔ အလံုေလာက္ မထုတ္ႏိုင္ ပါဘူး။ ေနာက္တခါ ထပ္မထုတ္ႏိုင္ခင္မွာဘဲ ေဈးကြက္ထဲမွာက ေရာင္းကုန္သြားၿပီ။ ဝယ္လိုအားက အရမ္း ကိုႀကီးပါတယ္။
ေအာ္ဂဲနစ္စိုက္ပ်ိဳး ေရးကေနအေျခခံၿပီး ထုတ္လုပ္ရတဲ့ ပစၥည္းေတြက ေဈးႀကီးပါတယ္။ဒါေၾကာင့္ ေဈးကြက္ ထဲမွာ ေဈးႏႈန္းနဲ႔ ဝယ္လိုအားကို ဟန္ခ်က္ညီမွ်ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ပါသလဲ။
က်ေနာ္တို႔ ေဆးဝါးေတြက ေပးဝယ္ရတဲ့ ပိုက္ဆံနဲ႔တန္ပါတယ္။ ေအာ္ဂဲနစ္စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ရ တာ က ေတာ္ေတာ္ ေဈးႀကီးတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ သိပါတယ္။ ေအာ္ဂဲနစ္စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ခ်င္တဲ့ လယ္သမားေတြနဲ႔ က်ေနာ္ စကားေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီမွာက ေအာ္ဂဲနစ္ ထုတ္ကုန္ေတြအတြက္ ဝယ္လိုအားကနည္းတယ္။ ထုတ္လုပ္ေရးကုန္က်စရိတ္ကလည္း ျမင့္ေနတာနဲ႔ ေပါင္းလိုက္ေတာ့ ေဈးႏႈန္း ကလည္း မ်ားသြားတယ္။ ေအာ္ဂဲနစ္ အစားအစာေတြက အၿခားအစားအစာေတြထက္ အရြယ္အစားေသးပါ တယ္။ ေဈးေပးရတာျခင္း အတူတူ၊ အရြယ္ေသးတာဆိုရင္ လူေတြက မႀကိဳက္ ၾကဘူး။ ဒီေတာ့ ေအာ္ဂဲနစ္ အေျခခံ ထုတ္ကုန္ေတြ ဟာ ေဈးကြက္ သိပ္မရဘူး။ အဲ့ဒါေၾကာင့္ လုထုက ဒီအေၾကာင္းေတြ ပိုၿပီး သိ လာေအာင္ လုပ္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔က်ေတာ့ ေဈးကြက္ထဲမွာ ၿပိဳင္ဘက္ မရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ေဈးႏႈန္းက ေဈးကြက္ေပါက္ေဈးျဖစ္လာ ပါတယ္။ လူေတြက ျဖစ္ႏိုင္သမွ် အျမန္ ဆံုး ေနျပန္ ေကာင္းခ်င္တဲ့အတြက္ လူေတြက ေဆးေကာင္း ေကာင္း လိုခ်င္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဈးႏႈန္းနဲ႔ ပတ္ သက္လို႔ စိတ္အေႏွာင့္ အယွက္မျဖစ္ၾကပါဘူး။
ေအာ္ဂဲနစ္ ေဆးဝါးေတြကို ျပည္ပႏိုင္ငံေတြ အထိ ျဖန္႔ခ်ိသြားဖို႔ေရာ အစီအစဥ္ ရွိပါသလား။ လာမယ့္ ၂၀၁၅ အကုန္ပိုင္းမွဝင္လာမယ့္ အာဆီယံ စီးပြားေရး အသိုင္းအဝိုင္း (AEC) က ဆရာတို႔ရဲ႕ စီးပြားေရးေဈးကြက္ကို ဘယ္လိုအက်ိဳး သက္ေရာက္ႏိုင္ပါသလဲ။
ပထမဆံုးအေနနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ရမွာပါ။ အျခား အာဆီယံႏိုင္ငံ ၉ ႏိုင္ငံမွာ ေအာ္ဂဲ နစ္ အေျခခံ႐ိုးရာ တိုင္းရင္းေဆး ထုတ္လုပ္တဲ့ ႏိုင္ငံအနည္းငယ္ပဲရွိလို႔ က်ေနာ္တို႔ ေဈးကြက္ ရႏိုင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ တျခားႏိုင္ငံေတြနဲ႔လည္း ဒီကိစၥကို အၿမဲေဆြးေႏြးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ အာဆီယံႏိုင္ ငံေတြကို ဒီေဆးေတြ စတင္တင္ပို႔ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေဈးကြက္ကိုလည္းကာကြယ္ေနတာ ျဖစ္ ပါတယ္။ ဇန္နဝါရီလက စင္ကာပူႏိုင္ငံမွာ အေရာင္းျပခန္းတခု ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္။ ကမၻာေပၚမွာ အႀကီးမား ဆံုး ေဈးကြက္ကေတာ့ အေမရိကန္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒုတိယ ေျခလွမ္းအေနနဲ႔ အေမရိကန္မွာ က်ေနာ္တို႔ ရဲ႕ ေအာ္ဂဲနစ္ေဆးဝါးေတြကို ျဖန္႔ခ်ိဖို႔အတြက္ ကိုယ္စား လွယ္တဦး ခန္႔ထားပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံက (USDA) ကေန အသိအမွတ္ျပဳ လက္မွတ္ရထားတာေတာင္ က်ေနာ္တို႔ ေဆးဝါးေတြကို အေမရိကန္ မွာ ေရာင္းခ်ဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ ပစၥည္းေတြကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ စတင္ေရာင္းခ်ႏိုင္ဖို႔ အတြက္ ဒါက ပထမ အဆင့္ပဲရွိပါေသးတယ္။
က်ေနာ္တို႔ ထုတ္လုပ္တဲ့ ေဆးအမ်ိဳးအစား ၇၆ မ်ိဳးရွိပါတယ္။ အေမရိကန္ ေဈးကြက္ကို ပထမဆံုး အေနနဲ႔ ၁၀ မ်ဳိး ေရာင္းခ်ပါမယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံက ေဆးဝါးျဖန္႔ခ်ိေရး ကုမၸဏီတခုနဲ႔ နားလည္မႈ စာခြ်န္လႊာ (MoU) လက္မွတ္ထိုးဖို႔လည္း ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံ ၇ ႏိုင္ငံ (ကူဝိတ္၊ အိႏၵိယ၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ ဂ်ပန္၊ မေလးရွား၊ စင္ကာပူနဲ႔ ထိုင္း) မွာ သူတို႔ ျပည္တြင္း ျဖန္႔ခ်ိသူေတြ ကေနတဆင့္ FAME ထုတ္ကုန္ေတြ ေရာင္းခ်ေနၿပီျဖစ္ ပါတယ္။ ASEAN Economic Community (AEC) မွာ က်ေနာ္တို႔ က က်ေနာ္တို႔ ကုန္ပစၥည္းကို ကာကြယ္ ႐ံုသက္သက္ ယွဥ္ၿပိဳင္သြားမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တန္ျပန္ တိုက္ခိုက္ သြားမွာပါလို႔ က်ေနာ္ေျပာခ်င္ပါတယ္။ အခု က်ေနာ္တို႔ ေဈးႏႈန္းကအစထုတ္ပိုးမႈပံုစံေတြအရည္အေသြးေတြကို ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္တဲ့အဆင့္ေရာက္ေအာင္ ျပင္ ဆင္ေနပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က ေကာင္းမြန္တဲ့ အရည္အေသြးေတြ ဝန္ေဆာင္မႈေတြကို ေပးႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ကစားပြဲကို က်ေနာ္တို႔က ဦးေဆာင္ႏိုင္မွာပါ။
ဧရာဝတီ
ျမန္မာႏိုင္ငံက လူေတြက သဘာဝေဆးဝါးေတြထက္ ႏိုင္ငံျခားက ေဆးေတြကိုပိုၿပီး သံုးစြဲၾကတယ္လို႔ ဆရာထင္ပါသလား။
ထင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ အခု ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရွိၾကတဲ့ လူေတြကို သဘာဝေဆးဝါးေတြရဲ႕ အက်ိဳး ေက်း ဇူးေတြကို ေျပာျပေနတာပါ။ ဓာတုေဗဒ ဓာတ္ေျမဩဇာေတြကို က်ေနာ္တို႔ဆက္ၿပီး သံုးစြဲေနမယ္ဆိုရင္ မၾကာခင္မွာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြ အတြက္ အႏၱရာယ္ျဖစ္လာမယ္ ဆိုတာေတြကို သတိထား မိေအာင္ ေျပာျပရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ရပါမယ္။ ပထမအဆင့္ အေနနဲ႔ စားသံုးသူေတြ ျဖစ္ၿပီးေတာ့ ဒုတိယ က ေတာ့ ေတာင္သူလယ္သမားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ သူတို႔ေတြက ဓာတုေျမဩဇာေတြကို ဆက္သံုး ေနၾကမယ္ဆိုရင္ သူတို႔ရဲ႕ ကိုယ္ခႏၶာေတြကို အဆိပ္သင့္ေစ ပါလိမ့္မယ္။ ဒီလို ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳး ေတြကို သတိထားမိေအာင္ က်ေနာ္လုပ္ေပးေနပါ တယ္။ အဆိပ္ေတြ ကေျမဆီလႊာေတြကေနတဆင့္ မိုးရြာတဲ့အခါပင္လယ္၊ ျမစ္ေခ်ာင္းေတြထဲကို ေရာက္သြားၿပီးေတာ့ ေရထဲ မွာေနထိုင္တဲ့ သတၲဝါ ေတြက အဲဒီဆိုးက်ိဳးေတြကိုခံစားရမွာပါ။ ေအာ္ဂဲနစ္ စိုက္ပ်ိဳးေရးကို လုပ္ေဆာင္ဖို႔ အခက္အခဲေတြအမ်ား ႀကီးရွိပါတယ္။ အခုလက္ရွိမွာလည္း ေအာ္ဂဲနစ္ စိုက္ပ်ိဳးျခင္းရဲ႕ အက်ိဳးေက်းဇူး အေၾကာင္း စာအုပ္ ေတြ ေရးေနပါတယ္။ ျမဝတီ႐ုပ္သံ အစီအစဥ္မွာ လည္း ေဆြးေႏြးပြဲေတြ လုပ္ၿပီး ပညာေပးပါတယ္။ တကၠသိုလ္ေတြမွာလည္း ေဟာေျပာပြဲေတြလုပ္ပါ တယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အခုအခ်ိန္မွာ သဘာဝေဆးဝါးေတြထဲက ဘယ္ေဆးဝါး အမ်ိဳးအစားေတြက ေဈးကြက္ထဲမွာ အဝယ္အလိုက္ဆံုးပါလဲ။
နံပါတ္ ၁ ကေတာ့ ဆီးေက်ာက္ေၾကေဆး (Uro Crush) ျဖစ္ပါတယ္။ လူအေတာ္မ်ားမ်ား ဆီးနဲ႔ ေက်ာက္ ကပ္ ေရာဂါကိုခံစားေနရတယ္။ က်ေနာ့္ဆရာ ေဒါက္တာခင္ထြန္းနဲ႔ က်ေနာ္ အဲဒီေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ သုေတသန လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေဆးက ဝယ္လိုအားအရမ္းမ်ားတယ္။ က်ေနာ္တို႔ အလံုေလာက္ မထုတ္ႏိုင္ ပါဘူး။ ေနာက္တခါ ထပ္မထုတ္ႏိုင္ခင္မွာဘဲ ေဈးကြက္ထဲမွာက ေရာင္းကုန္သြားၿပီ။ ဝယ္လိုအားက အရမ္း ကိုႀကီးပါတယ္။
ေအာ္ဂဲနစ္စိုက္ပ်ိဳး ေရးကေနအေျခခံၿပီး ထုတ္လုပ္ရတဲ့ ပစၥည္းေတြက ေဈးႀကီးပါတယ္။ဒါေၾကာင့္ ေဈးကြက္ ထဲမွာ ေဈးႏႈန္းနဲ႔ ဝယ္လိုအားကို ဟန္ခ်က္ညီမွ်ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ပါသလဲ။
က်ေနာ္တို႔ ေဆးဝါးေတြက ေပးဝယ္ရတဲ့ ပိုက္ဆံနဲ႔တန္ပါတယ္။ ေအာ္ဂဲနစ္စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ရ တာ က ေတာ္ေတာ္ ေဈးႀကီးတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ သိပါတယ္။ ေအာ္ဂဲနစ္စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ခ်င္တဲ့ လယ္သမားေတြနဲ႔ က်ေနာ္ စကားေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီမွာက ေအာ္ဂဲနစ္ ထုတ္ကုန္ေတြအတြက္ ဝယ္လိုအားကနည္းတယ္။ ထုတ္လုပ္ေရးကုန္က်စရိတ္ကလည္း ျမင့္ေနတာနဲ႔ ေပါင္းလိုက္ေတာ့ ေဈးႏႈန္း ကလည္း မ်ားသြားတယ္။ ေအာ္ဂဲနစ္ အစားအစာေတြက အၿခားအစားအစာေတြထက္ အရြယ္အစားေသးပါ တယ္။ ေဈးေပးရတာျခင္း အတူတူ၊ အရြယ္ေသးတာဆိုရင္ လူေတြက မႀကိဳက္ ၾကဘူး။ ဒီေတာ့ ေအာ္ဂဲနစ္ အေျခခံ ထုတ္ကုန္ေတြ ဟာ ေဈးကြက္ သိပ္မရဘူး။ အဲ့ဒါေၾကာင့္ လုထုက ဒီအေၾကာင္းေတြ ပိုၿပီး သိ လာေအာင္ လုပ္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔က်ေတာ့ ေဈးကြက္ထဲမွာ ၿပိဳင္ဘက္ မရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ေဈးႏႈန္းက ေဈးကြက္ေပါက္ေဈးျဖစ္လာ ပါတယ္။ လူေတြက ျဖစ္ႏိုင္သမွ် အျမန္ ဆံုး ေနျပန္ ေကာင္းခ်င္တဲ့အတြက္ လူေတြက ေဆးေကာင္း ေကာင္း လိုခ်င္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဈးႏႈန္းနဲ႔ ပတ္ သက္လို႔ စိတ္အေႏွာင့္ အယွက္မျဖစ္ၾကပါဘူး။
ေအာ္ဂဲနစ္ ေဆးဝါးေတြကို ျပည္ပႏိုင္ငံေတြ အထိ ျဖန္႔ခ်ိသြားဖို႔ေရာ အစီအစဥ္ ရွိပါသလား။ လာမယ့္ ၂၀၁၅ အကုန္ပိုင္းမွဝင္လာမယ့္ အာဆီယံ စီးပြားေရး အသိုင္းအဝိုင္း (AEC) က ဆရာတို႔ရဲ႕ စီးပြားေရးေဈးကြက္ကို ဘယ္လိုအက်ိဳး သက္ေရာက္ႏိုင္ပါသလဲ။
ပထမဆံုးအေနနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ရမွာပါ။ အျခား အာဆီယံႏိုင္ငံ ၉ ႏိုင္ငံမွာ ေအာ္ဂဲ နစ္ အေျခခံ႐ိုးရာ တိုင္းရင္းေဆး ထုတ္လုပ္တဲ့ ႏိုင္ငံအနည္းငယ္ပဲရွိလို႔ က်ေနာ္တို႔ ေဈးကြက္ ရႏိုင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ တျခားႏိုင္ငံေတြနဲ႔လည္း ဒီကိစၥကို အၿမဲေဆြးေႏြးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ အာဆီယံႏိုင္ ငံေတြကို ဒီေဆးေတြ စတင္တင္ပို႔ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေဈးကြက္ကိုလည္းကာကြယ္ေနတာ ျဖစ္ ပါတယ္။ ဇန္နဝါရီလက စင္ကာပူႏိုင္ငံမွာ အေရာင္းျပခန္းတခု ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္။ ကမၻာေပၚမွာ အႀကီးမား ဆံုး ေဈးကြက္ကေတာ့ အေမရိကန္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒုတိယ ေျခလွမ္းအေနနဲ႔ အေမရိကန္မွာ က်ေနာ္တို႔ ရဲ႕ ေအာ္ဂဲနစ္ေဆးဝါးေတြကို ျဖန္႔ခ်ိဖို႔အတြက္ ကိုယ္စား လွယ္တဦး ခန္႔ထားပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံက (USDA) ကေန အသိအမွတ္ျပဳ လက္မွတ္ရထားတာေတာင္ က်ေနာ္တို႔ ေဆးဝါးေတြကို အေမရိကန္ မွာ ေရာင္းခ်ဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ ပစၥည္းေတြကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ စတင္ေရာင္းခ်ႏိုင္ဖို႔ အတြက္ ဒါက ပထမ အဆင့္ပဲရွိပါေသးတယ္။
က်ေနာ္တို႔ ထုတ္လုပ္တဲ့ ေဆးအမ်ိဳးအစား ၇၆ မ်ိဳးရွိပါတယ္။ အေမရိကန္ ေဈးကြက္ကို ပထမဆံုး အေနနဲ႔ ၁၀ မ်ဳိး ေရာင္းခ်ပါမယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံက ေဆးဝါးျဖန္႔ခ်ိေရး ကုမၸဏီတခုနဲ႔ နားလည္မႈ စာခြ်န္လႊာ (MoU) လက္မွတ္ထိုးဖို႔လည္း ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံ ၇ ႏိုင္ငံ (ကူဝိတ္၊ အိႏၵိယ၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ ဂ်ပန္၊ မေလးရွား၊ စင္ကာပူနဲ႔ ထိုင္း) မွာ သူတို႔ ျပည္တြင္း ျဖန္႔ခ်ိသူေတြ ကေနတဆင့္ FAME ထုတ္ကုန္ေတြ ေရာင္းခ်ေနၿပီျဖစ္ ပါတယ္။ ASEAN Economic Community (AEC) မွာ က်ေနာ္တို႔ က က်ေနာ္တို႔ ကုန္ပစၥည္းကို ကာကြယ္ ႐ံုသက္သက္ ယွဥ္ၿပိဳင္သြားမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တန္ျပန္ တိုက္ခိုက္ သြားမွာပါလို႔ က်ေနာ္ေျပာခ်င္ပါတယ္။ အခု က်ေနာ္တို႔ ေဈးႏႈန္းကအစထုတ္ပိုးမႈပံုစံေတြအရည္အေသြးေတြကို ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္တဲ့အဆင့္ေရာက္ေအာင္ ျပင္ ဆင္ေနပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က ေကာင္းမြန္တဲ့ အရည္အေသြးေတြ ဝန္ေဆာင္မႈေတြကို ေပးႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ကစားပြဲကို က်ေနာ္တို႔က ဦးေဆာင္ႏိုင္မွာပါ။
ဧရာဝတီ
No comments:
Post a Comment