Whitlamကို တရုတ္-ၾသစီ ဆက္ဆံေရးရဲ့ ဖခင္ႀကီးလို႔ တရုတ္တင္စား

အဂၤါေန႔တုန္းက ​ကြယ္လြန္သြားတဲ့ ​ၾသစေၾတးလ် ​ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ​Gough ​Whitlam ​ကို ​တရုတ္ႏိုင္ငံက  ​"the ​father ​of ​China-Australia ​relations"၊ ​တရုတ္-ၾသစေၾတးလ် ​ဆက္ဆံေရးရဲ့ ​ဖခင္ႀကီးလို႔ ​တင္စားေခၚေဝၚ လိုက္ပါတယ္။

Gough ​Whitlam ​ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ ​အမႈထမ္းေဆာင္စဥ္ဟာ ​(Cold ​War) ​စစ္ေအးကာလ ​အရွိန္ ​ျမွင့္ေနတဲ့ ​အခ်ိန္ျဖစ္ၿပီး ​အေနာက္တိုင္းႏိုင္ငံေတြက ​တရုတ္ကို ​ဝိုင္းပယ္ထားတဲ့ ​အခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္မ်ဳိးမွာ ​ၾသစေၾတးလ် ​ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ခဲ့သူ ​Gough ​Whitlam ​က ​တရုတ္ႏိုင္ငံကို ​လည္ပတ္ၿပီး ​ရင္းႏွီးမႈ ​ရယူခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီအတြက္ ​တရုတ္ကလည္း ​ဝမ္းသာမဆုံး ​ျဖစ္ေနၿပီး ​Whitlam ​ဟာ ​တရုတ္နဲ႔ ​ၾသစေၾတးလ် ​ႏွစ္ႏိုင္ငံ ​ဆက္ဆံေရးရဲ့ ​ဖခင္ႀကီး ​ျဖစ္တယ္လို႔ ​ဆိုပါတယ္။

ၾသစေၾတးလ် ​ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ​တရုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ ​ရင္းႏွီးမႈ ​ရယူခဲ့တုန္းက ​ေဝဖန္မႈေတြ ​မ်ားျပားခဲ့ေပမယ့္ ​ေနာက္ပိုင္း မွာ ​အေမရိကန္ ​အစိုးရကပါ ​တရုတ္နဲ႔ ​ရင္းႏွီးမႈ ​ရယူၿပီးေနာက္ ​ေဝဖန္မႈေတြ ​ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ၾကပါတယ္။

Gough ​Whitlam ​ရဲ့ ​ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြကို ​ေလ့လာရေအာင္

ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံရဲ့ ​လူခ်စ္အမ်ားဆုံးနဲ႔ ​လူမုန္းအမ်ားဆုံး ​ႏိုင္ငံေရးသမားျဖစ္သူ ​ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ​Gough ​Whitlam ​ဟာ ​အသက္ ​၉၈ ​ႏွစ္အရြယ္မွာ ​ကြယ္လြန္သြားပါတယ္။

သူ႔ကို ​မဲလ္ဘုန္းၿမိဳ႕မွာ ​၁၉၁၆ ​ခုႏွစ္ ​ဇူလိုင္လ ​၁၁ ​ရက္ေန႔မွာ ​ေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။ ​နာမည္ရင္းက ​Edward ​Gough ​Whitlam ​ျဖစ္ေပမယ့္ ​အမ်ားစုကေတာ့ ​Gough ​Whitlam ​လို႔သာ ​သိၾကပါတယ္။

ဥပေဒ ​ပညာဆည္းပူးဖို႔အတြက္ ​ဆစ္ဒနီၿမိဳ႕ကို ​ေျပာင္းခဲ့ေပမယ့္ ​ဒုတိယကမာၻစစ္ေၾကာင့္ ​ေက်ာင္းမၿပီး ​ခဲ့ပါဘူး။ ​အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ​ေလတပ္မွာ ​လုပ္အားေပး ​လုပ္ခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီမွာပဲ ​ဘဝၾကင္ေဖာ္ ​မားဂရက္နဲ႔ ​လက္ထပ္ၿပီး ​သား ​၃ ​ေယာက္၊ ​သမီး ​၁ ​ေယာက္ ​ထြန္းကားခဲ့ပါတယ္။

၁၉၄၅ ​ခုနွစ္မွာ ​ေလဘာပါတီကို ​ဝင္ေရာက္ၿပီး ​၁၉၅၂ ​ခုႏွစ္မွာ ​ပါလီမန္ ​လႊတ္ေတာ္အမတ္ ​ျဖစ္လာပါတယ္။

အေဟာအေျပာ ​ေကာင္းတာေၾကာင့္ ​၁၉၆၇ ​မွာ ​အတိုက္အခံ ​ေခါင္းေဆာင္ ​ျဖစ္လာပါတယ္။

၁၉၇၂ ​ခုႏွစ္မွာေတာ့ ​ကြန္ဆာေဗးတစ္ပါတီရဲ့ ​၂၃ ​ႏွစ္ ​လႊမ္းမိုးမႈကို ​အဆုံးသတ္ၿပီး ​သူဟာ ​ေလဘာ အစိုးရကို ​ဦးေဆာင္တဲ့ ​ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ​ျဖစ္လာပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ​ေနာက္ပိုင္းမွာ ​ဘုရင္ခံခ်ဳပ္က ​သူ႔ကို ​ရာထူးကေန ​ျဖဳတ္ခ်တဲ့အထိ ​မသင့္ျမတ္မႈေတြ ​ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

Gough ​Whitlam ​အစိုးရတက္လာၿပီး ​ပထမႏွစ္အတြင္းမွာပဲ ​ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ ကို ​ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေစတဲ့ ​ဥပေဒမူၾကမ္း ​အခုေပါင္း ​၂၀၀ ​ေက်ာ္ကို ​အတည္ျပဳႏိုင္ခဲ့ၿပီး ​အဲဒီဥပေဒေတြကို ​အခုလက္ရွိအခ်ိန္အထိ ​အသုံးျပဳေနၾကဆဲ ​ျဖစ္ပါတယ္။

သူ႔ရဲ့ ​စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မႈ ​တခ်ဳိ႕ကေတာ့ ​ဗီယက္နမ္စစ္ကေန ​ၾသစေၾတးလ် ​စစ္သားေတြျပန္လည္ ​ရုပ္သိမ္း လိုက္တာေတြ၊ ​စစ္မႈမထမ္းမေနရ ​ဥပေဒကို ​ပယ္ဖ်က္လိုက္တာေတြ၊ ​အခမဲ့ ​ပညာသင္ၾကားခြင့္နဲ႔ ​အခမဲ့ ​ေဆးဝါးကုသခြင့္ေတြကို ​တည္ေထာင္ျပဌာန္းႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ​ဌာေနတိုင္းရင္းသားေတြရဲ့ ​ေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈကို ​အသိအမွတ္ျပဳခဲ့သလို ​ယဥ္ေက်းမႈေပါင္းစု ​စုစည္းေနထိုင္ေရးနဲ႔ ​အမ်ဳိးသမီး ​အခြင့္အေရးေတြကိုလည္း ​ျမွင့္တင္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ​ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံကို ​၂၃ ​ႏွစ္ၾကာ ​ကြန္ဆာေဗးတစ္ပါတီက ​လႊမ္းမိုး ထားတာေၾကာင့္ ​အစိုးရမွာ ​အေတြ႔အႀကဳံေနတဲ့ ​ေလဘာပါတီလက္ထက္အတြင္း ​အသုံးစားရိတ္ေတြ ​ျမွင့္တက္ခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီအားနည္းခ်က္ကို ​အတိုက္အခံဘက္က ​အသုံးခ်ႏိုင္ခဲ့တာေၾကာင့္ ​၁၉၇၇ ​ခုႏွစ္မွာ ​ရွဳံးနိမ့္ၿပီး ​ေနာက္ တစ္ႏွစ္မွာပဲ ​လႊတ္ေတာ္အမတ္ကေန ​အနားယူလိုက္ ပါတယ္။

အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ​ကမာၻ႔အေမြအႏွစ္ ​ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးအဖြဲ႔ ​UNESCO ​ရဲ့ ​သံအမတ္ ​ျဖစ္လာ ပါတယ္။

ABC