ႏွစ္ ၁၀၀ ျပည့္ ခ်င္းေခ်ာင္းနန္းေတာ္ကို ေရွးေဟာင္း အေဆာက္အအံုအျဖစ္ သတ္မွတ္မည္

ေရွ႕လာမယ့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ႏွစ္ ၁၀၀ ျပည့္ေတာ့မယ့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကမၻာေအး ဘုရားလမ္းက ခ်င္းေခ်ာင္း နန္းေတာ္ကုိ ယဥ္ေက်းမႈ၀န္ႀကီးဌာနက ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အအုံ အျဖစ္သတ္မွတ္ကာ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္း

ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကေမၻာဇရိပ္သာလုိ႔ အမ်ားက ေခၚေ၀ၚေနၾကတဲ့ ခ်င္းေခ်ာင္းနန္းေတာ္ကုိ ကုိလုိနီေခတ္က အေရွ႕တုိင္းဟန္နဲ႔ အေနာက္ တုိင္း ဗိသုကာ လက္ရာေတြေပါင္းစပ္ကာ တည္ေဆာက္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး လာမယ့္ႏွစ္မွာ ႏွစ္ ၁၀၀ ျပည့္ေတာ့မွာျဖစ္တဲ့ အတြက္ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ အေဆာက္အအုံအျဖစ္ ထိန္းသိမ္းေတာ့မွာ ျဖစ္တယ္ လုိ႔ ရန္ကုန္တုိင္း ေရွးေဟာင္း သုေတသနနဲ႔ အမ်ိဳးသားျပတိုက္ ဦးစီးဌာန ညြန္ၾကားေရးမႉး ဦးေက်ာ္ညြန္႔က ေျပာပါတယ္။

“ဒီအေဆာက္အအုံႀကီးက ဗိသုကာလက္ရာလည္း ရွိသလုိ၊ က်က်နနလည္း တည္ေဆာက္ထားတယ္၊ လက္ရွိအေျခအေန မွာလည္း နည္းနည္း ပ်က္စီးလာၿပီဆုိေတာ့ ေရရွည္တည္တံ့ခုိင္ၿမဲဖုိ႔ အတြက္ ထိန္းသိမ္း တာပါ” လုိ႔ သူကဆုိပါတယ္။

လက္ရွိအခ်ိန္မွာေတာ့ ခ်င္းေခ်ာင္းနန္းေတာ္ကုိ အႏုပညာ ဦးစီးဌာနက ရုံးနဲ႔ အႏုပညာ အထက္တန္းေက်ာင္း ဖြင့္လွစ္ကာ ပန္းခ်ီဆြဲခန္း၊ စာသင္ခန္းမ်ား အျဖစ္လည္း အသုံးျပဳလွ်က္ရွိပါတယ္။

အႏုပညာဦးစီးဌာန ညြန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္ ဦးရန္ႏုိင္ဦးက“အခုလုိ ေရွးေဟာင္းက ထိန္းသိမ္းမယ္ဆုိတာ ေကာင္းပါတယ္၊ အေဆာက္အဦ ထပ္ျမင့္ႀကီးဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ အေနနဲ႔ ထိန္းရတာခက္တယ္၊ ေနာက္ ရန္ကုန္က မုိးမ်ားတဲ့ေဒသ ဆုိေတာ့ ႏွစ္စဥ္ ျပဳျပင္ ေနရတယ္” လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

ခ်င္းေခ်ာင္းနန္းေတာ္ကုိ ၁၉၁၅ ခုႏွစ္ ပထမကမၻာစစ္ အတြင္းက တရုတ္စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ သူေဌးႀကီး လင္ခ်င္းေခ်ာင္း (Lim Ching Tsong) က ရူပီးေငြ ၂ သန္းေက်ာ္ အကုန္အက်ခံကာ ေဆာက္လုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ခုႏွစ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကြဲလြဲမႈတခ်ဳိ႕ ရွိေနကာ၊ ၀ီကီပီးဒီယား အပါအ၀င္ တျခားေသာ သမုိင္းေၾကာင္း ဆုိင္ရာေတြမွာ ေတာ့ ၁၉၁၇ ခုႏွစ္မွ ၁၉၁၉ ခုႏွစ္အတြင္း တည္ေဆာက္ခဲ့ တယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အထပ္ေပါင္း ၅ ထပ္ပါရွိတဲ့ ဘုံနန္းအဆင့္ဆင့္နဲ႔ ခမ္းနားထည္၀ါစြာ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ခ်င္းေခ်ာင္း နန္းေတာ္ရဲ႕ အတြင္းဘက္မွာေတာ့ နာမည္ႀကီး အဂၤလိပ္ ပန္းခ်ီပညာ ရွင္မ်ားရဲ႕ လက္ရာ နံရံပန္းခ်ီမ်ားနဲ႔ ခ်ယ္မႈန္းထားတယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။

သူေဌးႀကီး လင္ခ်င္ေခ်ာင္းရဲ႕ အေဖဟာ ျမန္မာျပည္ဖြား တရုတ္လူမ်ဳိး မဟုတ္ပါဘူး၊ ပင္လယ္ရပ္ျခား တရုတ္အမ်ဳိးသား တဦးပါ။

၁၈၆၁ ခုႏွစ္မွာ တရုတ္ႏုိင္ငံ အမြိဳင္ၿမိဳ႕ ကေန ျမန္မာျပည္ကို ေျပာင္းေရႊ႕အေျခခ်ၿပီး ဆန္စပါးေရာင္း ၀ယ္ေရးလုပ္ငန္းကုုိ လုပ္ကုိင္ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။

၁၈၈၈ ခုႏွစ္မွာ ဖခင္ ကြယ္လြန္သြားတဲ့ အခါမွာေတာ့ ရန္ကုန္ေကာလိပ္ ေက်ာင္းထြက္ ပညာတတ္ တဦးျဖစ္တဲ့ လင္ခ်င္း ေခ်ာင္းက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကုိ ဆက္ခံၿပီး လုပ္ကုိင္ခဲ့ပါတယ္။

လင္ခ်င္းေခ်ာင္းရဲ႕ လက္ထက္မွာေတာ့ ဆန္စပါးေရာင္း၀ယ္ေရးအျပင္ ေရနံလုပ္ငန္းကုိပါ တုိးခ်ဲ႕ လုပ္ကုိင္လာခဲ့ရာ၊ ၁၈၉၁ ခုႏွစ္မွာ ဘီအုိစီ (Burmah Oil Company) ရဲ႕ ေဒသတြင္း အထူးကုိယ္စားလွယ္ ျဖစ္လာခဲ့တဲ့ အျပင္၊ ရာဘာ စုိက္ပ်ဳိးေရး၊ အထည္အလိပ္လုပ္ငန္း၊ ဆီစက္၊ သတၱဳ တူးေဖာ္ေရး၊ ဘဏ္လုပ္ငန္းေတြကုိလည္း ခ်ဲ႕ထြင္လုပ္ကုိင္ခဲ့ ပါတယ္။

ေနာက္ပုိင္းမွာ ဥပေဒျပဳေကာင္စီ၀င္တဦး ျဖစ္လာရုံမက၊ ရန္ကုန္ ျမင္းၿပိဳင္ကြင္း တပ္ဖ္ကလပ္ (Turf Club) ရဲ႕ ပုိင္ရွင္ျဖစ္လာခဲ့သလုိ၊ ပထမကမၻာစစ္ႀကီးမွာ ၿဗိတိသွ် အင္ပါယာ စစ္ႏုိင္ေရးအတြက္ ရံပုံေငြ ရွာေဖြေပး ခဲ့လုိ႔ ၿဗိတိသွ် အစုိးရက OBE (Order of the British Empire) ဘြဲ႔ကုိ ခ်ီးျမႇင့္ သူေကာင္းျပဳခဲ့ပါတယ္။

၁၉၂၁ ခုႏွစ္မွာေတာ့ စပါးေစ်းျမင့္တက္လာတဲ့အတြက္ အဂၤလိပ္အစုိးရက ဆန္စပါး ျပည္ပတင္ပုိ႔ခြင့္ကုိ ပိတ္ပင္ လုိက္တဲ့ အခါမွာ သူ႔ရဲ႕စီးပြားေရးလည္း ထိခိုက္ခဲ့ရပါတယ္။

အဲဒီေနာက္ပုိင္း ၁၉၂၃ ခုႏွစ္မွာေတာ့ သူေဌးႀကီး လင္ခ်င္းေခ်ာင္း ႏွလုံးေရာဂါနဲ႔ ရုတ္တရက္ကြယ္လြန္ ခဲ့ပါတယ္။

သူ ကြယ္လြန္ၿပီး ေနာက္ တႏွစ္မွာ ေႂကြးၿမီမ်ား မေပးဆပ္ႏုိင္ေတာ့တာေၾကာင့္ ခ်င္းေခ်ာင္းနန္းေတာ္ကုိ မိသားစုက စြန္႔လႊတ္ ခဲ့ရၿပီး ေနာက္ပုိင္း ပုိင္ရွင္အမ်ဳိးမ်ဳိး ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။

ဂ်ပန္ေခတ္မွာေတာ့ ခ်င္းေခ်ာင္းနန္းေတာ္မွာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံလုံး ဆုိင္ရာ အသံလႊင့္ ဌာန (All Burma Broadcasting Station) ကုိ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ ပါတယ္။

စစ္ၿပီးေခတ္မွာေတာ့ ဟုိတယ္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး ၁၉၅၁ ခုႏွစ္ခန္႔မွာ ကေမၻာဇ ရိပ္သာလုိ႔ ေျပာင္း လဲေခၚေ၀ၚခဲ့ ပါတယ္။

အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ယဥ္ေက်းမႈ ၀န္ႀကီးဌာနက ရုံးအျဖစ္ ေျပာင္းလဲ့ဖြင့္လွစ္ ခ့ဲတာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ အထိ ျဖစ္ပါတယ္။

ဧရာ၀တီ