လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ သံုးသပ္ခ်က္ အစီရင္ခံစာ

ျမန္မာ့မ်က္ေမွာက္ေရးရာ ေဆြးေႏြးခန္းအစီအစဥ္မွာ Burma Partnership နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ Equality Myanmar လို႔ေခၚတဲ့ ညီမ်ွခ်င္းျမန္မာအဖြဲ႔က ျမန္မာ့လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ရဲ ႔ လုပ္ႏုိင္စြမ္းရည္ကို သံုးသပ္ တဲ့ အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ 

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ​။ ။ ကိုေအာင္မ်ဳိးမင္းတုိ႔ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ရဲ ႔ လုပ္ရပ္ကို အၾကမ္းမ်ဥ္းလႊမ္းၿခံဳသံုးသပ္ရင္ ဘယ္လို တိုးတက္မႈမ်ဳိး ေတြ႔ရပါသလဲ။ သို႔တည္းမဟုတ္ မေအာင္ျမင္ဘဲ ရပ္တန္႔ေနတယ္လို႔ ေတြ႔ရပါသလား။ အဲဒါကို စေျပာပါ။

ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္း ။ ။  အရင္တုန္းကဆုိရင္ သမၼတရဲ ႔အမိန္႔နဲ႔ ဖြဲ႔စည္းၿပီးေတာ့ သမၼတက ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ သူေတြပဲ ပါဝင္ထားတဲ့ဟာမ်ဳိးကေန ဥပေဒတစ္ရပ္ ျပဌာန္းၿပီးေတာ့ ဒီ ဥပေဒရဲ ႔ လုပ္ထံုလုပ္နည္းအတိုင္း လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို ဒီ ဥပေဒမွာ ေဖာ္ျပထားတာက တိုးတက္လာမႈတစ္ခ်က္ပါ။ ဥပေဒမွာပါတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ အတုိင္း ေနာက္ထပ္ ေကာ္မရွင္ဝင္ေတြကို ေရြးဖုိ႔အတြက္ ဘယ္အခ်ိန္လဲ ကာလသတ္မွတ္ခ်က္ တိတိက်က် မရွိေသးပါဘူး။ ေနာက္တခါ ဒီ ဥပေဒထဲမွာ တခ်ဳိ ႔ေသာ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္ အခု ဒီလိုမ်ဳိး လက္ရွိထမ္းေဆာင္ေနတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ရဲ ႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြထဲမွာဆိုရင္ထိေရာက္တဲ့လုပ္ငန္း စဥ္ ဆိုတဲ့ဟာကို ျပႏုိင္ဖုိ႔ရယ္။ လူထုအေျချပဳအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းပါဝင္မႈေတြမွာ ပူးေပါင္းရမယ္လို႔ ေျပာထား

ေပမဲ့ တကယ္တမ္း ပူးေပါင္းမႈ အားနည္းေနတဲ့ အခ်က္ေတြေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ သံုးသပ္ေတြ႔ရွိရပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ​။ ။ အခုန လႊမ္းၿခံဳသံုးသပ္တဲ့အထဲမွာ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ဖက္က တကယ္အားနည္း ခ်က္ဆုိတာထက္ ဥပေဒကို အေကာင္အထည္ မေဖာ္ႏိုင္ေသးတာ၊ ဥပေဒရဲ ႔ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိေန တာဆုိေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ Legislature ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ ပိုမိုသက္ဆုိင္တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ လူ႔အခြင့္ အေရးအဖြဲ႔ကိုယ္၌ အားနည္းခ်က္ကေတာ့ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရမယ့္ေနရာမွာ အားနည္းေနတဲ့အခ်က္လို႔ ထင္ပါတယ္။ က်ေနာ္ေျပာတာ ဟုတ္ပါသလား။

ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္း ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ​။ ။ အဲဒီလိုဆိုေတာ့ ဘယ္လို အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိေနသလဲဆုိတာကို သိပါရေစ။ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္တဲ့ေနရာမွာ ဘယ္လုိ အခ်က္ေတြကို ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သင့္တယ္လို႔ ကိုေအာင္မ်ုိးမင္းတို႔က ေထာက္ျပလုိပါသလဲ။

ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္း ။ ။ ပထမဦးဆံုး ေျပာျပခ်င္တဲ့အခ်က္ကေတာ့ မွတ္ပံုတင္ထားတဲ့ လူထုအေျချပဳအဖြဲ႔ အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာမ်ဳိး ျဖစ္ေနပါတယ္။ အခုဆိုလို႔ရွိရင္ က်ေနာ္တို႔ အသင္းအဖြဲ႔မ်ား မွတ္ပံုတင္ဆုိင္ရာ ဥပေဒႀကီးလည္း ျပဌာန္းထားပါၿပီ။ အဲဒီ ဥပေဒမွာဆိုရင္ မွတ္ပံုမတင္ လည္း၊ မတင္ခြင့္ရွိတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္မ်ဳိးပါပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အဲဒီလိုမ်ဳိး ဥပေဒျပဌာန္းထားေပမဲ့ လူ႔အခြင့္ အေရးေကာ္မရွင္က မွတ္ပံုတင္ထားတဲ့ အဖြဲ႔မ်ားနဲ႔သာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မယ္ဆိုတာက ကိုယ့္ရဲ ႔လုပ္ပိုင္ ခြင့္ကို ကိုယ္ဘာသာ ျပန္လည္ကန္႔သတ္တဲ့ သေဘာမ်ဳိး ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါကေတာ့ သူ႔ရဲ ႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္မွာ မွတ္ပံုတင္ထားတဲ့အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ပဲ လုပ္ေဆာင္မယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ပါ။ ေနာက္ထပ္တခုကေတာ့ တကယ္တမ္း လူထုအေျချပဳအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ အားနည္းတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကို က်ေနာ္ ခ်ျပခ်င္ပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ လူထုအေျချပဳအဖြဲ႔အစည္းေတြကိုေခၚတဲ့ အစည္းအေဝးမ်ဳိးေလာက္ကို အရင္ကထက္စာရင္ ဒီအစည္းအေဝးေတြ၊ အခမ္းအနားေတြမွာ လာေရာက္ စကားေျပာတာ ရွိေပမဲ့ တကယ္တမ္း အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးႏုိင္ၿပီးေတာ့ တဖက္နဲ႔တဖက္ အျမင္သေဘာ ထားကို ဖလွယ္နိုင္တဲ့ ပိုမိုအားေကာင္းေအာင္ အႀကံေပးႏိုင္တဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြက အခုအခ်ိန္အထိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္တာ မရွိေသးပါဘူး။ ဒါကေတာ့ ဒီအပိုင္းမွာ အားနည္းခ်က္လုိ႔ ေထာက္ျပခ်င္ ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ​။ ။ ဆိုေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ရဲ ႔ တိုးတက္မႈအျဖစ္နဲ႔ ကိုေအာင္မ်ဳိးမင္း အေစာ ကေျပာသြားတဲ့အထဲမွာ အစိုးရခန္႔ႀကီးပဲ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ လြတ္လပ္တဲ့ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႔ဝင္ေတြ ပါဝင္လာတယ္ လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ဒီလုိ ပါဝင္လာျခင္းအားျဖင့္ အခုန ကိုေအာင္မ်ုိးမင္းတို႔ ျဖစ္ေစခ်င္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းအေျချပဳ အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးမယ့္အလားအလာ ပိုမေကာင္းလာဘူးလား။ သို႔တည္းမဟုတ္ အဲဒီလို ေဆြးေႏြးဖို႔အတြက္ အစိုးရခန္႔ေတြ မဟုတ္ဘဲ လြတ္လပ္တဲ့အဖြဲ႔ဝင္ႀကီးပဲ ျဖစ္လာဖုိ႔ လုိအပ္ေနသလား စသည္ျဖင့္ အဲဒါကိုလည္း ေထာက္ျပပါအံုး။

ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္း ။ ။ ပထမဦးဆံုး ဒီဥပေဒထဲမွာ ေဖာ္ျပထားတာကေတာ့ သမၼတကေန တိုက္ရိုက္ခန္႔အပ္ တာ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေရြးခ်ယ္ေရးဘုတ္အဖြဲ႔ ရွိပါတယ္။ ဒီ ေရြးခ်ယ္ေရးဘုတ္အဖြဲ႔မွာ စုစုေပါင္း (၁၀) ေယာက္ ပါပါတယ္။ ဒီ ဥပေဒသစ္ထဲမွာဆုိရင္။ အဲဒီ (၁၀) ေယာုက္ထဲမွာ အမ်ားစုကေတာ့ အစိုးရ ဌာနနဲ႔ သက္ဆုိင္တဲ့ ဝန္ႀကီးဌာန နဲ႔ အစိုးရဝန္ထမ္းေတြ ျဖစ္ၿပီးေတာ့ လူထုအေျချပဳအဖြဲ႔ေတြ ကိုယ္စားျပဳတာ ကေတာ့ (၂) ေယာက္ပဲပါပါတယ္။ အဲဒီ (၂) ေယာက္ကလည္း မွတ္ပံုတင္ထားတဲ့ အဖြဲ႔အစည္း ျဖစ္ရမယ္ ဆိုေတာ့ ေရြးခ်ယ္ေရးဘုတ္အဖြဲ႔မွာ ကိုယ္တုိင္က လူထုအေျချပဳအဖြဲ႔ေတြရဲ ႔ ပါဝင္မႈ အားနည္းေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ ေနာက္တခါ ဒီဘုတ္အဖြဲ႔ကေန တင္ျပထားတဲ့၊ အဆိုတင္သြင္းထားတဲ့ လူထဲကမွ ျပန္ၿပီးေတာ့ သမၼတက ျပန္လည္ေရြးခ်ယ္မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေနာက္ဆံုး ေရြးခ်ယ္မႈ အာဏာကေတာ့ သမၼတပဲ ျဖစ္ေနတာ ရွိေနပါတယ္။ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာကေတာ့ အဲဒီလို ေရြးခ်ယ္တဲ့ေနရာမွာ လူထုအေျချပဳအဖြဲ႔ေတြ က ကိုယ္တုိင္တင္ၿပီးေတာ့ အမည္စာရင္း တင္သြင္းႏုိင္တဲ့အခ်က္ထဲကမွ ဒီလိုမ်ဳိး ဘုတ္အဖြဲ႔က ျပန္လည္ၿပီး ေရြးခ်ယ္ပါတယ္။ ေရြးခ်ယ္မႈကို သမၼတက အသိအမွတ္ျပဳတယ္ Endorsement သေဘာ လုပ္ေဆာင္တဲ့ အရာမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုမ်ဳိး ေရြးခ်ယ္မႈအပိုင္းက႑မွာ အားနည္းေနပါတယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ ဒီလိုမ်ဳိး ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္တဲ့ အထဲမွာ အခုနလိုမ်ဳိး လူထုအေျချပဳအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ကၽြမ္းက်င္တဲ့လူေတြ ပါလာလုိ႔ရွိ ရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ အခုနလို လက္သိပ္ထုိးၿပီးေတာ့ ေရြးခ်ယ္ၿပီးေတာ့မွ သမၼတရဲ ႔ သေဘာနဲ႔ တင္ေျမွာက္တဲ့လူေတြ ပါလာလို႔ရွိရင္ေတာ့ ဒီေကာ္မရွင္ရဲ ႔ လြတ္လပ္မႈ၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္၊ ထိေရာက္မႈအပိုင္းမွာေတာ့ ေမးခြန္းထုတ္စရာေတြ၊ ေထာက္ျပစရာေတြ ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ​။ ။ ေနာက္ ပိုၿပီးလက္ေတြ႔က်တဲ့ အစိတ္အပိုင္းတခုကို ေမးခ်င္တာက ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္ အေရးေကာ္မရွင္ဆိုတာ ေပၚေပါက္လာတဲ့အတြက္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္တဲ့ကိစၥေတြ ဘယ္ေလာက္ ေလ်ာ့နည္းသြားသလဲ။ ဥပမာ ဘယ္လို ကိစၥမွာျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္က ဝင္စြက္ ခဲ့လို႔ အဲဒီ ေကာ္မရွင္ကို တိုင္ၾကားတာကို ဘယ္လို အေရးယူေျဖရွင္းလိုက္လို႔။ ဘယ္ကိစၥကျဖင့္ သက္သာမႈ ရသြားတယ္ဆိုတာမ်ဳိး လက္ဆုတ္လက္ကိုင္ျပႏိုင္ပါသလား။

ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္း ။ ။ အဲဒီအခ်က္က က်ေနာ္တုိ႔ ေထာက္ျပတဲ့အခ်က္ပါ။ ေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈ၊ တုိင္ၾကားမႈေတြ (၃) ေထာင္ေက်ာ္ရတယ္လို႔။ (၆) ေထာင္ေက်ာ္ ရတယ္လို႔ သူ႔ရဲ ႔ အစီရင္ခံစာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျပႆနာက အဲဒီအမႈေတြက ဘယ္လိုမ်ဳိး အမႈေတြလဲ။ အဲဒါေတြကို ဘယ္လိုမ်ဳိး ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ပါသလဲ။ တုန္႔ျပန္မႈ ဘာရွိလဲ။ ဘယ္ျပႆနာ၊ အမႈကို ေျဖရွင္းႏုိင္လဲဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြကို တိတိက်က် မေဖာ္ျပထားတဲ့ သတင္းကိစၥက က်ေနာ္တို႔အကုန္လံုး ႀကံဳေတြ႔ရတဲ့အရာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ စံုစမ္းၾကည့္တဲ့အခါမွာ သူတို႔ရဲ ႔ တာဝန္အတိုင္း လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈလုိ႔ သတ္မွတ္ရင္ သက္ဆိုင္ရာ ဝန္ႀကီးဌာနနဲ႔ အစိုးရဌာနကို လႊဲေျပာင္းၿပီးေတာ့ လိုအပ္သလို ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔အတြက္ ေျပာေပမဲ့ တကယ္တမ္း ဘယ္ေလာက္အထိ ေဆာင္ရြက္သလဲ။ ဘယ္ေလာက္အထိ ထိေရာက္တဲ့ အေရးယူမႈ ရရွိသလဲဆိုတာကို သိပ္ၿပီးေတာ့ မေတြ႔ရဘူး။ အဲဒီေတာ့ လူထုက ပထမဦးဆံုး လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ုိးေဖာက္မႈေတြ တုိင္ၾကားႏုိင္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ဆိုၿပီးေတာ့ တိုင္ၾကားလာႏုိင္ေပမဲ့ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္တဲ့ဟာေတြ၊ ထိေရာက္တဲ့ အေရးယူမႈေတြ၊ ေနာက္ဆက္တြဲ အျဖစ္အပ်က္ေတြ မရွိတဲ့အခါမွာ တခ်ဳိ ႔လူေတြက အယံုအၾကည္နည္းလာပါတယ္။ ပို႔လို႔ရွိရင္လည္း ဘာထူးမွာလဲဆုိတာ ျဖစ္လာတယ္။ ဘယ္လိုျဖစ္ေနလဲဆိုတာ မသိရတဲ့အတြက္ တင္တဲ့လူေတြမွာလည္း ဘယ္လိုအေျခအေနေရာက္ေနတယ္ဆိုတာ မသိရတဲ့အတြက္ ေကာ္မရွင္ေပၚမွာ ယံုၾကည္မႈမဲ့တဲ့ကိစၥမ်ဳိးေတြလည္း ေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္ေပၚလာတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ​။ ။ ေနာက္တခုက ကိုေအာင္မ်ဳိးမင္းတုိ႔က ဒီလို လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ရဲ ႔ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ကို စမ္းစစ္သံုးသပ္ၾကတဲ့ေနရာမွာ သူတုိ႔ေကာ္မရွင္ဝင္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုညိႇႏိႈင္းမႈ လုပ္ခဲ့ပါသလား။ ဒီ အစီရင္ခံစာအတြက္။

ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္း ။ ။ ဒီ အစီရင္ခံစာ … လို႔ေခၚတဲ့ ASEAN Asian … က လုပ္ေဆာင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ႔ဆီ နဲ႔ ေကာ္မရွင္တို႔ကို စာအားျဖင့္ ေမးခြန္းေတြ ေမးၿပီးေတာ့လုပ္တာ ရွိပါတယ္။ လူခ်င္းတုိက္ရိုက္ေတြ႔တာ မရွိပါဘူး။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ​။ ။ ေနာက္ ဒီအစီရင္ခံစာထဲမွာ ျမန္မာလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္က ဘာလုပ္သင့္ပါတယ္။ ဘယ္လို လုပ္ရင္ျဖင့္ ေကာင္းလိမ့္မယ္ဆိုတဲ့ recommendation ေထာက္ခံတင္ျပခ်က္ေတြေကာ ပါပါသလား။ ဘယ္ဟာေတြကို အဓိက ေထာက္ခံတင္ျပထားပါသလဲ။

ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္း ။ ။ အဓိက တင္ျပတဲ့အခ်က္ကေတာ့ ဒီလူ႔အခြင့္အေရးကိစၥကို တတ္သိနားလည္းၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ရဲ ႔လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ လုပ္ႏုိင္မယ့္ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ေတြကို ေရြးခ်ယ္ဖို႔အတြက္ တိုက္တြန္းထားပါတယ္။ ေနာက္ထပ္တခုကေတာ့ ဒီဥပေဒထဲမွာ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ကန္႔သတ္မႈသေဘာမ်ဳိး သက္ေရာက္ေနတာ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ တရားရင္ဆုိင္ေနတဲ့အမႈမ်ဳိး၊ တရားစီရင္ေပးတဲ့အမႈမ်ဳိးဆုိရင္ေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္ မရွင္နဲ႔ မဆုိင္ဘူးဆိုတဲ့သေဘာမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ တဖက္ကၾကည့္မယ္ဆိုရင္ တရားေရးဆိုင္ရာ လြတ္လပ္ ခြင့္ကို လြတ္လပ္ခြင့္ေပးထားတဲ့ သေဘာမ်ဳိး သက္ေရာက္ေပမဲ့ တဖက္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ႔ အေနအထားမွာက တရားေရးဆိုင္ရာမွာတင္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္ေနတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သက္ေသမရွိဘဲနဲ႔ အမိန္႔ခ်မွတ္တာ။ ခုိင္လံုမႈမရွိဘဲနဲ႔ အမိန္႔ခ်မွတ္တာ။ ေနာက္တခါ တရားေရး မ႑ိဳင္ကို အလြဲသံုးၿပီးေတာ့ တဖက္သတ္ မ်က္နာလိုက္ဆံုးျဖတ္တာ။ အဲဒါေတြက တရားေရးဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုမ်ဳိး အမႈမ်ဳိးေတြကို ကိုင္တြယ္ခြင့္ မရွိဘူးဆုိတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္က တရားေရးမ႑ိဳင္ကို အကန္႔အသတ္ေတြ ျဖစ္ေနတယ္။ ေနာက္တခါ တခ်ဳိ ႔ေနရာေတြမွာ သြားေရာက္စံုစမ္းမႈအတြက္ အခက္အခဲ၊ ကန္႔သတ္မႈေတြ ရွိလာတယ္။ ဥပမာ ခ်င္းေတာင္ကို သြားမယ္ ဆိုရင္ ႀကိဳတင္ၿပီးမွ အသိေပးသြားရတဲ့အခါမွာ အမွန္တကယ္ သတင္းေတြ မရႏုိင္တာေတြ ျဖစ္လာတယ္။ တခ်ုိ ႔အစိုးရပိုင္း ထိပ္တန္းလွ်ဳိ ႔ဝွက္ခ်က္လို႔ သတ္မွတ္ရင္ ေမးျမန္းခြင့္မရွိဘူးဆိုတဲ့ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ ရွိလာတယ္။ 

အဲဒီလုိ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြကို အားလံုးရုတ္သိမ္းၿပီးေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ ထိေရာက္တဲ့ စံုစမ္းဖို႔ ျဖစ္လာဖို႔အတြက္ အကန္႔အသတ္ေတြအားလံုးကို ဖယ္ေပးဖို႔ က်ေနာ္တို႔ ေတာင္းဆိုပါတယ္။ အခု က်ေနာ္ တုိ႔ ေတာင္းဆိုတဲ့အခ်က္ကေတာ့ ဒီလိုမ်ုိး တင္သြင္းထားတဲ့ အခ်က္ေတြကို ျပည္သူလႊတ္ေတာ္အပါအဝင္၊ လႊတ္ေတာ္ေတြကအစ အသိေပးဖို႔။ သူတို႔ကို ပံုမွန္တင္ျပဖို႔။ ေနာက္တခါ လူထုအေျချပဳအဖြဲ႔ေတြကိုလည္း ပံုမွန္နဲ႔ အဓိပၸါယ္ရွိရွိနဲ႔ ေတြ႔ဆံုမႈေတြ။ ဒီဟာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို ဝိုင္းဝန္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြး တဲ့အရာမ်ဳိး။ ဒီထက္ပိုမိုၿပီးေတာ့ အဓိပၸါယ္ျပည့္စံုတဲ့ ေတြ႔ဆံုတုိင္ပင္မႈမ်ဳိး လုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔ တိုက္တြန္းထား ပါတယ္။  

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ​။ ။ ဒီ အစီရင္ခံစာဟာ ဒုတိယအႀကိမ္ေျမာက္လုပ္တဲ့ အစီရင္ခံစာလို႔ သိရပါတယ္။ ပထမ အစီရင္ခံစာတုန္းက အဲဒီလို အလားတူ ေထာက္ခံတင္ျပခဲ့တဲ့ recommendation ေတြကို လူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္ (ျမန္မာႏိုင္ငံ) အေနနဲ႔ လိုက္နာျပဳျပင္တာေတြ ရွိပါသလား။

ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္း ။ ။ သူ႔ရဲ ႔ လုပ္ေဆာင္ခြင့္တခ်ဳိ ႔ တုိးတက္လာေတာ့ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ပညာေပးတဲ့အေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းကို ဘာသာျပန္ လုပ္ေဆာင္တာ။ ေနာက္တခါမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက လက္မွတ္ထိုးသင့္တယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံတကာစာခ်ဳပ္ေတြကို ေလ့လာတာေတြ သူတုိ႔ လုပ္ေဆာင္တာ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ရဲ ႔ ေကာ္မရွင္အတြင္းမွာ လုပ္ေဆာင္မႈျဖစ္ၿပီး။ တကယ္ တမ္း တိက်မွန္ကန္ၿပီး အခ်က္အလက္ျပည့္စံုတဲ့ သတင္းေတြကို လူထုအေျချပဳအဖြဲ႔ေတြၾကား။ ဒါမွမဟုတ္ … နည္းစနစ္ပံုစံကေတာ့ အမ်ားႀကီး မလည္ပတ္ေသးပါဘူး။  

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ​။ ။ ေနာက္ဆံုးေမးခ်င္တဲ့ ေမးခြန္းကေတာ့ ကိုေအာင္မ်ဳိးမင္းတို႔အေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲကို ျပန္သြားၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနေတြ တိုးတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ကိုေအာင္မ်ဳိးမင္းတို႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ ႔ ေဆာင္ရြက္မႈေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံလူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေန ဘယ္ေလာက္တုိးတက္လာသလဲဆိုတာလဲ ျပန္စမ္းစစ္ပါအံုး။

ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္း ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ အဓိကေတာ့ လူထုအေျချပဳတဲ့ ေဒသရပ္ရြာေတြဆီသြားၿပီး လူ႔အခြင့္အေရး ပညာေပးေတြ လုပ္ပါတယ္။ အဲဒီေနရာမ်ဳိးမွာေတာ့ ျပည္သူလူထုလည္း လူ႔အခြင့္အေရးအေၾကာင္း စိတ္ဝင္စားတဲ့အတြက္ ဒါေတြ ေလ့လာတဲ့အပိုင္းေတြ မ်ားလာတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ ကိုယ့္ေရးရာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စုေပါင္းလုပ္ေဆာင္ႏုိင္ဖို႔အတြက္ ဖိုရမ္ (forum) ေတြ၊ ေတြ႔ဆံုပြဲေတြ။ ေနာက္တခါ အစိုးရကို ကိုယ့္ရဲ ႔လိုလားခ်က္ေတြ ေတာင္းဆိုတဲ့ အစီအစဥ္ထိေတာ့ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ပါတယ္။ လူထုဖက္ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္လုပ္ႏိုင္တယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ေပမဲ့ အစိုးရရဲ ႔ လိုက္ေလ်ာမႈအပိုင္းကေတာ့ သိပ္အားမလိုအားမရ ျဖစ္ေနတုန္းပါပဲ။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ တင္ျပတဲ့အခ်က္ေတြကို လက္ခံၿပီး ထိေရာက္တဲ့ အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈေတြ အားနည္းေနတုန္းပဲ။ တဖက္က က်ေနာ္တို႔ကို ခြင့္ျပဳထားေပမဲ့ က်ေနာ္တို႔ တကယ္ လိုလားတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကို လုပ္တဲ့ေနရာမွာေတာ့ အစိုးရက ေနာက္တြန္႔ေနတဲ့အရာေတြ ရွိေနတဲ့အတြက္ အဲဒီအပိုင္းမွာေတာ့ အားနည္းေနေသးတယ္။ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ဖို႔ အမ်ားႀကီး လိုအပ္ေနပါေသးတယ္။

VOA