Supermoon ျဖစ္စဥ္နဲ႔ သဘာဝေဘး က်ေရာက္မႈ

Supermoon ဆိုတာကမၻာကို အီလစ္ပံုပတ္လမ္းနဲ႔ လွည့္ပတ္ ေနတဲ့လဟာ ကမၻာနဲ႔အနီးဆံုး ေရာက္ရွိေန တဲ့အခိုက္အတန္႔နဲ႔ လျပည့္ျဖစ္စဥ္နဲ႔ လာေရာက္ တိုက္ဆိုင္ေနတဲ့ကာလျဖစ္တဲ့အတြက္ ကမၻာေပၚမွ လကိုအႀကီးမားဆံုး အရြယ္အစား၊ အေတာက္ပဆံုး ျမင္ကြင္းနဲ႔ျမင္ရတဲ့ျဖစ္စဥ္ကိုေခၚ ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ 

ကမၻာ-လ-ေန အဖြဲ႕အစည္းစနစ္မွာ ပညာရပ္ အေခၚအေဝၚအေနနဲ႔ေတာ့ ဒီျဖစ္စဥ္ကို perigee-syzygy လို႔ေခၚ ပါတယ္။ အမွန္တကယ္ေတာ့ supermoon ဆိုတဲ့ေဝါဟာရဟာ နကၡတၱေဗဒေဝါဟာရမဟုတ္ေပ မယ့္ ေခတ္သစ္နကၡတ္ ပညာရပ္မွ ေပၚထြက္လာတဲ့ေဝါဟာရျဖစ္ပါတယ္။

လႏွင့္ေျမငလ်င္လႈပ္ရွားမႈ၊ ဆူနာမီကဲ့သို႔ေသာ ေရလိႈင္းျဖစ္ စဥ္မ်ား supermoon ျဖစ္စဥ္ ေၾကာင့္ အဆိုပါျဖစ္စဥ္မ်ားရဲ႕ အႏၲရာယ္ဟာ ပိုတိုးလာေၾကာင္း လူအမ်ားေျပာဆိုလာၾကေသာ္လည္း ယင္းဆက္စပ္ မႈမွာ လက္ ေတြ႕တြင္ခိုင္မာတဲ့သိပၸံအေထာက္အထားေတြမေတြ႕ရွိၾကရေသးတဲ့ အတြက္ လူအမ်ား လက္မခံၾက ေသးပါ။ေလာေလာဆယ္အေနျဖင့္ အနီးကပ္ ဆံုးျဖစ္ေပၚခဲ့ေသာ su-permoon ျဖစ္စဥ္ မွာ ၂၀၁၄ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၁၂ ရက္က ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ျဖစ္စဥ္ျဖစ္ၿပီး ေနာက္ထပ္အနီးကပ္ဆံုးျဖစ္စဥ္မွာ ၾသဂုတ္ ၁၀ ရက္တြင္ျဖစ္လာမယ့္ ျဖစ္စဥ္ျဖစ္ပါတယ္။ supermoon ျဖစ္စဥ္နဲ႔ဆန္႔က်င္ ဘက္ျဖစ္စဥ္ကို apogee-syzygy ဟုေခၚဆိုၿပီး အမ်ားအားျဖင့္ လူသိသိပ္မမ်ားလွပါ။

Supermoon ၏အဓိပၸာယ္သတ္ မွတ္ခ်က္

လဟာ ကမၻာေျမကို အီလစ္ ပံုလမ္းနဲ႔လွည့္ပတ္ေနၿပီး ကမၻာနဲ႔ အနီးဆံုးအကြာအေဝးမွာ ၃၅၇,၀၀၀ကီလို မီတာ (၂၂၂,၀၀၀)မိုင္ ျဖစ္ ကာ အေဝးဆံုးအကြာအေဝးမွာ ၄၀၆,၀၀၀ ကီလိုမီတာ(၂၅၂, ၀၀၀)မိုင္ျဖစ္ ပါတယ္။ NASA အဖြဲ႕ႀကီးရဲ႕တိုင္းတာခ်က္အရ လဟာ supermoon ျဖစ္ေနခ်ိန္ တြင္ အရြယ္အားျဖင့္ ၁၄ ရာခိုင္ ႏႈန္းပိုႀကီးလာၿပီး ေတာက္ပမႈမွာ လည္း ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းပိုမိုေတာက္ ပလာေၾကာင္းသိရပါတယ္။

ေဝါဟာရ

Supermoon ဆိုတဲ့ေဝါဟာ ရကို နကၡတၱေဗဒပညာရွင္ ရစ္ ခ်တ္ႏိုးလ္လီ (Richard Nolle)က ၁၉၇၉ ခုႏွစ္မွာ အမည္ေပးထား ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ မူရင္းအဓိပၸာယ္သတ္မွတ္ခ်က္ကေတာ့ ပတ္လမ္းတစ္ခုျဖင့္ ကမၻာကို လွည့္ပတ္ေနတဲ့လဟာ ေန၊ လ၊ ကမၻာတို႔ တစ္တန္းတည္းက်သြားတဲ့အခ်ိန္မွာ လဟာ ကမၻာနဲ႔အနီးကပ္ဆံုးအကြာအေဝးသို႔ေရာက္ရွိ ေနစဥ္ ေတြ႕ျမင္ရတဲ့ အေျခအေနကိုေခၚေဝၚျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

အမွန္အားျဖင့္ supermoon ဟူေသာေဝါဟာရမွာ ပညာရပ္ အေခၚအားျဖင့္ perigee-syzygy ဟုေခၚဆိုၿပီး အဓိပၸာယ္မွာ ေန- လ-ကမၻာတို႔ တစ္တန္း တည္းက် ေရာက္ေနစဥ္ လဟာ ကမၻာနဲ႔ အနီးဆံုးအကြာအေဝးသို႔ ေရာက္ ရွိေနျခင္းကို ေခၚျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ယင္းျဖစ္စဥ္ဟာ လျပည့္ (full moon)သို႔မဟုတ္ လဆန္း (new moon)ျဖစ္စဥ္တိုင္းတြင္ ႀကံဳေတြ႕ ႏိုင္ပါတယ္။

ျဖစ္ေပၚမႈႀကိမ္ႏႈန္းမ်ား

Full moon cycle ဆိုတာ ဟာ ေန-လ-ကမၻာတစ္တန္း တည္းက်ေရာက္ေသာျဖစ္စဥ္ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုၾကား ၾကာျမင့္ခ်ိန္ ျဖစ္ၿပီး အၾကမ္းအားျဖင့္ ၄၁၁ ဒသမ ၈ ရက္တြင္ တစ္ႀကိမ္ျဖစ္ ေပၚေလ့ရွိပါတယ္။ တစ္နည္း ေျပာရပါက full moon (၁၄) ႀကိမ္ေျမာက္ျဖစ္ေပၚတိုင္း super moon တစ္ႀကိမ္ျဖစ္ေပၚတဲ့ သေဘာျဖစ္ပါတယ္။ အၾကမ္းအားျဖင့္လည္း full moon cycle တစ္ႀကိမ္တြင္ supermoon သံုးႀကိမ္ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိပါတယ္။

ဒီေရမ်ားအေပၚ အက်ဳိးသက္ ေရာက္မႈ

ကမၻာေပၚရွိသမုဒၵရာေရျပင္ မ်ားအေပၚတြင္ ေနနဲ႔လတို႔ရဲ႕ ပူး တြဲအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေၾကာင့္ လဟာ full moon (သို႔မဟုတ္) new moon ျဖစ္တိုင္း ကမၻာေပၚရွိသမုဒၵရာအတြင္းတြင္ ျဖစ္ေပၚေသာဒီေရလိႈႈင္းတို႔သည္ အႀကီးဆံုးျဖစ္ေပၚေလ့ရွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ lunar perigee ျဖစ္ေသာကာလတြင္ ဒီေရအတက္ အက်ဟာ အားအေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ယင္းကို perigean springtide ဟုေခၚဆိုပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီေရဟာ လက္ေတြ႕ဒီေရလိႈင္းမွာလက္မအနည္းသာ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ေစတတ္ပါတယ္။

သို႔ရာတြင္ ဒီေရအေပၚ၌ သက္ေရာက္ေသာအားမွာ an inverse-cube law နဲ႔ေျပာင္းလဲ ေနမႈေၾကာင့္ ဒီေရလိႈင္းရဲ႕အား ပမာဏမွာ ပ်မ္းမွ်တန္ဖိုးမ်ား ထက္ ၁၉ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ပိုမိုအား ေကာင္းႏိုင္ပါတယ္။ သို႔ရာတြင္ ကမၻာအရပ္ရပ္၌ ျဖစ္ေပၚေသာ ဒီေရလိႈင္းမ်ားဟာ ေနရာေဒသ အလိုက္ အေျပာင္းအလဲမ်ားရွိ တတ္ၾကတဲ့အတြက္ ဒီေရလိႈင္း မ်ားအေပၚ သိသိသာသာထူးျခား ေသာ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈကို ေတာ့မေတြ႕ၾကရပါ။

၂၀၁၁ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၁၉ ရက္တြင္ျဖစ္ေပၚခဲ့ေသာ super moonျဖစ္စဥ္မွာ UK ႏိုင္ငံ Sol-ent ေဒသ၌ သေဘၤာငါးစီး နစ္ျမဳပ္ခဲ့ရျခင္းတြင္ supermoonနဲ႔ဆက္စပ္မႈရွိေနေၾကာင္း ေျပာဆုိမႈမ်ားရွိခဲ့ေသာ္လည္း ယေန႔အခ်ိန္အထိသက္ေသအေထာက္ အထားျပသႏုိင္ျခင္းမရွိေသးပါ။

သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္မ်ား က် ေရာက္ျခင္း

၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ျဖစ္ေပၚခဲ့ ေသာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတိုဟာကူ (Toha ku)ေဒသ၌ ေရေအာက္ေျမ ငလ်င္လႈပ္ခဲ့ျခင္းနဲ႔အတူ ဆူနာမီ ေရလိႈင္းမ်ားက်ေရာက္ျခင္းျဖစ္ စဥ္ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္၊ အိႏၵိယသမုဒၵရာ တြင္လႈပ္ခတ္ခဲ့ေသာေရေအာက္ ေျမငလ်င္ႏွင့္ ဆူနာမီေရလိႈင္းမ်ားက်ေရာက္ျခင္းျဖစ္စဥ္စသည္တို႔သည္ supermoon ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ ဆက္စပ္မႈရွိေၾကာင္း လူအမ်ားက သံုးသပ္ေျပာဆိုမႈေကာလာဟလ ေျပာဆိုမႈမ်ား ရွိခဲ့ေသာ္လည္း ယေန႔အခ်ိန္အထိ ခိုင္မာေသာ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ား ျပသႏိုင္ျခင္း မရွိေသးေၾကာင္း ေတြ႕ရပါတယ္။

၂၀၁၄ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ su-per moon ငါးႀကိမ္ ျဖစ္ေပၚမႈရွိပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ဇန္နဝါ ရီလထဲမွာက်ေရာက္မယ့္ လဆန္းကာလ new moon ႏွစ္ႀကိမ္နဲ႔ ဇူလိုင္လ၊ ၾသဂုတ္လနဲ႔  စက္တင္ဘာလေတြမွာ ျဖစ္ေပၚမယ့္ လျပည့္ကာလ full moon(၃)သံုးႀကိမ္တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေလာေလာဆယ္အနီး ဆံုး super moon ဟာ ၾသဂုတ္လ ၁၀ ရက္ ျဖစ္ပါတယ္။ စာရင္းေတြကေတာ့ ဇန္နဝါရီ ၁ရက္နဲ႔ ၃၀ မွာ new moon ႏွစ္ႀကိမ္၊ ဇူလိုင္ ၁၂ ရက္နဲ႔ ၾသဂုတ္ ၁၀ ရက္၊ စက္တင္ဘာ ၉ ရက္တို႔မွာ full moon သံုးႀကိမ္တို႔ျဖစ္ပါတယ္။

ၾသဂုတ္ ၁၀ ရက္မွာျဖစ္လာမယ့္ supermoon

Supermoon ျဖစ္စဥ္ဟာ စၾကဝဠာႀကီးအတြင္းမွာရွိေနတဲ့ နကၡတၱေဗဒျဖစ္စဥ္ေတြထဲက ပံု မွန္ျဖစ္စဥ္တစ္ခုသာျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာႀကီးနဲ႔နီးကပ္ေနတဲ့ ေန၊ လ၊ ကမၻာၿဂိဳဟ္ေတြဟာ ကိုယ္ပိုင္ပတ္ လမ္းမ်ားနဲ႔ေရြ႕လ်ားေနၾကရာမွာ ေနကိုဗဟိုျပဳလို႔ ကမၻာကေနကို အီလစ္ပံုပတ္လမ္းနဲ႔ ပတ္ေန တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေနနဲ႔ကမၻာနဲ႔ အကြာအေဝးဟာ အနီးဆံုးအကြာ အေဝးနဲ႔ အေဝးဆံုးအကြာအေဝး ဆိုတာရွိလာတယ္။ တစ္ခါလက ကမၻာကို အီလစ္ပံုပတ္လမ္းနဲ႔ ပတ္ေနျပန္တယ္။ ဒီေတာ့ လနဲ႔ ကမၻာနဲ႔မွာလည္း အနီးဆံုးအကြာ အေဝးနဲ႔ အေဝးဆံုးအကြာအေဝး ဆိုတာရွိလာတယ္။ တစ္ခါ ေနကုိ ပတ္ေနတဲ့ကမၻာရယ္၊ ကမၻာကို ပတ္ေနတဲ့လရယ္ဟာ တစ္တန္း တည္းက်တဲ့ကာလဆိုတာ ပံုမွန္ ရွိေနျပန္ပါတယ္။ အဲဒီအထဲကမွ ေနရယ္၊ လရယ္၊ ကမၻာရယ္ တစ္ တန္းတည္းက်ေနတဲ့ကာလနဲ႔ လဟာ ကမၻာနဲ႔အနီးဆံုးေရာက္ေန တဲ့အခ်ိန္နဲ႔ လာေရာက္တိုက္ဆိုင္ လာတဲ့အခါ ျမင္ရတဲ့လကို supermoon လို႔ေခၚျခင္းသာျဖစ္ပါ တယ္။ အၿမဲျဖစ္ေနတဲ့အၾကမ္း အားျဖင့္ ၄၁၁ ဒသမ ၈ရက္တြင္ တစ္ႀကိမ္ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိပါတယ္။ တစ္နည္းေျပာရပါက full moon (၁၄) ႀကိမ္ေျမာက္ျဖစ္ေပၚတိုင္း supermoon တစ္ႀကိမ္ျဖစ္ေပၚတဲ့ သေဘာျဖစ္ပါတယ္။ အၾကမ္း အားျဖင့္လည္း full moon cycle တစ္ႀကိမ္တြင္ super moon သံုး ႀကိမ္ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိပါတယ္။

ထူးျခားတာကေတာ့ ေန၊ လ၊ ကမၻာတစ္တန္းတည္းက်ေန တာရယ္၊ လဟာကမၻာနဲ႔အနီးဆံုး အကြာအေဝးေရာက္ေနတာရယ္၊ လာေရာက္ တုိက္ဆုိင္ေနတဲ့ အခိုက္အတန္႔သာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာလည္း  ေန၊ လ၊ ကမၻာတို႔ ရဲ႕ ပံုမွန္ျဖစ္စဥ္ တစ္ခုသာျဖစ္ ေၾကာင္းပါဗ်ာ။ သဘာဝေဘးမ်ား ျဖစ္ေပၚႏိုင္တယ္လို႔ ေကာလာဟ လသတင္းမ်ားထြက္ရွိေနေပမယ့္ အတည္ျပဳႏိုင္ဖို႔ ဘာသိပၸံအ ေထာက္အထားမွမရွိေသးပါဘူး လို႔ ပညာရွင္မ်ားကသံုးသပ္ထား ပါတယ္။ ပင္လယ္ဒီေရအေပၚ မွာေတာ့ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈရွိ ႏိုင္ေပမယ့္လို႔ ကမၻာေဒသအသီး သီးတို႔ရဲ႕ မတူကြဲျပားျခားနားတဲ့ ပထဝီဝင္ အေနအထားေတြ ေၾကာင့္ ဒါဟာလည္း ထူးထူးျခား ျခားမရွိတဲ့ေနရာေတြ ကမၻာေပၚ မွာ အမ်ားအျပားရွိေနေၾကာင္း ပါဗ်ာ။

7Day News Journal