ျပဳျပင္ေရးေနာက္ဆုတ္တဲ့ေ၀ဖန္ခ်က္ ျမန္မာ၀န္ႀကီးေခ်ပ

ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္ဖြယ္ ရွိတယ္ဆိုတဲ့ ေ၀ဖန္ခ်က္ကို ျမန္မာႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးက လက္မခံဘဲ ပယ္ခ်လိုက္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ပကတိအေနအထားကို ေလ့လာအကဲခတ္ဖို႔ တံခါးဖြင့္ထားတယ္လို႔လည္း ေျပာဆုိလိုက္ပါတယ္။ ျမန္မာ ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ေရာ အိမ္နီးခ်င္း တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ ဆက္ဆံေရးကိုေရာ သဟဇာတ မွ်တစြာ ဆက္ဆံသြားမယ္လို႔ ေျပာဆုိလိုက္ပါတယ္။

၄၇ ႀကိမ္ေျမာက္ အာဆီယံ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အစည္းအေ၀း အႀကိဳအျဖစ္ ေဒၚခင္စိုး၀င္းက ျမန္မာႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဦး၀ဏၰေမာင္လြင္ကို သီးသန္႔ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းရာမွာ သူက အခုလို စေျဖပါတယ္။

ေျဖ။ ။ “ျမန္မာႏုိင္ငံအေနနဲ႔ တႏုိင္ငံခ်င္းရဲ႕ သေဘာထားကို ေျပာရမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံက ျပႆနာအရပ္ရပ္ေတြ၊ အျငင္း ပြားမႈ ကိစၥရပ္ေတြ ေပၚေပါက္လာလို႔ရွိရင္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အေျဖရွာေရးကိုပဲ ေထာက္ခံပါတယ္။ အဲ့ဒါကိုလည္း အားေပးပါတယ္။ အလွည့္က် ဥကၠဌအေနနဲ႔ကေတာ့ ဒီအဖြဲ႔၀င္ အာဆီယံႏုိင္ငံေတြ အမ်ားလိုလားတဲ့ အေနအထားကေတာ့ ဒီ six principles ဆိုတာ အာဆီယံက အတိအလင္း ေၾကညာထားၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေမလမွာလည္းပဲ အာဆီယံႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးမ်ား အစည္းအေ၀းမွာ ဒါ ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။ အဲ့ဒီမူေဘာင္ေတြ အတြင္းကေနၿပီးေတာ့ ဒါ ဦးတည္ေဆြးေႏြးသြားဖို႔ ရွိပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အေျဖရွာေရး၊ အင္အားအသံုးမျပဳေရး၊ အင္အားအသံုးျပဳဖို႔ မၿခိမ္းေျခာက္ေရးေပါ့။ ဒါေတြကုိ မူတည္ၿပီးေတာ့ ေျပေျပလည္လည္နဲ႔ ေဆြးေႏြးသြားဖို႔၊ ဒီလိုေဆြးေႏြးသြားတဲ့အခါမွာလည္း စတင္ၿပီးသားျဖစ္ေနတဲ့ process ႀကီးျဖစ္တဲ့ implementation of the DOC – DOC တခုကို ဘယ္လို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ formal negotiation ေတြ၊ formal meeting ေတြ ဘယ္လို ျပန္လည္စတင္ၾကမလဲ။ အဲ့လို ျမန္ျမန္ စတင္ႏုိင္မွပဲ ဒါ COC – Code of Conduct တခု ေပၚထြက္လာမယ္။ ဒီ Code of Conduct တခု ေပၚထြက္လာေရးဟာ ဒါ ေဒသတြင္း တည္ၿငိမ္းေရးအတြက္ အေရးႀကီးတယ္။ ဒီ Code of Conduct ေပၚေပါက္လာေရးသည္ DOC ကို ဘယ္လို implement လုပ္မလဲ ဆုိတာရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဒီအဆင့္ ဆင့္ေတြကို ဒါ အျမန္ဆံုး အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏုိင္ဖု႔ိအတြက္ကို အလွည့္က်ဥကၠဌအေနနဲ႔ တုိက္တြန္းအားေပးသြားမွာပါ။”

ေမး။ ။ တကယ္လို႔မ်ား တ႐ုတ္ဘက္ကေနၿပီးေတာ့ မလိုက္နာခဲ့ဘူးဆိုလို႔ရွိရင္ေကာ ဒီကုလသမဂၢရဲ႕ ပင္လယ္ျပင္ဆုိင္ရာ သေဘာတူညီမႈစာခ်ဳပ္ Law of Sea နဲ႔ အေရးယူဖို႔မ်ား ရွိပါသလားရွင့္။

ေျဖ။ ။ “ဒါကေတာ့ သက္ဆုိင္တဲ့ႏုိင္ငံ တႏုိင္ငံခ်င္းစီရဲ႕ သေဘာထားပဲျဖစ္ပါတယ္။ အာဆီယံအေနနဲ႔ကေတာ့ collectively ဒီအေပၚမွာ position လံုး၀ ယူထားတာ မရွိေသးပါဘူး။ မယူထားေသးဘူးဆုိတာကလည္း အာဆီယံရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ကိုက ဒီဥစၥာေတြဟာ အျငင္းပြားေနတဲ့ ႏုိင္ငံေတြအခ်င္းခ်င္း ေျပလည္စြာ ေျဖရွင္းၾကဖို႔ဆုိတဲ့ သေဘာပဲ ရပ္တည္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။”

ေမး။ ။ ေနာက္ ဟုတ္ကဲ့ပါ အခုလာမယ့္ ARF အစည္းအေ၀းကို အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး John Kerry လည္း တက္ေရာက္ဖို႔ရွိပါတယ္။ အဲ့ဒီအခါမွာ ဒီ John Kerry မလာခင္မွာပဲ အေမရိကန္ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ စုစုေပါင္း ၇၀ ေက်ာ္ေလာက္ကေနၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဟာ တန္႔ေနတယ္။ ေနာက္ေၾကာင္းမ်ား ျပန္လွည့္သြားမလား။ အဲ့ဒီေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔ ျမန္မာ ဆက္ဆံေရးကို ျပန္လည္သံုးသပ္ဖို႔ အခ်ိန္က်ၿပီလား။ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အေျခအေနကို ၾကည့္ၿပီးေတာ့ ေရွ႕ဆက္ၿပီးေတာ့ တားဆီးပိတ္ဆုိ႔မႈေတြ ဆက္ထားဦးမလားေပါ့။ သူတို႔ အဲ့လိုမ်ိဳး အမ်ိဳးမ်ိဳး သံသယေတြလည္း ျမင္ေနၾကတယ္ေပါ့။ ၀န္ႀကီး Kerry အေနနဲ႔လည္း ၀န္ႀကီးနဲ႔ေတြ႔တဲ့အခါမွာ ဒီကိစၥေတြ ေျပာေကာင္းေျပာပါလိမ့္မယ္။ အဲ့ဒီအခါက်ရင္ ၀န္ႀကီးအေနနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ား တံု႔ျပန္ဖုိ႔ စဥ္းစားထားပါသလဲ။

ေျဖ။ ။ “အသြင္ကူးေျပာင္းေရးဟာ အရွိန္တန္႔ေနတယ္။ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္မလားဆုိတဲ့ဟာက speculation ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔သြားေနတဲ့ အရွိန္အဟုန္ကိုၾကည့္လို႔ရွိရင္ အခုအခ်ိန္မွာ third wave ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး third wave ကို အရွိန္ျမႇင့္တင္ၿပီးသြားေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီဥစၥာက ရပ္တန္႔ေနတယ္လို႔ ေျပာလို႔မရပါဘူး။ ေရွ႕လည္းတုိးတက္ ျပည္သူ လူထုေတြရဲ႕ ေန႔တဓူ၀ လႈပ္ရွားမႈေတြကို ၾကည့္မယ္ဆုိရင္လည္း ပြင့္လင္းျမင္သာစြာနဲ႔ ျပည္သူလူထုေတြအေနနဲ႔ ဒီ Democracy Values ေတြကို သိျမင္လာၿပီးတဲ့အခါမွာ ဒီအခြင့္အေရးေတြကိုလည္း လက္ေတြ႔က်က် က်င့္သံုးလာႏုိင္လားဆုိတာကို ေတြ႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီသက္တမ္း ႏုနယ္ေသးတဲ့အခ်ိန္မွာ ရင္ဆုိင္ရမယ့္ စိန္ေခၚမႈေတြရွိတယ္။ အခက္အခဲေတြရွိတယ္။ အဲ့ဒီအခက္အခဲေတြကို ေအာင္ျမင္စြာ ေက်ာ္လႊားႏုိင္ဖုိ႔ ျပည္သူလူထုေတြရဲ႕ ဆႏၵေတြနဲ႔အညီ ဘယ္လုိဆက္သြားမလဲဆိုတာ ႏုိင္ငံေတာ္အစိုးရအေနနဲ႔ကေတာ့ ဒါ ခ်မွတ္ၿပီးသား ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္ တခုခ်ထားၿပီးၿပီ။ ဒီမိုကေရစီစနစ္တခု၊ ဒီမိုကေရစီ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းတခုကို က်ေနာ္တုိ႔က ေအာင္ျမင္စြာ တည္ေဆာက္မယ္ဆုိတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ထားၿပီးသားျဖစ္တယ္။ ဒါကို ဆက္သြားေနမွာပါ။ အဲ့ဒီအတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္တယ္တို႔၊ ရပ္တန္႔သြားတယ္တို႔ ဒီ speculation ေတြကေတာ့ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ကေတာ့ သူတို႔ေျပာတာေတြနဲ႔ သိပ္သေဘာမတူပါဘူး။”

ေမး။ ။ ေနာက္ ျမန္မာနဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ ေနာက္ ျမန္မာနဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဆက္ဆံေရး အဲ့ဒီႏွစ္ခု သဟဇာတျဖစ္ေအာင္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးတေယာက္အေနနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ား စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ထားပါသလဲရွင့္။

ေျဖ။ ။ “လြယ္လြယ္ကူကူေလးနဲ႔ ေျပာရရင္ေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ႏုိင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒထဲမွာ ႏုိင္ငံအားလံုးနဲ႔ မိတ္၀တ္မပ်က္ ရင္းႏွီးစြာဆက္ဆံတဲ့ မူ၀ါဒကိုလည္း ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းသြားပါမယ္ဆိုတာကို ေျပာပါတယ္။ ဒီလိုဆက္ဆံတဲ့အခါမွာလည္း ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူ ယွဥ္တြဲေနထုိင္ေရးမူ ၅ ခ်က္ေပၚမွာ အေျခခံမယ္။ ဒါ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ ႏုိင္ငံျခားေရး မူ၀ါဒေပါ့။ တ႐ုတ္နဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ကီလိုမီတာေပါင္း ၂,၀၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ ထိစပ္ေနတာ။ သမိုင္းေၾကာင္းအရလည္း ဒါ ေရွးအစဥ္အဆက္ထဲကေနၿပီးေတာ့လည္း ေကာင္းမြန္တဲ့ ဆက္ဆံေရးေတြ ရွိခဲ့တယ္။ ႏွစ္ႏုိင္ငံ ျပည္သူလူထုေတြရဲ႕ ကူးလူးဆက္ဆံမႈကလည္း ရွိေနတယ္ ဆိုတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဒါဟာ ေကာင္းမြန္တဲ့ ဆက္ဆံေရးကို ထူေထာင္ထားတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။”

“တဘက္က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကိုၾကည့္ရင္လည္း အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ သံတမန္ဆက္ဆံေရး ထူေထာင္ခဲ့တာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ လြတ္လပ္ေရးေတာင္ မရေသးဘူး။ ဆုိေတာ့ အေစာဆံုး သံတမန္ထူေထာင္ခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံထဲမွာ ပါပါတယ္။ ဆိုတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တုိ႔ကလည္း အေမရိကန္ႏုိင္ငံနဲ႔ ဆက္ဆံေရးကို ေကာင္းမြန္ခ်င္ပါတယ္။ ဒီထက္ဒီထက္ တိုးတက္ေအာင္လည္း တည္ေဆာက္သြားခ်င္ပါတယ္။ US Administration အေနနဲ႔ သူ႔ရဲ႕လုပ္ႏုိင္တဲ့ မူေဘာင္ထဲကေနၿပီးေတာ့ ကန္႔သတ္ပိတ္ဆို႔မႈေတြကို တတ္ႏုိင္သမွ် ေျဖေလွ်ာ့ေပးတာကို ေတြ႔ရတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း က်န္ေနေသးတာ ကြန္ဂရက္ကေန ခ်မွတ္ထားတဲ့ ဥပေဒေတြနဲ႔ တားျမစ္ထားတဲ့ ပိတ္ဆို႔မႈေတြကို ပယ္ဖ်က္ဖို႔ဆုိတာ - ဒါေတြသာ ပယ္ဖ်က္ႏုိင္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ဒါ ပိုၿပီးေတာ့ ပြင့္လင္းတဲ့ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ ပုိရလာလိမ့္မယ္။”

ေမး။ ။ အခု ၀န္ႀကီးတို႔ ဒီ ျမန္မာႏုိင္ငံက အာဆီယံ အလွည့္က် ဥကၠဌတာ၀န္ စယူကတည္းကေနၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံတကာအဆင့္ အစည္းအေ၀းေတြ ဦးေဆာင္ၿပီး က်င္းပေနရတာ၊ ဒီလိုက်င္းပတဲ့အခါမွာ ၀န္ႀကီးတို႔ အခက္အခဲ စိန္ေခၚမႈေတြေရာ ရွိပါသလား။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံျခားက အကူအညီေတြကိုေရာ ရယူတာ ရွိပါသလားရွင့္။ Technical နည္းပညာပိုင္းေပါ့။

ေျဖ။ ။ “နည္းပညာပိုင္းဆုိင္ရာေတြမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔က အဓိကအားျဖင့္ေတာ့ Capacity Building ေပ့ါ Human Resource Development ေတြ အဲ့လူေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ Training ေတြေပးတယ္။ သူတုိ႔ဆီကလည္း Training ေတြ လာေပးတယ္။ ဒါမ်ိဳးေတြ ရွိပါတယ္။ ေနာက္တခါ ဒီ အစည္းအေ၀းႀကီးေတြ က်င္းပရဖုိ႔အတြက္ကို က်ေနာ္တုိ႔က ႀကိဳတင္ၿပီးေတာ့ အဓိကကေတာ့ logistic ပိုင္းေပါ့ေနာ္ logistic ပိုင္းေတြမွာလည္း က်ေနာ္တုိ႔က ႏွစ္ေတြနဲ႔ခ်ီၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔က ဒါ တာ၀န္စယူတဲ့အခ်ိန္ကစၿပီးေတာ့ ဒါ ၂၀၁၄ ကို အာဆီယံကေနၿပီးေတာ့ အလွည့္က်ဥကၠဌအတြက္ အားလံုး အတည္ျပဳ ဆံုးျဖတ္လိုက္တဲ့ အခ်ိန္ကစၿပီးေတာ့ ႀကိဳတင္ prepare လုပ္လာတာေပါ့ ဆုိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ ႀကီးႀကီးမားမား အခက္အခဲေတြေတာ့ မေတြ႔ရပါဘူး။ သို႔ေသာ္လည္း ဒီ ႏုိင္ငံေပါင္းမ်ားစြာကို ပထမဦးဆံုးအေနနဲ႔ အလွည့္က် ဥကၠဌအေနနဲ႔ ဦးေဆာင္ရတာျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ ကိုယ့္ဘက္ကေနၿပီးေတာ့ လစ္ဟင္းခ်က္ေတြ မရွိေအာင္၊ အားနည္းခ်က္ေတြ မရွိေအာင္၊ ျပည့္ျပည့္စံုစံုျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားရတဲ့ အေနအထားရွိပါတယ္။”

VOA