ျမန္မာႏိုင္ငံလို က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈစနစ္ အားနည္းတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ိဳးေတြမွာ အီဘိုလာေရာဂါပိုး ထိန္းခ်ဳပ္ ေရးလုပ္ငန္းေတြအတြက္ က်န္းမာေရးဌာနတင္မဟုတ္ပဲ အျခား အစိုးရအဖဲြ႔အစည္းေတြေရာ အမ်ားျပည္သူ ကပါ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ သြားရမွာျဖစ္တယ္လို႔ ကူးစက္ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ေရး ကြ်မ္းက်င္သူေတြက ေျပာေနပါ တယ္။ ဒါ့အျပင္ အီဘိုလာေရာဂါပိုး ထိန္းခ်ဳပ္ေရးအတြက္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ က်န္းမာေရး လမ္းညႊန္ခ်က္ အတိုင္း အားလံုး လိုက္နာေဆာင္ရြက္ သြားၾကမယ္ဆိုရင္ ကူးစက္ျပန္႔ႏွံ႔မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းကိုေတာ့ ကိုသားညြန္႔ဦးက တင္ဆက္ေပးမွာပါ။
အီဘိုလာေရာဂါပိုး ကူးစက္ျပန္ႏွံမႈနဲ႔ အေသအေပ်ာက္အမ်ားဆံုးႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ အေနာက္အာဖရိက တိုက္ႏိုင္ငံ သံုးႏိုင္ငံစလံုးမွာ အေျခခံအားျဖင့္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈစနစ္ အားနည္း တာကို ေတြ႔ရ တယ္လို႔ ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ေရး အဖဲြ႔ေတြက ေထာက္ျပခဲ့ၾကတာပါ။ ဒါေၾကာင့္လည္း အီဘိုလာေရာဂါပိုးအပါ အ၀င္ ကူးစက္ေရာဂါျပန္ႏွံမႈေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ အေျခခံ က်န္းမာေရးစနစ္ကို အားေကာင္းလာ ေအာင္ လုပ္ဖို႔နဲ႔၊ လူထုက်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ အသိေပးလုပ္ငန္းေတြကိုပါ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ လုပ္သြားဖို႔ လိုမယ္လို႔ ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ေရး ကြ်မ္းက်င္သူေတြ က ေထာက္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ အခု အီဘိုလာေရာဂါပိုး ကူးစက္ျပန္ႏွံမႈျဖစ္ေနတဲ့ ဇစ္ျမစ္ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ အလွမ္းေ၀းေန တယ္ ဆိုေပမယ့္၊ ေလယဥ္ခရီးသြားလာမႈေတြက တကမၻာလံုးကို က်ံဳ႕သြားေစတာမို႔ ျမန္မာအေနနဲ႔လည္း အီဘိုလာေရာဂါ ထိန္းခ်ဳပ္ေရး အတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ထားဖို႔လိုမယ္လို႔ အေမရိကန္ျပည္ ေထာင္စု Atlanta ၿမိဳ႕ CDC ေရာဂါ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးဌာန က ျမန္မာ ဆရာ၀န္ ေဒါက္တာ မင္းမင္းစိုးက ေျပာပါတယ္။
" က်န္းမာေရး Infrastructure နည္းတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာဆိုရင္ေတာ့ က်န္းမာေရး ဝန္ႀကီးဌာန တခုတည္း ကေတာ့ ဒိုင္ခံ လုပ္ႏုိင္မွာမဟုတ္ဘူး။ အားလံုး ဝိုင္းလုပ္ၾကရမွာ။ အစိုးရပိုင္းေရာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းေရာ တဖက္မွာလည္း ျပည္သူကို ထိေရာက္တဲ့ ပညာေပးေတြ လုပ္ရမွာျဖစ္သလို မီဒီယာေတြကို ေသခ်ာ ရွင္းျပ သင့္တယ္။ ဘာေတြျဖစ္ေနသလဲ။ ဘာေတြ ျပင္ဆင္မႈ လုပ္ထားလဲ။ အခုဆိုရင္ သံသယရွိတဲ့ လူနာရွိရင္ လည္း ဘယ္လို သူတို႔ ကုသမႈေပးေနလဲ။ အဲ့လိုမ်ိဳးေပါ့။ ေနာက္က်န္းမာေရး ဝန္ႀကီးဌာနက ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီဝန္ႀကီးဌာန ကလည္း တျခားဝန္ႀကီးဌာနျဖစ္တဲ့ ဥပမာ ေလဆိပ္ေတြမွာ ေနာက္ နယ္စပ္ေဒသေတြ မွာ ဆိုရင္ ရွိတဲ့ ဝန္ႀကီးဌာန ဌာနေပါင္းစံု ဝိုင္းၿပီးေတာ့ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ ပညာေပးမႈေတြ အားလံုး လုပ္ၾကရ မယ္။ ေနာက္ အဲလိုင္းေတြကို တတ္ႏုိင္သမွ် ဂိုက္ဒ္ လိုင္းေတြ ထုတ္ေပးထားသင့္တယ္။"
WHO ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖဲြ႔ႀကီးရဲ႕ တရားဝင္စာရင္းအရဆိုရင္ အီဘိုလာေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ ၁၃၅၀ ရိွသြားပါၿပီ။ အမ်ားစုကေတာ့ အေနာက္ အာဖရိကတိုက္ႏိုင္ငံသံုးႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ ဂီနီ လိုက္ေဘးရီယားနဲ႔ ဆီရီယာ လီယြန္းႏိုင္ငံေတြကပါ။ အဲဒီမွာ ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ေရးႀကိဳးပမ္းေနၾကတဲ့ က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းေတြပါ ေရာဂါကူးစက္ခံရၿပီး ေသဆံုးမႈေတြရိွခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္းပဲ အီဘိုလာေရာဂါပိုးကို ေၾကာက္စရာ ေကာင္းတဲ့၊ ထိန္းခ်ဳပ္လို႔ မရေတာ့တဲ့ ေရာဂါျဖစ္တယ္ဆိုၿပီး အထင္မွတ္ မွားမႈေတြလည္း ရိွၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီေရာဂါပိုးဟာ အလြယ္တကူသတ္ႏိုင္ၿပီး၊ ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ေရးမွာ က်န္းမာေရး လမ္းညႊန္ ခ်က္ေတြကို အေသအခ်ာလိုက္နာၾကဖို႔ အေရးႀကီး တယ္လို႔ ေဒါက္တာမင္းမင္းစိုးက ေျပာပါတယ္။
"ဗိုင္းရပ္စ္က ေၾကာက္စရာေတာ့ေကာင္းတယ္။ ဒါေပမဲ့ အလြယ္တကူလည္း သတ္ႏုိင္တယ္။ ေဆးရံုေတြမွာ ေဆးခန္းေတြမွာ ေတြ႔တဲ့အတိုင္း သန္႔ရွင္းေရး လုပ္တဲ့ ဖီေနာက အစ ဒီလိုဟာေတြ အလြယ္တကူ သတ္ႏိုင္ တယ္ဆိုေတာ့ ေရာဂါျဖစ္ရင္ ျဖစ္တဲ့ေနရာမွာ ေသေသခ်ာခ်ာသာ ဖိဖိစီးစီး လုပ္ႏုိင္မယ္ဆိုရင္ ဒီေလာက္ႀကီး အလြယ္တကူ ျပန္႔ႏိုင္စရာမလိုဘူး။ အခု အေနာက္ အာဖရိကမွာ ျဖစ္သြားတဲ့ကိစၥကလည္း ေသေသခ်ာခ်ာ က်ေနာ္တို႔ Infection Control Protocol ေတြက ရွိၿပီးသား။ အဲ့တာေတြကို ေသခ်ာ လိုက္နာရင္ မျဖစ္ဘူး။ အခုက ေသခ်ာ မလိုက္နာႏုိင္ခဲ့တဲ့ အေျခအေန ျဖစ္သြားတဲ့ အတြက္ ေရာဂါပိုးက လိုအပ္တာထက္ကို ထင္တာထက္ ျမန္ျမန္ ဆန္ဆန္ျပန္႔သြားတာေပါ့ေလ။"
အီဘိုလာေရာဂါပိုးဟာ ေသြး၊ ေခြ်း၊ သလိပ္ စတဲ့ လူ႔ခႏၶာကိုယ္က ထြက္တဲ့ အရည္ေတြကတဆင့္ ကူးစက္ ႏိုင္ပါတယ္။ တုတ္ေကြးေရာဂါလို ေလက တဆင့္ ကူးစက္ႏိုင္တဲ့ေရာဂါေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ လည္း ေရာဂါပိုးရိွတယ္ လို႔ သံသယရိွခံရသူနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ အသားခ်င္း တိုက္ရိုက္ထိေတြ႔ တာမ်ိဳးေရွာင္ ဖို႔ကိုပဲ အဓိက ပညာေပး တိုက္တြန္းမႈေတြလုပ္ေနၾကပါတယ္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ဆိုရင္ေတာ့ CDC ေရာဂါ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးဌာန အေနနဲ႕ ျပည္တြင္း သက္ဆိုင္ရာ အဖဲြ႔အစည္းေတြကို က်န္းမာေရး လမ္းညႊန္ခ်က္ ထုတ္ျပန္ထားရံုမက၊ ေရာဂါပိုး ကူးစက္မႈဇစ္ျမစ္ျဖစ္ေနတဲ့ အာဖရိကႏိုင္ငံ အစိုးရေတြနဲ႔ပါ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ လုပ္ေနတယ္ လို႔ ေဒါက္တာမင္းမင္းစိုး က ေျပာပါတယ္။
" အာဖရိက အစိုးရ ဝန္ႀကီးဌာနေတြနဲ႔လည္း က်ေနာ္တို႔ ေန႔စဥ္ဆက္သြယ္တယ္။ သံသယရွိတဲ့သူေတြ ေလယာဥ္ေပၚ မတက္ခင္လည္း က်ေနာ္တို႔ကို Inform လုပ္ခုိင္းတယ္။ ေလယာဥ္ေပၚမွာ အကယ္လို႔ မသကၤာစရာ တခုခုျဖစ္ရင္လည္း အဲလိုင္းေတြက သူတို႔ ဘာလုပ္ရမယ္ဆိုတာ နားလည္တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔ လည္း ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဂိုက္ဒ္လိုင္းေတြ ေသခ်ာထုတ္ထားလို႔ သူတို႔ ဘာလုပ္ရမလဲ ဆိုတာ သိတယ္။ အဲ့တာ က်ေနာ္တို႔ ဒီႏိုင္ငံမွာ ေရာက္လာရင္လည္း ဒီကေလ ဆိပ္ေတြ အကုန္လံုးမွာ CDC က တာဝန္က် ဆရာဝန္ေတြ က်န္းမာေရးဝန္ ထမ္းေတြ ထားတဲ့အတြက္ သူတို႔က အလြယ္တကူ လက္ခံၿပီးေတာ့ စီစစ္ေပး တယ္ေပါ့ေနာ္။"
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာေတာ့ လိုက္ေဘးရီယားႏို္င္ငံမွာ အီဘိုလာေ၀ဒနာသည္ေတြကို သြားေရာက္ကူ ညီေပးခဲ့သူ အေမရိကန္ ဆရာ၀န္တဦးနဲ႔ အေမရိကန္လူမ်ိဳး သာသနာျပဳတဦးတို႔ အီဘိုလာေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံခဲ့ရပါတယ္။ သူတို႔နွစ္ဦးကိုေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ကို ျပန္လည္ေခၚေဆာင္လာၿပီး ကုသေပးခဲ့ရာမွာ ျပန္လည္ေကာင္းမြန္သြားၿပီလို႔ က်န္းမာေရးတာ၀န္ရိွ သူေတြက ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။
အီဘိုလာ ဗိုင္းရပ္ပိုးဟာ လက္ရိွအားျဖင့္ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ေဆးေရာ၊ ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္ မယ့္ ေဆးေရာ တရား၀င္ အားျဖင့္ မေပၚေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္လည္း အီဘိုလာေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံရသူ အေမရိကန္ႏွစ္ဦးကိုေတာ့ Zmapp ေခၚတဲ့ စမ္းသပ္ေဆးနဲ႕ ကုသေပးခဲ့တာျဖစ္ ပါတယ္။
VOA
No comments:
Post a Comment