အစိုးရသစ္ လက္ထက္ အမ်ိဳးသမီးဝန္ႀကီးဌာန ထားရွိေရး ေဆြးေႏြး

လာမည့္အစိုးရသစ္လက္ထက္၌ အမ်ိဳးသမီးဝန္ႀကီးဌာနထားရွိရန္ ေဆာင္ရြက္ေပးသင့္ေၾကာင္း အမ်ိဳးသမီး လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားက အႀကံျပဳ ေဆြးေႏြးမႈ ျပဳလုပ္သည္။ေနျပည္ေတာ္၌ ဒီဇင္ဘာ ၁၄ ရက္ႏွင့္ ၁၅ ရက္က က်င္းပသည့္ “ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အမ်ိဳးသမီး ပါဝင္မႈအား ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားကို ေဆြးေႏြးတင္ျပျခင္းႏွင့္ ပါတီစံု စကားဝိုင္း”တြင္ အႀကံျပဳေဆြးေႏြးျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း အမ်ိဳးသမီး ကုိယ္စားလွယ္မ်ားက ေျပာသည္။

ထို အမ်ိဳးသမီး စကားဝိုင္းကို ဒိန္းမတ္ႏိုင္ငံ အေျခစိုက္ Danish Institute for Parties and Democracy (DIPD) ဦးေဆာင္၍ လူမႈ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးပါတီ ၁၈ ပါတီမွ အမ်ိဳးသမီး ၄၀ ပါဝင္ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

စကားဝိုင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္သည္ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား၌ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ပါဝင္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အေထြေထြ သံုးသပ္ခ်က္မ်ားကို ေဆြးေႏြးရန္၊ အနာဂတ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ပါဝင္မႈကို ပိုမိုျမႇင့္တင္ရန္ႏွင့္ ႏုိင္ငံေရး က႑တြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မိုပိုေနရာရရွိရန္ ရည္ရြယ္ေၾကာင္း DIPD ၏ ျမန္မာျပည္ ဌာေနကိုယ္စားလွယ္ ေဒၚခင္သဇင္ျမင့္က ေျပာျပ သည္။

အမ်ိဳးသမီးအေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားေနသည့္ အခရာအဖြဲ႔မွ ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူ ေဒၚထားထား ကလည္း“အမ်ိဳးသမီးဝန္ႀကီးဌာန ေသ ေသခ်ာခ်ာလုပ္ၿပီးတျခားဝန္ႀကီးဌာနေတြမွာလည္း အမ်ိဳးသမီးအတြက္ လူမႈဖူလံုေရး၊ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ့ လုိအပ္ခ်က္ေတြကို လုပ္သြား ႏုိင္ဖို႔ အေရးႀကီး လိုအပ္ပါတယ္”ဟု ေျပာသည္။

အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ လံုၿခံဳေရးသည္ အဓိကျဖစ္ေၾကာင္း၊ လံုၿခံဳမႈ မရွိပါက အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ပညာေရး၊ စီးပြားေရးမ်ားကို မလွမ္းႏိုင္ေၾကာင္းလည္း ေဒၚထားထားက ဆက္ေျပာသည္။

၂၀၁၅ ႏုိဝင္ဘာ ၈ ရက္တြင္ က်င္းပသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ၌ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္သည့္ အမ်ိဳးသမီးအမတ္ေလာင္း ၈၀၀ ခန္႔ရွိသည့္ အနက္ ၁၅၀ ခန္႔ အႏိုင္ရရွိခဲ့ၿပီး လႊတ္ေတာ္အသစ္တြင္ အမ်ိဳးသမီး ကိုယ္စားလွယ္ဦးေရ ပိုမိုပါဝင္လာၿပီျဖစ္ရာ အမ်ိဳးသမီးအေရး၊ ကေလးသူငယ္အေရးမ်ားကို ပိုမိုတင္သြင္းေတာင္းဆုိသြားၾကမည္ဟု တက္ေရာက္လာၾကသည့္ ပါတီစံု အမ်ိဳးသမီး ကုိယ္စားလွယ္ မ်ားကလည္း ေျပာဆိုၾကသည္။

၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အမ်ိဳးသားဒီမုိကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (NLD) ဥကၠ႒ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္သည့္ ႏိုင္ငံတဝန္းလံုး အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရရွိခဲ့ရာ လာမည့္အစိုးရသစ္ အဖြ႔ဲသည္ အမ်ိဳးသမီးဦးေဆာင္မည့္ အစိုးရသစ္ ျဖစ္သည့္အတြက္ ျမန္မာျပည္တြင္း ျဖစ္ပြားေနသည့္ အမ်ိဳးသမီးအၾကမ္းဖက္မႈမ်ား၊ သက္ငယ္မုဒိန္းမႈမ်ား၊ ဘက္ေပါင္းစံုမွ မဖြံ႔ၿဖိဳးေသးသည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ဘဝ ရပ္ တည္မႈ လံုၿခံဳေရးအတြက္ ကာကြယ္ေပးမည့္ ဥပေဒတရပ္ ေပၚထြန္းလာရန္လည္း အမ်ိဳးသမီးအေရး တက္ႂကြ လႈပ္ရွားသူမ်ားက ေမွ်ာ္လင့္ ေနၾကသည္ဟု ဆိုသည္။

၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ NLD ပါတီမွ အမ်ိဳးသမီး လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၁၃၃ ဦး အႏုိင္ရရွိခဲ့သည့္အျပင္ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္ အေရး လႈပ္ရွားသူတခ်ိဳ႕လည္း ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ပါဝင္အေရြးခ်ယ္ခံေနရသျဖင့္ လာမည့္လႊတ္ေတာ္တြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ အဆိုတင္သြင္းမႈ ပိုမ်ားလာမည္ဟု ပါတီစံု အမ်ိဳးသမီး လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ေျပာဆုိၾကသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ၁၉၉၇ ခုနစ္ကတည္းက ကုလသမဂၢ၏ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအား နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ခြဲဲျခားဆက္ဆံမႈ ပေပ်ာက္ေရး သေဘာ တူ စာခ်ဳပ္(CEDAW) ကုိ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ေသာ္လည္း လက္ရွိတြင္ အေကာင္အထည္မႈ မရွိခဲ့ေသးေပ။

“၁၉၉၇ ကတည္းက CEDAW ကို ျမန္မာႏုိင္ငံက လက္မွတ္ထုိးထားပါတယ္။ အစုိးရသစ္ လက္ထက္မွာေတာ့ CEDAW အသက္ ဝင္ လာမွာပါ။ က်မအေနနဲ႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ဆုိတာထက္ လုပ္ကိုလုပ္ႏုိ္င္မယ္”ဟု NLD ပါတီ ကိုယ္စားျပဳ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ၿပီး အေရြးခ်ယ္ခံ ရန္ကုန္တိုင္း ရန္ကင္းၿမိဳ႕နယ္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ေနရာတြင္ အႏုိင္ရရွိသည့္ ေဒၚဇင္မာေအာင္က ဧရာဝတီကို ေျပာသည္။

အမ်ိဳးသမီးလႊတ္ေတာ္အမတ္ အသံမ်ားလာလ်င္ အဓိက အေနျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား စိတ္ဓာတ္ျမႇင့္တင္ လာၾကမည္ ျဖစ္ၿပီး အမ်ိဳးသမီး ဘဝျမႇင့္တင္သည့္ အစီအစဥ္မ်ားစြာ ေဆာင္ရြက္ေစခ်င္ေၾကာင္း ဇိုမီး ဒီမုိကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ကိုယ္စား ခ်င္းျပည္နယ္ တြန္းဇံၿမိဳ႕နယ္တြင္ အႏုိင္ရရွိသည့္ အမ်ိဳးသမီး လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ေဒၚက်ိန္ငိုက္မန္ကလည္း ေျပာဆိုသည္။

“က်မထင္တာကေတာ့ နယ္စြန္နယ္ဖ်ားမွာ ေရာက္ေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ့ အေရးကို ဦးစားေပး လုပ္ေဆာင္ႏုိင္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ က်မ မိခင္တေယာက္လည္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အမိ်ဳးသမီးကို အဓိကဦးေဆာင္ခ်င္တာ က်မ အမ်ိဳးသမီး ဘဝကို ျမႇင့္တင္ေပးခ်င္ တာ တခ်က္၊ ကေလးသူငယ္ေတြရဲ့ ပညာေရးစနစ္နဲ႔ ဘဝ ျမႇင့္တင္ေပးဖုိ႔ ဦးစား ေပးခ်င္တယ္”ဟု ေဒၚက်ိန္ငိုက္မန္က ဆိုသည္။

မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သည့္ ေနရာတြင္ ပါတီဝင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားလည္း ပါဝင္ခြင့္ရရန္လိုေၾကာင္း၊ လက္ရွိတြင္ မူဝါဒ ခ်မွတ္သည့္ ေနရာတြင္ အမ်ိဳးသမီးအနည္းစုသာ ပါဝင္ေနၿပီး မူဝါဒပိုင္းတြင္ အမ်ိဳးသားမ်ားသာ ႀကီးစိုးေနသည္ကို ေတြ႔ေနရေၾကာင္း အမ်ိဳးသမီး အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားေနသည့္ ေဒၚခင္မမမ်ိဳးကလည္း ေျပာသည္။

အလားတူ ရခုိင္အမ်ိဳးသားပါတီမွ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ေဒၚခင္ေစာေဝကလည္း အမ်ိဳးသမီး သက္ငယ္မုဒိန္းမႈမ်ားကို ဦးစားေပး လုပ္ေဆာင္သင့္သည္ဟု အႀကံျပဳသည္။

ရွမ္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီမွ ေဒၚနန္းဝါႏုကမူ “အမ်ိဳးသမီးေတြ လႊတ္ေတာ္မွာ မ်ားလာရင္ေတာင္မွ က်မတို႔အေနနဲ႔ သူတို႔ အရည္အခ်င္း မသိေသးဘူး။ လႊတ္ေတာ္ေရာ ဘယ္ေလာက္အထိ လြပ္လပ္မႈ ရွိမလဲ။ အဲဒီအေနအထားေတြလည္း က်မတို႔ထည့္တြက္ရမွာ။ အခုအေနအထားက ေျပာလုိ႔ရတဲ့ အေနအထား မရွိေသးဘူး။ ေမွ်ာ္လင့္ဆဲ အေနအထားပဲ ရွိပါတယ္”ဟု ဧရာဝတီ ကို ေျပာသည္။

လာမည့္ လႊတ္ေတာ္တြင္ အမ်ိဳးသမီးလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ အင္အားမ်ားလာၿပီး အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ား ပိုၿပီးရွိလာမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတြင္ အေရးႀကီးေနသည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက႑၊ ကေလးငယ္မ်ား အၾကမ္းဖက္ခံရမႈ ကိစၥမ်ားတြင္ NLD အစိုးရအေနျဖင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္မႈကို ဦးေဆာင္ႏုိင္မည္ဟု ယံုၾကည္ေၾကာင္းလည္း ေဒၚနန္းဝါႏုက ဆက္ေျပာ သည္။

ၿပီးခဲ့သည့္လႊတ္ေတာ္၌ ရန္ကုန္တိုင္း သဃၤန္းကြ်န္းၿမိဳ႕နယ္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ဦးသိန္းညႊန္႔က ၂၀၁၃ ေအာက္တုိဘာလ တြင္ ကေလးသူငယ္မ်ားအေပၚ မုဒိန္းမႈက်ဴလြန္သူမ်ားကို ေသဒဏ္ (သုိ႔မဟုတ္) ေထာင္ဒဏ္ တသက္တကြ်န္း ျပစ္ဒဏ္မ်ားေပးရန္ အဆုိတင္သြင္းခဲ့ရာ ထိုအဆုိ ရႈံးနိမ့္ခဲ့သည္။

၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ ေနာက္ပိုင္းကာလမွ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ တာဝန္ယူ အုပ္ခ်ဳပ္ေနသည့္ ကာလအတြင္း တုိင္းရင္းသား ေဒသမ်ားတြင္ အစိုးရစစ္တပ္မွ စစ္သည္မ်ား၏ အဓမၼျပဳက်င့္မႈေပါင္း ၁၀၀ေက်ာ္ ရွိခဲ့သည္ဟု ထုိင္းႏုိင္ငံအေျခစိုက္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအဖြဲ႔ခ်ဳပ္-ျမန္မာႏုိင္ငံ (WLB) ၏ ၂၀၁၅ ခုနစ္ ဇန္နဝါရီအတြင္း ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္သည့္ အစိုးရသစ္ လက္ထက္တြင္ ျပည္တြင္းစစ္ ရပ္တန္႔ရန္၊ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ ကေလးငယ္မ်ားဘဝ လံုၿခံဳမႈရရွိရန္၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အဓမၼျပဳက်င့္ခံရၿပီး အမႈမွန္မေဖာ္ေသးသည့္ ကိစၥမ်ားကို အျမန္ဆံုးေဖာ္ေဆာင္ေရးႏွင့္ တရားဥပေဒ စိုးမုိးသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ျဖစ္လာေရးကုိလည္း အမ်ိဳးသမီး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူမ်ားက ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကသည္။

ဧရာဝတီ