၂၀၁၆ ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာကို Freedom House ေစာင့္ၾကည့္သြားမည္

ကမၻာလုံးဆုိင္ရာ စီးပြားေရး က်ဆင္းေနတာနဲ႔ လူမႈမၿငိမ္သက္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ စုိးရိမ္မႈေတြေၾကာင့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္း အာဏာရွင္အစုိးရေတြက ႏုိင္ငံေရးအရ ဖိႏွိပ္ ခ်ဳပ္ျခယ္မႈေတြ ပုိမ်ားလာေနတယ္လုိ႔ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု အေျခစုိက္ Freedom House အဖြဲ႔က ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္အတြင္း ေျပာင္းလဲမႈေတြ ရွိခဲ့တဲ့အတြက္ လာမယ့္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွာ ေစာင့္ၾကည့္ရမယ့္ ႏုိင္ငံတခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားေၾကာင္း Freedom House အဖြဲ႔က တာ၀န္ရွိသူေတြက ေျပာပါတယ္။ အျပည့္အစုံကုိေတာ့ ကုိေဇာ္၀င္းလႈိင္က တင္ျပထားပါတယ္။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္း ကမၻာ့တလႊား လြတ္လပ္ခြင့္အေျခအေနေတြဟာ ၁၀ ႏွစ္ ဆက္တုိက္အျဖစ္ ဆုတ္ယုတ္ က်ဆင္းခဲ့တယ္လုိ႔ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု အေျခစုိက္ ႏုိင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔အစည္း တခုျဖစ္တဲ့ Freedom House အဖြဲ႔က ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

Freedom House အဖြဲ႔က ကမၻာ့တလႊား ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၉၅ ႏုိင္ငံရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္အေျခအေနေတြကုိ ေလ့လာခဲ့တာမွာ ၇၂ ႏုိင္ငံက လြတ္လပ္ခြင့္ အေျခအေနေတြ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္မွာ က်ဆင္းခဲ့ၿပီး ႏုိင္ငံေပါင္း ၅၀ ကေတာ့ လုံး၀ လြတ္လပ္မႈ မရွိတဲ့ႏုိင္ငံ၊ တျခား ႏုိင္ငံ ၅၀ ကေတာ့ တစိတ္တေဒသ လြတ္လပ္တဲ့ႏုိင္ငံေတြ ျဖစ္တယ္လုိ႔ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အဲဒီအထဲမွာ ဆီးရီးယား၊ တိဘက္ ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသ၊ တ႐ုတ္၊ ဆုိမားလီးယား၊ ေျမာက္ကုိရီးယား၊ Uzbekistan နဲ႔ Eritrea ႏုိင္ငံေတြကေတာ့ လြတ္လပ္မႈ လုံး၀မရွိတဲ့ အဆုိးႏုိင္ငံေတြ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားတာမွာေတာ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္း လြတ္လပ္မႈ အေျခအေန တုိးတက္မႈ အနဲငယ္ ရွိခဲ့တာေၾကာင့္ အဆင့္ ၆ ကေန အဆင့္ ၅ ကုိေျပာင္းၿပီး တဆင့္ တုိးတက္လာတယ္လုိ႔ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ အီရန္ႏုိင္ငံနဲ႔အတူ လာမယ့္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္အတြင္း ေစာင့္ၾကည့္သင့္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြ စာရင္းထဲမွာ ထည့္သြင္းထား တယ္လုိ႔ Freedom House အဖြဲ႔က ကမၻာ့လြတ္လပ္မႈဆုိင္ရာ စီမံကိန္းရဲ႕ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး Sarah Repucci က ဗီြအုိေအကုိ ေျပာပါတယ္။

“ႏုိင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ႏုိင္ငံ ၁၀ ႏုိင္ငံကုိ က်မတုိ႔ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ ျမန္မာလည္း ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံအျဖစ္နဲ႔ က်မတုိ႔က ေရြးခ်ယ္ခဲ့တာပါ။ ဒီတုိင္းျပည္ေတြမွာ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္း ေျပာင္းလဲမႈ အတုိင္းအတာ တခုအထိ ျဖစ္ေပၚခဲ့တယ္၊ ဒါေပမဲ့ အျပည့္ အ၀ႀကီး ေျပာင္းလဲသြားတာမ်ဳိးေတာ့ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ က်မတုိ႔ ယူဆထားပါ တယ္။ ဒီအထဲမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ဥပမာေပးလုိ႔ အေကာင္းဆုံး ႏုိင္ငံတခု ျဖစ္ပါတယ္၊ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ၂၀၁၅ ႏွစ္ကုန္ပုိင္းမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပခဲ့တယ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ NLD ပါတီက တခဲနက္ အႏုိင္ရလုိက္တယ္ ဆုိေပမဲ့လည္း အစုိးရသစ္ ဖြဲ႔တဲ့အခါ စစ္တပ္က ဘယ္လုိ အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္မလဲ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကုိယ္၌ကဘယ္တာ၀န္ ယူမလဲ ဆုိတာ ေတြကုိ က်မတုိ႔ မသိရေသးပါဘူး။ အဲဒီအခ်က္ေတြကုိ က်မတုိ႔ကေစာင့္ၾကည့္ ေနတာပါ။”

တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရးဟာလည္း Freedom House အဖြဲ႔က ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ အခ်က္ထဲမွာ ပါတယ္လုိ႔ Sarah Repucci က ေျပာပါတယ္။

“က်မတုိ႔ Freedom House အဖြဲ႔က ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ ေနာက္တခ်က္က ေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းက တုိင္းရင္းသား လူနဲစုေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရးကိစၥပါ၊ ဒီအခ်က္ဟာလည္း က်မတုိ႔အေနနဲ႔ စုိးရိမ္မႈရွိတဲ့ အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကိစၥ ဟာ ျပႆနာ တခုအျဖစ္ ရွိေနတာပါ၊ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ ဆက္ဆံတဲ့ ကိစၥပါ။ ႐ုိဟင္ဂ်ာကိစၥကုိ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က လည္း လုံး၀ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆုိျခင္း မရွိေသးေတာ့ ဒီကိစၥဟာ ေတာ္ေတာ္နဲ႔ ေျပလည္မယ့္ကိစၥမဟုတ္ပါဘူး။”

Freedom House အဖြဲ႔အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အေျခအေန တုိးတက္မႈ ရွိခဲ့တယ္လုိ႔ ေကာက္ခ်က္ဆြဲတဲ့ေနရာမွာ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တမႈ ရွိခဲ့တယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္တခုထဲကုိ ၾကည့္ၿပီး ေျပာဆုိေနတာျဖစ္ၿပီး ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ ဖမ္းဆီးခံထားရဆဲ ျဖစ္တဲ့ကိစၥလုိ တျခား အေၾကာင္းအရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနေသးတယ္လုိ႔ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူေတြက ေထာက္ျပ ေျပာဆုိေနၾကတဲ့ အခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔လည္း Sarah Repucci က အခုလုိ ျပန္လည္ တုံ႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

“က်မတုိ႔အေနနဲ႔ ႏုိင္ငံေရး အခြင့္အေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံသားလြတ္လပ္ခြင့္ဆုိၿပီး က႑ ၂ ခု ခြဲၿပီး သုံးသပ္ပါတယ္။ က်မတုိ႔ ေလ့လာ ေတြ႔ရွိခ်က္အရ ႏုိင္ငံေရးအခြင့္အေရးဘက္မွာ တုိးတက္မႈ ရွိတာကုိ ေတြ႔ရၿပီး ႏုိင္ငံသား လြတ္လပ္ခြင့္ကေတာ့ တုိးတက္မႈ မရွိပါဘူး။ အခု ေထာက္ျပေနၾကတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြဟာ က်မတုိ႔ ခြဲျခား သတ္မွတ္ထားတဲ့ ႏုိင္ငံသားလြတ္လပ္ခြင့္ထဲမွာ ပါပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသား ေတြကိစၥ၊ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိခြင့္၊ လူနဲစုေတြအေပၚ ဆက္ဆံမႈ စတဲ့က႑ ေတြမွာ ျပႆနာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနေသးတယ္ဆုိတာကုိ က်မ လုံး၀ သေဘာတူပါတယ္။”

ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းက ႏုိင္ငံေရးဆုိင္ရာ အခြင့္အေရးေတြ အနဲငယ္ တုိးတက္ ေကာင္းမြန္လာတယ္ဆုိေပမဲ့လည္း တစုံလုံး အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေတာ့ အျပည့္အ၀ လြတ္လပ္မႈ မရွိေသးတဲ့ ႏုိင္ငံတခုအျဖစ္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ တကမၻာလုံး လြတ္လပ္မႈဆုိင္ရာ အစီရင္ခံစာထဲမွာ Freedom House အဖြဲ႔က သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ အဲဒီလုိ လြတ္လပ္ခြင့္ မရွိတဲ့ အေၾကာင္းေတြထဲမွာ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရးမွာ စစ္တပ္ရဲ႕ ၾသဇာ လႊမ္းမုိးမႈ ရွိေနတာကုိ ေတြ႔ေနရေသး တဲ့အတြက္ ျဖစ္တာေၾကာင့္ စစ္တပ္ရဲ႕ အခန္းက႑ ေလ်ာ့က်တာကုိ သူတုိ႔အေနနဲ႔ ျမင္ေတြ႔လုိေၾကာင္း Sarah Repucci က ဆက္ေျပာပါတယ္။

“ႏုိင္ငံေရးမွာ စစ္တပ္က ပါ၀င္ပတ္သက္မႈ နဲႏုိင္သမွ် နဲတာနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ထဲ မွာ သူတုိ႔အေနနဲ႔ အမတ္ေနရာေတြ လုံး၀ မယူေတာ့တာမ်ဳိးကုိ က်မတုိ႔ ျမင္ေတြ႔လုိပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံေရးအရ တာ၀န္ေပးအပ္မႈေတြနဲ႔ ဥပေဒအရာရွိေတြ ခန္႔အပ္တဲ့ ေနရာေတြမွာ သူတုိ႔ရဲ႕ ၾသဇာလြမ္းမုိးမႈ ရွိေနေသးတာ ျမင္ေတြ႔လုိပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသား ေတြ အားလုံး လႊတ္ေပးၿပီး တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔ လူနဲစုေတြကုိ တန္းတူ ဆက္ဆံတာမ်ဳိးကုိလည္း ျမင္ေတြ႔လုိပါတယ္။”

ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အေျခအေနအရပ္ရပ္ကို ေထာက္ျပထားတာမွာ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ အမ်ဳိးမ်ဳိးကို စစ္တပ္က ဆက္ၿပီး ထိုးစစ္ဆင္ေနတာ၊ ၿပီးျပည့္စံုတဲ့ ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ဳိး အစိုးရက မလုပ္ခ်င္တာေၾကာင့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ တႏိုင္ငံလံုး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး အလားအလာ ဆက္ၿပီး အဟန္႔အတားျဖစ္ခဲ့တာ၊ သတင္းမီဒီယာအေပၚ ကန္႔သတ္ တားဆီးတာေတြ ဆက္ရွိေနတာ၊ ေက်ာင္းသား ဆႏၵျပပြဲေတြကို အင္အားသံုး ႏွိမ္နင္းၿဖိဳခြဲခဲ့တာ၊ လြတ္လပ္စြာ စုေ၀းခြင့္ ဆက္ၿပီး ၿခိမ္းေျခာက္ခံေနရတာ၊ မူဆလင္ ဆန္႔က်င္ေရး လႈံ႔ေဆာ္မႈေတြ ဆက္ျဖစ္ေနတာ၊ ႏုိင္္ငံေရးပါတီေတြဟာ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မူဆလင္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြကို ၀င္မၿပိဳင္ေစဘဲ သိသိသာသာ ေရွာင္ခဲ့တာ၊ အမ်ဳိးဘာသာသာသနာ ကာကြယ္ေရး ဥပေဒေတြလို႔ ေခါင္းစဥ္တပ္ထားတဲ့ ဥပေဒ ၄ ခုကို လႊတ္ေတာ္က ျပဌာန္းခဲ့တာ စတဲ့ အခ်က္ေတြကို Freedom House အဖြဲ႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

VOA