ႀကိဳတင္မဲေပးရာမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာဖုိ႔ Carter Center တိုက္တြန္း

မၾကာခင္ေရာက္လာေတာ့မယ္ ၂၀၁၅ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိေရးအတြက္ ႏုိင္ငံ တကာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရးအဖဲြ႔ေတြ ႀကိဳတင္မဲေပးရာမွာ ေလ့လာႏုိင္ေအာင္ စီစဥ္ ေပးဖို႔ Carter Center ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔က ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို တိုက္ တြန္းလိုက္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ယာယီသက္ေသခံ လက္မွတ္ကိုင္ေဆာင္ထားသူေတြနဲ႔ လူနည္းစု ေတြပါ မဲေပးခြင့္ ရရွိဖို႔ကိုလည္း ျမန္မာအစိုးရကို တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။ အျပည့္အစံုကိုေတာ့ ဗြီအိုေအ သတင္းေထာက္ မသိဂႌလင္းက သတင္းေပး ပို႔ထားပါတယ္။

လာမယ့္ ႏိုဝင္ဘာလ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ႏုိင္ငံတကာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖဲြ႔ေတြ အေနနဲ႔ ႀကိဳတင္မဲေပးတဲ႔ေန႔ေတြမွာပါ ေစာင့္ၾကည့္ႏိုင္ေအာင္ စီစဥ္ေပးဖို႔ Carter Center ေလ့လာေစာင့္ ၾကည္႔ေရး အဖြဲ႔ ျမန္မာဌာေနတာဝန္ခံ Frederick Rawski က ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ကို တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။ လက္ရွိ စနစ္အရ ႀကိဳတင္မဲေပးခ်ိန္မွာ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာဖို႔ေတာ့ ခက္ခဲေန ေသးတယ္လို႔ Frederick Rawski က ဗြီအိုေအနဲ႔ သီးသန္႔ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းရာမွာ အခုလို ေျပာပါတယ္။

“ၿပီးခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ႀကိဳတင္မဲေပးတာဟာ ႀကီးမားတဲ့ ျပႆနာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စု ေရြး ေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ကို ႀကိဳတင္မဲေပးရာမွာ ေလ့လာခြင့္ေပးမယ္လို႔ ေျပာထားပါတယ္။ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြအရဆိုရင္ ႏုိင္ငံတကာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖဲြ႔ေတြေရာ၊ ျပည္တြင္းအဖြဲ႔ေတြကိုပါ ေစာင့္ၾကည့္ခြင့္ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လို လက္ေတြ႔ ေစာင့္ၾကည့္ခြင့္ ေပးမလဲ ဆုိတာကိုပဲ ေမးခြန္းထုတ္ရမွာပါ။ လက္ရွိ စနစ္အရအခ်ိဳ႕ ႀကိဳတင္မဲေပးတဲ့ ေနရာေတြမွာ ေလ့လာေစာင့္ ၾကည့္ဖို႔ အခက္အခဲေတြ ရွိေနပါတယ္။ ဥပမာ တပ္မေတာ္သားေတြ ႀကိဳတင္မဲေပးတာမ်ိဳးေပါ့။ ႀကိဳတင္မဲ ေပးမယ့္ရက္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ မသတ္မွတ္ရေသးဘူး။ ၿပီးေတာ့ တပ္ထဲမွာ ႀကိဳတင္မဲ ဘယ္လိုေပးမလဲ၊ ဘယ္ေတာ့ေပးမလဲ ဆုိတာကလည္း တပ္ရင္းမွဴးေတြပဲ စီစဥ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ေရြး ေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္နဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ဘယ္လို ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာရမလဲ ဆိုတာကို ေသခ်ာေဆြးေႏြးပါဦး မယ္။ ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာသူေတြ ႀကိဳတင္မဲေပးမႈကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာႏုိင္ခြင့္ဟာလည္း ေရြးေကာက္ ပြဲတပြဲရဲ႕ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရမႈအတြက္ အေရးႀကီးပါတယ္။”

White Card လို႔ေခၚတဲ႔ ယာယီသက္ေသခံလက္မွတ္ေတြကို ဖ်က္သိမ္းလိုက္ျခင္းအားျဖင့္ အရင္က မဲေပး ခြင့္ရွိသူေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြ ဆံုးရွံဳးသြားတယ္လို႔ Mr. Rawski က သံုးသပ္ပါတယ္။ ရခိုင္ေဒသက လူ နည္းစု အပါအဝင္ မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိသူေတြအားလံုး မဲေပးခြင့္ရေအာင္ ကာတာစင္တာအေနနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရကို တိုက္တြန္းထားတယ္လို႔ Mr. Rawski က ေျပာပါတယ္။

“အရင္တုန္းက မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိတဲ့ မ်ားျပားလွတဲ့ လူဦးေရေတြ မဲေပးပိုင္ခြင့္ မရွိေတာ့တာကို အလြန္စိတ္ပူမိ ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာမွာဆုိရင္ေတာ့ ဒါဟာ မေကာင္းတဲ့ အေလ့အထလို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ တကယ္လို႔ မဲေပးခြင့္ ဆံုးရံႈးၾကတယ္ဆိုရင္ေတာ့ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းအရ မျဖစ္သင့္ပါဘူး။ ဒီလူေတြဟာ မဲေပးပိုင္ခြင့္ ရွိသူေတြဟုတ္မဟုတ္ ခြဲျခားသတ္မွတ္ဖို႔ တရားမွ်တစြာ ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒီလူေတြ မဲေပးခြင့္ မရဘူးဆို တာကို သိရေတာ့ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ စိတ္ပ်က္မိပါတယ္။ 

ကာတာစင္တာအေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လူမ်ိဳးေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံသားသတ္မွတ္ ေရးေတြမွာ ဘာမွ ဝင္မစြက္ဖက္ လိုပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္က လူနည္းစုေတြ အပါအဝင္ မဲေပးခြင့္ရွိသူအားလံုး မဲေပးႏုိင္ဖို႔ ျမန္မာအစိုးရကို တိုက္တြန္းထားပါတယ္။”

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု Georgia ျပည္နယ္ Atlanta ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ ကာတာ စင္တာဟာ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ကစၿပီး ႏုိင္ငံေပါင္း ၃၈ ႏိုင္ငံက ေရြးေကာက္ပြဲ ၁၀၀ ကို ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ အဖဲြ႔ျဖစ္ပါတယ္။ ကာတာစင္တာကေန ျမန္မာ့ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္စဥ္ဆုိင္ရာ ဒုတိယအစီရင္ခံစာနဲ႔ အႀကံျပဳခ်က္ေတြ ကို ၿပီးခဲ့တဲ့သီတင္းပတ္က ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ပထမအစီရင္ခံစာကိုေတာ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ မတ္လတုန္းက ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

VOA