ေလယာဥ္ပ်ံတစ္စင္းရဲ႕ မွတ္တမ္းတင္ ကိရိယာ Black-box Written by ကိုေအာင္ခ်မ္းေျမ႕ black-box ဆိုတာ ဘာလဲ?

ေလယာဥ္မေတာ္တဆျဖစ္မႈမ်ား ဒါမွမဟုုတ္ ေလယာဥ္ပ်က္က်မႈမ်ားမွာ မွတ္တမ္းတင္ႏိုင္ဖုုိ႔အတြက္ black-box ကိုသံုးပါတယ္… black-box မွာ အဓိက အစိတ္အပိုင္းႏွစ္မ်ိဳးပါပါတယ္… ပထမ တစ္ခုုကေတာ့ Flight Data Recorder (FDR)လို႔ေခၚတဲ့ ပ်ံသန္းမႈ အခ်က္အလက္မ်ားကိုုမွတ္သားေပးႏိုင္တဲ့recorder ပါ… ေနာက္တစ္ခုကေတာ့Cockpit Voice Recorder (CVR) လို႔ေခၚပါတယ္…ဒါကေတာ့ ေလယာဥ္ေပၚမွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ၾကတဲ့ေလယာဥ္မႈးနဲ႔တကြအျခား အမႈထမ္းမ်ားရဲ႕ စကားေျပာ ဆက္သြယ္မႈမ်ားကိုု မွတ္သားေပးတဲ့recorderေပါ့… Black-box = FDR + CVR

ေဒတာအခ်က္အလက္ေတြကိုု ဘယ္လိုသိမ္းမလဲ

သိမ္းေပးမယ့္ပစၥည္းက ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္… magnetic tape နဲ႔solid-state device ပါ… ဒီႏွစ္မ်ိဳးထဲက တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးသံုုးႏိုုင္ပါတယ္… magnetic tape ေတြကေတာ့ခံႏိုင္ရည္ သိပ္မရွိပဲပ်က္စီးလြယ္ပါတယ္… solid-statedevice ကေတာ့ ပိုျပီးခံႏိုင္ရည္ရွိသလို အခ်က္အလက္ေတြကိုသိမ္းဆည္းရာမွာလဲ ပိုျပီး ျမန္ပါတယ္… black-box ကသိမ္းေပးမယ့္ အခ်က္အလက္အခ်ိဳ႕ကေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ပါတယ္…

ပ်ံသန္းမႈအရွိန္ႏႈန္း(Acceleration) ပ်ံသန္းမႈအျမန္ႏႈန္း(AirSpeed) ပင္လယ္ျပင္မ်က္ႏွာျပင္အျမင့္ (Altitude) ေလယာဥ္ေတာင္ပံအေနအထား(Flap Setting) ျပင္ပအပူခ်ိန္ (External Temperature) ေလယာဥ္တြင္းအပူခ်ိန္ (Cabin Temperature) ဖိအား(Pressure) အင္ဂ်င္ စြမ္းေဆာင္မႈအေနအထား(Engine Performance)

ဒါေတြကေတာ့black-box ကသိမ္းမယ့္ ေဒတာအခ်က္အလက္အခ်ိဳ႔ပါ.. ၾကီးမားတဲ့ ေလယာဥ္ၾကီးေတြမွာ ဒီလိုမ်ိဳးအခ်က္အလက္ေပါင္း ၇၀၀ေက်ာ္ကိုုblack-box ကမွတ္သားမွာပါ… black-box မွာ on-board generatorပါပါတယ္.. အဲဒါနဲ႔ ပါ၀ါေပးမွာျဖစ္ျပီးDCေပးရင္ 28V နဲ႔ AC ေပးရင္115V Black-box ကိုတီထြင္ခဲ့သူAustralia ႏိုင္ငံသားDavid CVR (cockpit voice recorder) ဒီrecorderေလးကေတာ့အထက္မွာ ေျပာခဲ့တဲ့အတိုင္းပဲ ေလယာဥ္အမႈထမ္းေတြရဲ႕ စကားေျပာဆို ဆက္သြယ္မႈကိုမွတ္သားေပးမယ့္အျပင္ ေလယာဥ္တြင္းမွာရွိတဲ့အျခားအသံေတြကိုလဲ မွတ္တမ္းတင္မွာပါ… ဒီdevice ေလးထဲမွာ မိုက္ခရုုိုဖုုန္းမ်ားပါ၀င္ျပီး သိမ္းရင္digital format နဲ႔ သိမ္းပါတယ္… တစ္ခါတစ္ေလ အသံကတိုးေနႏိုင္တဲ့အတြက္ထပ္ခ်ဲ႕ (amplify) လုုပ္ျပီးမွသိမ္းမွာပါ…storage device က magnetic tape ဆိုရင္ မိနစ္ ၃၀ သာ သိမ္းႏိုင္မွာျဖစ္ျပီး solid-state ဆိုရင္ေတာ့၂နာရီစာ သိမ္းမွာပါ… သိမ္းႏိုင္တဲ့ ေဒတာျပည့္ျပီး တိုုင္း ေနာက္ထပ္အသစ္သိမ္းမယ့္ ေဒတာမ်ားကို overwrite(ဖ်က္ျပီးအသစ္ေတြကို ထပ္သိမ္း)နည္းကို သံုုးမွာပါ… Flight Data Recorder (FDR) ဒီဟာကေတာ့ပ်ံသန္းမႈစနစ္တစ္ခုလံုုးရဲ႕မွတ္တမ္း အခ်က္ အလက္ေတြကိုသိမ္းမွာပါ… ခလုုပ္ေလး(switch ေလး) တစ္ခုရဲ႕အဖြင့္အပိတ္ကအစ မွတ္တမ္းတင္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္… ေလေၾကာင္းဥပေဒအရ မွတ္တမ္းတင္သိမ္း မယ့္ ေဒတာအမ်ိဳး အစား(parameter)က အနည္းဆံုုး ၈၈ခု အထိရွိရမယ္လို႔သိရပါတယ္…FDR device မွာေတာ့ solid-statedevice သံုုးမယ္ဆိုရင္dataသိမ္းတာ ပိုျမန္မယ့္အျပင္၂၅နာရီၾကာတဲ့ အတိုင္းအတာ ထိ သိမ္းဆည္းမွတ္တမ္းတင္ႏိုင္မွာပါ… black-box ရဲ႕ၾကံ့ခိုင္မႈ ေလယာဥ္တစ္စီးရဲ႕ အေရးေပၚ အေျခအေန (သို႔) ပ်က္က်တဲ့ အေျခအေနေတြမွတ္တမ္းတင္တဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ အရာကblack-box ပါ… ေလယာဥ္ပ်က္စီးခဲ့လို႔ အျခားအစိတ္အပိုုင္းေတြ ဘယ္လိုပဲ သဲလြန္စ ရွာမရေအာင္ ေပ်ာက္ပ်က္သြားပါေစ… black-box ကေတာ့ မွတ္တမ္းတင္ျပသႏိုင္တဲ့ တစ္ခုထဲေသာ ပစၥည္းအျဖစ္နဲ႔ က်န္ခဲ့ရပါမယ္…ဒါေၾကာင့္FDR နဲ႔CVR တို႔ကိုု crash-survivable memory units (CSMUs)လို႔ ေခၚၾကပါတယ္… black-box ေတြကိုေလယာဥ္ထုတ္လုုပ္ေပးတဲ့ စက္ရုုံေတြကပဲ တစ္ခါတည္းတပ္ဆင္ေပးလိုက္တာပါ… အမ်ားေသာအားျဖင့္ေလယာဥ္ရဲ႕အျမီးပိုင္းမွာ ထားေလ့ရွိပါတယ္… ကၽြမ္းက်င္သူမ်ား အဆိုအရ ေလယာဥ္အျမီးပိုင္းကအပ်က္အစ္ီးအနည္းဆံုုး အပိုင္းျဖစ္တယ္လို႔သိ ရပါတယ္… ဒါေပမယ့္ ေလယာဥ္အမ်ိဳးအစာေပၚ လိုက္ျပီး blak-box ထားတဲ့ ေနရာအနည္းငယ္ ကြဲေလ့ရွိပါတယ္… အထိအခိုက္အနည္းဆံုးျဖစ္ႏိုုင္တဲ့ေနရာေတြမွာပဲ တပ္ဆင္ၾကတာပါ…

ဒါေၾကာင့္black-box ဟာ ေလယာဥ္မေတာ္တဆမႈေတြ ျဖစ္ျပီးတိုင္း ျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္း(root cause) ကိုစံုစမ္းစစ္ေဆးႏိုင္ဖို႔အတြက္ တစ္ခုထဲေသာ အရာအျဖစ္ ေလယာဥ္တိုင္းမွာ အသံုုးျပဳေနၾကတာပဲျဖစ္ပါတယ္… ေလယာဥ္ပ်က္စီးမႈတစ္ခုအျပီးတြင္ေတြ႔ရေသာ black-box (အဆိုပါ black-box ကို ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက စစ္ေဆးမွာ ျဖစ္ပါတယ္) ေအာင္ခ်မ္းေျမ့ (ကို Osaung) ဗဟုသုတ ရႏိုင္ေစရန္အတြက္သာ ရည္ရြယ္ပါတယ္...