၂၀၂၀ မွာ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရ ဖန္တီးနိုင္မလား

အေနာက္နိုင္ငံမ်ားကဲ့သို႔ ေရြးေကာက္ပြဲနိုင္ငံေရးကို ျမန္မာျပည္တြင္ ယဥ္ေက်းမွုတခုအျဖစ္ မထြန္းကား ေသးေသာ္လည္း ပါတီနိုင္ငံေရးကို အထိုက္အေလ်ာက္ ေလ့က်င့္လာသည့္ အာရွနိုင္ငံ တခု ျဖစ္လာပါၿပီဟုဆိုရမည္။ အထူးသျဖင့္ ေျမျပန္႔သားမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ဗမာ၊ ရခိုင္၊ ကရင္ႏွင့္ မြန္တို႔သည္ ၿဗိတိသၽွလက္ထက္ကတည္းက ေရြးေကာက္ပြဲကို ၆ ႀကိမ္ (၁၉၂၂၊ ၁၉၂၅၊ ၁၉၂၈၊ ၁၉၃၂၊ ၁၉၃၆ ႏွင့္ ၁၉၄၇ခုႏွစ္) ေလ့က်င့္ခြင့္ရသည့္အတြက္ အျခားတိုင္းရင္းသားမ်ားထက္စာလၽွင္ ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္ႏွင့္ ပိုမိုရင္းႏွီးမွုရွိသည္ဟု ဆိုရမည္။

လြတ္လပ္ေရးေနာက္ပိုင္းတြင္ ပါတီစုံအေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲကို ၆ ႀကိမ္ထပ္မံ က်င္းပျပဳလုပ္နိုင္ခဲ့ၿပီးျဖစ္ရာ တျဖည္းျဖည္းျမင့္တက္လာေသာ နိုင္ငံေရးေရခ်ိန္ႏွင့္အတူ ပါလီမန္စနစ္ႏွင့္ သမၼတစနစ္ကို ေရာေထြးက်င့္သုံးေသာ လက္ရွိဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒေဘာင္အတြင္း ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ တခါမွ မၾကဳံခဲ့ဖူးသည့္ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရ အခင္းအက်င္းကို ၂၀၂၀ အလြန္တြင္ ျမင္ေတြ႕နိုင္ဖြယ္ရွိ မရွိ ေလ့လာသုံးသပ္ၾကည့္ခ်င္သည္။

ေပးထားခ်က္ (၂၀၀၈အေျခခံဥပေဒ)

လက္ရွိ ေျခ/ဥပုဒ္မ(၆၀-င)အရ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရဖြဲ႕စည္းမည့္ နိုင္ငံေတာ္သမၼတကို အမတ္ေနရာ ၆၆၄ ဦးပါဝင္ေသာ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ ထဲမွတဆင့္ ဒု-သမၼတေလာင္း ၃ ဦး ထဲက တဦးဦးကို အမ်ားဆုံးမဲဆႏၵျဖင့္ ေရြးခ်ယ္ရသည္။ ယင္းေပးထားခ်က္အရဆိုလၽွင္ အမတ္ဦးေရ ၃၃၃+ သည္ အစိုးရဖြဲ႕စည္းေရးအတြက္ ခိုင္လုံ/အာမခံမဲဟု ဆိုရမည္။ လက္ေတြ႕တြင္ မၿငိမ္းခ်မ္းသည့္ တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားအတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပနိုင္ျခင္းမရွိေသာေနရာ ခပ္မ်ားမ်ားရွိေလရာ ၃၃၃ မဲျပင္ လိုအပ္ခ်င္မွ လိုအပ္မည္။ တပ္မေတာ္ခြဲတမ္း ၁၆၆ ေနရာ(၂၅%)၊ တိုင္းရင္းသား ျပည္နယ္ေဒသတြင္း ခြဲတမ္း ၂၀၇ ေနရာ (၃၁%၊ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ ၈၄ ေနရာႏွင့္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ၁၂၃ ေနရာ) ဗမာျပည္မဟု အလြယ္အားျဖင့္ေခၚသည့္ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ား ခြဲတမ္း ၂၉၁ ေနရာ (၄၁%) စသည္ျဖင့္ အသီးသီးရွိၾကပါသည္။

လက္ရွိအစိုးရအခင္းအက်င္း (၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္)

၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္တြင္ NLD ပါတီက အမတ္ေနရာ ၃၈၀ ခန္႔ (၅၈ ရာခိုင္ႏွုန္းခန္႔) အနိုင္ရခဲ့သည္။ သမၼတေရြးခ်ယ္ရန္အမ်ားဆုံးလိုအပ္သည့္ ၃၃၃ ေနရာထက္ အပို ၄၀ ေက်ာ္ရရွိသည့္အတြက္ လြတ္လြတ္ကၽြတ္ကၽြတ္ အစိုးရဖြဲ႕နိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ တနည္းအားျဖင့္ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားက ေနရာ ၅၆ ေနရာခန္႔သာ အနိုင္ရျခင္းႏွင့္ NLD က ျပည္နယ္မ်ား၏ မဲအမ်ားစုကို သိမ္းက်ဳံးနိုင္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ တဖက္မွၾကည့္လၽွင္ NLD အေနျဖင့္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္တြင္ အမတ္ေနရာ ၃၀၀ ေအာက္အနို င္ရခဲ့လၽွင္ သူ႔ပါတီတခုတည္းျဖင့္ အစိုးရ(သမၼတ) ဖြဲ႕စည္းနိုင္မည္ မဟုတ္ဘဲ အျခားအမတ္၊ ပါတီမ်ား၏ ကူညီမွု လိုအပ္မွာျဖစ္ၿပီး ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရဖြဲ႕စည္းရမည္ျဖစ္သည္။

၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ ခန္႔မွန္းခ်က္

ေယဘုယ်အားျဖင့္ NLD ေရပန္းစားမွုေလၽွာ့က်လာသည့္ႏွင့္အညီ ၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ (အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသား ေဒသမ်ား) အမတ္ေနရာရရွိမွု အနည္းႏွင့္ အမ်ား က်ဆင္းလာမည္ဟု သုံးသပ္ရပါသည္။ ယင္းသည္လည္း ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္မ်ားက နိမိတ္ျပခဲ့ပါၿပီ။ ထို႔ျပင္ ျပည္နယ္အေျချပဳပါတီမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ ကယား၊ ကရင္ႏွင့္ မြန္ပါတီမ်ားလည္း မၾကာေသးခင္မွာ မိမိလူမ်ိဳးအလိုက္ တပါတီအျဖစ္ အသီးသီးေပါင္းစည္းၾကၿပီျဖစ္သည့္အတြက္ ျပည္သူမ်ားက ပူပူေႏြးေႏြး ခ်ီးက်ဴးၾသဘာေပးျခင္းခံရခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားက ၂၀၁၅ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အမတ္ေနရာ ၅၀ ခန္႔သာ အနိုင္ရရွိရာခဲ့မွ လာမည့္၂၀၂ ၀ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အမတ္ေနရာရရွိမွု ျမင့္တက္လာနိုင္ၿပီး ၁၅၀ ခန္႔ (သို႔မဟုတ္) အနည္းဆုံး ၁၀၀ ေက်ာ္ရရွိနိုင္သည္။

အက်ိဳးဆက္အားျဖင့္ NLD သည္ တိုင္းရင္းသားေဒသအျပင္ ျပည္မတြင္လည္း ႀကံ့ခိုင္ေရးပါတီ၊ သူရဦးေရႊမန္းပါတီႏွင့္ ကိုကိုႀကီးပါတီတို႔က (၁ ေနရာ၊ ၂ ေနရာ)နည္းနည္းစီ ဖဲ့ထုတ္သြားနိုင္သည္ျဖစ္၍ လက္ရွိအမတ္ ၃၈၀ ခန္႔ရရွိရာမွ အမ်ားဆုံး ၃၀၀ မွ အနည္းဆုံး ၂၅၀ ၾကားေလာက္အထိ ေလ်ာ့က်နိုင္ေျခရွိသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ေလွာင္အိမ္ထဲက ေဒါင္းအေကာင္ေရ ၁၀၀ ေလာက္ ေလ်ာ့က်သြားနိုင္ေျခရွိသည္။ ထိုအေျခအေနသို႔ေရာက္ရွိသြားလၽွင္ ပါတီတပါတီတည္းျဖင့္ အစိုးရဖြဲ႕စည္းနိုင္မွာ မဟုတ္ဘဲ အျခားပါတီမ်ားႏွင့္ မျဖစ္မေန ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရဖြဲ႕ရန္ လိုအပ္လာပါေတာ့မည္။ မည္သည့္ပါတီမ်ားက မည္ကဲ့သို႔ဖြဲ႕မည္နည္း ဆိုသည္မွာ ထပ္ဆင့္ေမးခြန္းျဖစ္လာပါသည္။

၂၀၂၀အလြန္ ျဖစ္နိုင္ေၿခ မဟာမိတ္/ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရ အခင္းအက်င္း

အထက္ပါတိုင္း ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ထြက္ေပၚလာပါက ၂၀၂၀ အလြန္အစိုးရဖြဲ႕ရန္ နည္းလမ္းမ်ိဳးစုံ ျဖစ္လာန္ိုင္ပါသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ေၾကညာၿပီးၿပီးခ်င္း မည္သည့္ပါတီက မည္ကဲ့သို႔အစိုးရဖြဲ႕မည္ဆိုသည္ကို ခ်က္ခ်င္းအေျဖေပးရန္ မလြယ္ကူဘဲ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရအတြက္ ညႇိႏွိုင္းမွုမွာ လနဲ႔ခ်ီၾကာနိုင္သည္။ ပိုဆိုးသည္မွာ ပါလီမန္စနစ္ အသားေပးသည့္ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒေအာက္တြင္ ပါတီငယ္မ်ားျဖင့္ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရ (minority government) ဖြဲ႕ခြင့္ကို လြတ္လြတ္ကၽြတ္ကၽြတ္ လမ္းဖြင့္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ ျဖစ္နိုင္ေၿခ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရအခင္းအက်င္း ၃ မ်ိဳးကို ေဖာ္ျပလိုပါသည္။

ျဖစ္နိုင္ေျခ(၁) NLD + တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရ။

ယင္းသည္ အလားလာအမ်ားဆုံးဟု ဆိုရမည္။ သို႔ေသာ္ ဤေနရာတြင္လည္း UNA အဖြဲ႕ႏွင့္ ညြန္႔ေပါင္းဖြဲ႕မည္ေလာ၊ NBF ႏွင့္ဖြဲ႕မည္ေလာ သို႔မဟုတ္ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားစုဖြဲ႕မွု(မဟာမိတ္)မဟုတ္ဘဲ တပါတီခ်င္း သို႔မဟုတ္ လႊတ္ေတာ္အမတ္တဦးခ်င္းျဖင့္ ညႇိႏွိုင္းမည္ေလာ ဆိုသည့္ အျခားနည္းလမ္း အမ်ိဳမ်ိဳး ရွိနိုင္ေသးသည္။ ထို႔ျပင္ NLD က တိုင္းရင္းသားပါတီႀကီးမ်ားကိုသာ ခ်ဥ္းကပ္မည္လား သို႔မဟုတ္ ပါတီငယ္မ်ားကို သိမ္းက်ဳံးမည္လား ခန္႔မွန္းရခက္သည္။ NLD အေနျဖင့္ မည္သည့္ပါတီႏွင့္မွ မဟာမိတ္မဖြဲ႕ဟု အတိအလင္းေၾကညာထားၿပီးျဖစ္သည့္အတြက္ သူ႔အေနျဖင့္ သမၼတ ရရွိနိုင္ေရးလိုအပ္သည့္ အမတ္ဦးေရ အနည္းအမ်ားအေပၚ မူတည္ၿပီး ပါတီခ်င္းအလိုက္ ခ်ဥ္းကပ္နိုင္ေျခလည္း ရွိသည္။ ဒါတင္မက ရာထူးႀကီးႀကီးႏွင့္ ေတာင္းဆိုခ်က္ခပ္မ်ားမ်ား လိုက္ေလ်ာေပးစရာမလိုေသာ ပါတီငယ္ခပ္မ်ားမ်ားကို ခ်ဥ္းကပ္သည့္ နည္းလမ္းကိုလည္း အသုံးျပဳနိုင္ေသးသည္။

ျဖစ္နိုင္ေျခ(၂) တပ္မေတာ္ + တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား + ဗမာပါတီမ်ား ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရ။

လူနည္းစုအစိုးရ(minority government) မ်ိဳးလည္း မျဖစ္နိုင္ဟု မဆိုနိုင္ေခ်။ အထူးသျဖင့္ လႊတ္ေတာ္တြင္ မဲအမ်ားစုအနိုင္ရမည့္ NLD က တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားကို ေျပေျပလည္လည္မဆက္ဆံဘဲ အထက္က ျဖစ္နိုင္ေျခ(၁)အသြင္ျဖင့္ ညႇိႏွိုင္းမွုမေအာင္ျမင္ပါက တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားက ကိုယ့္အမ်ိဳးသားေရး အတြက္ ေဈးႀကီးႀကီးပိုေပးနိုင္သည့္ မည္သည့္အဖြဲ႕ႏွင့္မဆို ရပ္တည္ရန္ ဝန္ေလးၾကလိမ့္မည္ မဟုတ္ေခ်။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္တုန္းက NLD က ရွမ္းပါတီကို အစိုးရတြင္ပါဝင္ေရး ကမ္းလွမ္းခဲ့ေသာ္လည္း ေဈးေပါေပါ သာေပးသည္ဟုဆိုကာ SNLD က ျငင္းပယ္ခဲ့သကဲ့သို႔ အမတ္ေနရာအမ်ားဆုံးရမည့္ NLD အေနျဖင့္ ၂၀၂၀ အလြန္တြင္လည္း အတတ္နိုင္ဆုံး ေဈးႏွိမ္ၿပီး ကမ္းလွမ္းမွုမ်ိဳး ျပန္ၾကဳံလာနိုင္သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ‘တပ္မေတာ္+ျပည္ခိုင္ၿဖိဳးပါတီအုပ္စု’ႏွင့္ အျခားဗမာပါတီမ်ားက အစိုးရဖြဲ႕နိုင္ေရး တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားကို အဆမတန္ ေဈးပိုေပးၿပီး ကမ္းလွမ္းလာနိုင္သည္။

ျဖစ္နိုင္ေၿခ (၃) NLD + ဗမာပါတီမ်ား ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရ။

၂၁ ရာစုပင္လုံ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး စားပြဲဝိုင္းမ်ားမွာ တိုင္းရင္းသားအေရးႏွင့္ ဖက္ဒရယ္အေၾကာင္းအရာမ်ား ေဆြးေႏြးသည့္အခါတိုင္း NLD၊ တပ္မေတာ္ႏွင့္ အျခားဗမာနိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ဆုံမွတ္တခုတည္းတြင္ အလိုအေလ်ာက္စုစည္းရပ္တည္ေလ့ရွိသည္ကို မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေနာက္ဆုံးတြင္ တိုင္းရင္းသားအေရးႏွင့္ ဖက္ဒရယ္အေရးမွာ သေဘာထားပိုမိုနီးစပ္သည့္ ဗမာပါတီအခ်င္းခ်င္းသာ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရဖြဲ႕ၿပီး အက်ိဳးတူကိစၥအတြက္ အတူတကြ ရပ္တည္နိုင္ေျခလည္း ရွိပါသည္။ လက္ေတြ႕လည္း က်ပါမည္။

တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား စဥ္းစားသင့္သည့္အခ်က္မ်ား

လက္ရွိတြင္ တိုင္းရင္းသားပါတီ ၅၀ ေက်ာ္ရွိသည့္အနက္ ၁၀ ပါတီကသာ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္တြင္ အမတ္ေနရာရရွိၿပီး စုစုေပါင္းအမတ္ ၅၆ ေနရာခန္႔ရွိပါသည္။ လာမည့္၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အမတ္ေနရာ ၁၀၀ မွ ၁၅၀ ေလာက္အထိရေအာင္ အမွန္တကယ္ စြမ္းေဆာင္နိုင္မည္လား။ လြယ္လွသည္ေတာ့ မဟုတ္။ ထို႔ေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား ေပါင္းစည္း႐ုံသက္သက္၊ NLD ပါတီအားနည္းခ်က္ကို ေထာက္ျပ႐ုံသက္သက္ျဖင့္ မၿပီးဘဲ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားအေနျဖင့္ ဗ်ဴဟာက်က်ျပင္ဆင္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။

အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား စုဖြဲ႕မွုအေနအထား ျပန္လည္သုံးသပ္ရန္ လိုလာပါသည္။ UNA တို႔ NBF တို႔ စုဖြဲ႕မွုသည္ လက္ရွိအခ်ိန္အထိတြင္ ညႇိႏွိုင္းေဆာင္ရြက္သည့္စုဖြဲ႕မွု (coordination body) အဆင့္သာရွိၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲမဟာမိတ္(electoral alliance) အဆင့္ထိ မေရာက္ေသးေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ UNA ႏွင့္ NBF မေပါင္းစည္းနိုင္ေသးသည့္တိုင္ ၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္တြင္ “တဖြဲ႕ခ်င္းမဟုတ္ဘဲ အဖြဲ႕လိုက္/မဟာမိတ္ျဖင့္သာ ညႇိႏွိုင္းေဆြးေႏြးမည္”ဆိုသည့္ စုေပါင္းသေဘာထား ရပ္တည္ခ်က္မ်ိဳးအထိ အခ်ိန္မီ တည္ေဆာက္နိုင္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ထို႔ျပင္ ျပည္မပါတီႀကီးမ်ားႏွင့္ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရ ဖြဲ႕စည္းေရးအတြက္ ညႇိႏွိုင္းသည့္အခါတြင္လည္း နိုင္ငံေရးရာထူး တာဝန္သက္သက္အတြက္ ညႇိႏွိုင္းျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးႏွင့္ မူဝါဒကို အေျခခံညႇိႏွိုင္းမည္ဆိုသည့္မူႏွင့္ ရပ္တည္ခ်က္မ်ိဳးကိုလည္း သက္ဆိုင္ရာ မဲဆႏၵရွင္မ်ားကို ႀကိဳတင္တင္ျပနိုင္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။

(ဆလိုင္းက်ဲအိုဘိခ္ေထာင္သည္ ခ်င္းအမ်ိဳးသား ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ၏ အေထြေထြ အတြင္းေရးမွူး ျဖစ္ၿပီး ခ်င္းတိုင္းရင္းသားပါတီ ၃ ပါတီ ေပါင္းစည္းထားသည့္ ပါတီသစ္ ခ်င္းအမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္တြင္လည္း အေထြေထြအတြင္းေရးမွူး ပူးတြဲတာဝန္ယူထားသူ ျဖစ္သည္။)

ဧရာဝတီ