ထုိင္းလူေမွာင္ခိုကူးမႈ အေရးယူခံရသူေတြအနက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္တဦးပါ

ထုိင္းႏုိင္ငံသမုိင္းမွာ လူကုန္ကူးမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အႀကီးမားဆံုးျဖစ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြကို အၿပီး သတ္ႏုိင္ခဲ့ၿပီလို႔ ထုိင္းရဲတပ္ဖြဲ႔က ေျပာပါတယ္။အခုလို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ ျပဳလုပ္တာ ကို လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ေတြက ႀကိဳဆိုလိုက္ၾကေပမဲ့ လူကုန္ကူးမႈမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ စစ္ဘက္ဆုိင္ရာ အမႈထမ္းေတြကိုလည္း စံုစမ္းစစ္ေဆးသင့္တယ္ဆုိၿပီးေတာ့ ေထာက္ျပေနၾကပါတယ္။ 

ထုိင္းႏုိင္ငံေတာင္ပိုင္းမွာ အဓိကအေျခစိုက္တဲ့ လူေမွာင္ခို ေရာင္း၀ယ္မႈလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စံုစမ္း စစ္ေဆးမႈေတြကို အၿပီးသတ္ႏုိင္ခဲ့ၿပီလို႔ ထုိင္းရဲက အဂၤါေန႔က ေျပာပါတယ္။ ထုိင္းဒုရဲခ်ဳပ္ အတ္ အန္စာ နာႏြတ္ က ဒါဟာ ထုိင္းသမိုင္းမွာ လူေမွာင္ခိုကူးမႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အႀကီးမားဆံုး စံုစမ္းမႈျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာ ပါတယ္။

ႏုိင္ငံေရးသမားေတြ၊ ရဲနဲ႔ အစိုးရအရာရွိေတြ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြအျပင္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္တဦး အပါအ၀င္ မသကၤာရသူေပါင္း လူ ၅၀ ကို ရဲက ဖမ္းဆီးခဲ့ၿပီး၊ တျခားသူ ၆၃ ဦးအတြက္လည္း ဖမ္း၀ရမ္းထုတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီစံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမွာ ထုိင္းႏုိင္ငံေတာင္ပိုင္းက အမ်ားဆံုးျဖစ္ၾကတဲ့ ရဲအရာရွိေပါင္း၁၀၀၀ တို႔ ပါ၀င္ခဲ့ၿပီး၊ သက္ေသအေထာက္အထား စာရြက္စာတမ္းေပါင္း ၁ သိန္းေက်ာ္ပါတဲ့ ေသတၱာေပါင္း ၁၉ ခုတို႔ကို ႏုိင္ငံ ေတာ္ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ထံကို ရဲက ေပးပို႔ခဲ့ၿပီး အဲဒီ သက္ေသအေထာက္အထားေတြအရ တရားခံေတြအေပၚ စြဲခ်က္တင္မယ္၊ မတင္ဘူးဆိုတာကိုေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ေရွ႕ေနခ်ဳပ္က ဇူလုိင္က ၁၄ ရက္ေန႔ ေနာက္ဆံုးထား ဆံုးျဖတ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ 

အခုလို စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈကို နယူးေယာက္ခ္အေျခစိုက္ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔လို လူ႔အခြင့္ အေရးအဖြဲ႔ေတြက ႀကိဳဆိုလိုက္ေပမဲ့ ဒီသီတင္းပတ္အတြင္း စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ ေႏွးေကြးသြားတဲ့အတြက္ စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္မႈေတြရွိၿပီး၊ ေနာက္ထပ္ စစ္ဘက္အရာရွိေတြ စြဲခ်က္တင္ခံရမွာ စိုးတဲ့အတြက္ ဥပေဒထိန္း သိမ္းေရးအရာရွိေတြဟာ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြကို ျပည့္ျပည့္စံုစံုျပဳလုပ္ဖုိ႔ စိတ္ထက္သန္မႈ ေလ်ာ့နည္းတာကို ေတြ႔ရတယ္လို႔ ေထာက္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။

Sunai Phasuk ကေတာ့ Human Rights Watch အဖြဲ႔ရဲ႕ ထုိင္းႏုိင္ငံဆုိင္ရာ သုေတသီျဖစ္ပါတယ္။ သူက အခုလို ဖမ္းဆီးခံရသူေတြထဲမွာ တန္ခုိးအာဏာႀကီးတဲ့ အရပ္ဘက္ပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြ ပါ၀င္ ေပမဲ့ စစ္တပ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္တဦးသာ ပါ၀င္တဲ့အတြက္ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ထင္သာျမင္သာရွိ မႈကို ေမးခြန္းထုတ္လုိက္ပါတယ္။

“ေတာင္ပိုင္းခ႐ိုင္ေတြမွာ ထိပ္တန္းစီးပြားေရးသမားေတြ အပါအ၀င္ လူကုန္ကူးတဲ့ ဂိုဏ္းေခါင္းေဆာင္ေတြ ရွိေနပါတယ္။ သူတုိ႔နာမည္ေတြထြက္ေနတာ ၁၀ ႏွစ္နီးပါး ရွိပါၿပီ။ အခုမွ သူတို႔ကို အေရးယူတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ႀကိဳဆုိရမွာပါ။ မသကၤာရသူေတြထဲမွာ အဆင့္ျမင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္တဦးလည္း ပါ၀င္ေနၿပီးေတာ့ သူ႔ကို လူကုန္ကူးမႈအျပင္ တျခားႀကီးေလးတဲ့ ျပစ္မႈေတြနဲ႔လည္း စြဲခ်က္တင္မယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ စစ္တပ္ မွာ ဒီဗိုလ္ခ်ဳပ္တဦးတည္း ဒီကိစၥမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတယ္ ဆုိတာကေတာ့ ယံုရဖုိ႔ အေတာ္ကို ခက္ပါ တယ္။”     

လူေမွာင္ခိုကူးမႈမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ႏုိင္ဖုိ႔ အလားအလာရွိတဲ့ တျခားလက္ေအာက္ငယ္သား စစ္ဘက္အရာရွိ ေတြကိုလည္း ဆက္ၿပီး စစ္ေဆးသင့္တယ္လုိ႔ Sunai က ေျပာပါတယ္။ မေလးရွားနဲ႔ နယ္စပ္ခ်င္းဆက္ေနတဲ့ ထုိင္းႏုိင္ငံေတာင္ပိုင္းရွိ ေတာေတြမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ ဖိႏွိပ္မႈေၾကာင့္ ထြက္ေျပးလာခဲ့ၾကတဲ့ မူဆလင္ ႐ိုဟင္ ဂ်ာ အမ်ားစုပါ၀င္တဲ့ လူေမွာင္ခိုကူးခံရသူေတြရဲ႕ အေလာင္းေတြ ရာေပါင္းမ်ားစြာ ျမႇဳပ္ႏွံထားတဲ့ ေနရာေတြ ကို ေတြ႔ရွိခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ ဖိအားေပးမႈတုိးလာခဲ့ၿပီး၊ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြကို ထုိင္းက အင္တုိက္ အားတုိက္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

႐ိုဟင္ဂ်ာမူဆလင္ေတြနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံက ႏုိင္ငံသားေတြဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ကစၿပီး မေလးရွား ဒါမွ မဟုတ္ အင္ဒိုနီးရွားကို စက္ေလွေတြနဲ႔ ပို႔ေပးဖုိ႔ လူပြဲစားေတြကတဆင့္ ႀကိဳးစားခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမလေစာေစာပိုင္းက ထုိင္း - မေလးရွား နယ္စပ္မွာ အေလာင္းေတြ ျမႇဳပ္ႏွံထားတဲ့ေနရာေတြကို ထုိင္းရဲက ေတြ႔ရွိခဲ့ၿပီး ကပၸလီပင္လယ္နဲ႔ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ေတြမွာ လူေမွာင္ခိုကူးသူေတြက စြန္႔ပစ္ခဲ့တဲ့ စက္ေလွ ေတြထဲမွာ ေလွစီးေျပးဒုကၡသည္ အမ်ားအျပားကိုလည္း ေတြ႔ရွိကယ္ဆယ္ႏုိင္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အေမရိကန္ႏုိင္ငံျခားေရးဌာနက ႏွစ္စဥ္ထုတ္ျပန္တဲ့ ႏုိင္ငံတကာ လူေမွာင္ခုိကူးမႈ အစီရင္ခံစာမွာ ထုိင္းႏုိင္ ငံဟာ လူေမွာင္ခိုကူးမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ရာမွာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ အနိမ့္ဆံုးျဖစ္တဲ့ TIER 3 အဆင့္မွာ သတ္မွတ္ခံခဲ့ရတာျဖစ္ၿပီး၊ စီးပြားေရးနဲ႔ ေငြေၾကးဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မႈေတြ ရင္ဆုိင္ရဖြယ္ရွိ ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံကေတာ့ အဆင့္ ၂ ျဖစ္တဲ့ ေစာင့္ၾကည့္ခံအဆင့္မွာ သတ္မွတ္ျခင္းခံခဲ့ရတာ ျဖစ္ပါ တယ္။ ထုိင္းရဲက အခုလို စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျပဳလုပ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ထုိင္းႏုိင္ငံအေပၚ ဒီႏွစ္အဆင့္ သတ္မွတ္ရာမွာ ညႇာတာမႈရရွိလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားပါတယ္။ 

ဒါေပမဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးအုပ္စုေတြကေတာ့ အခုလို ထုိင္းႏုိင္ငံက စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ အဆံုးသတ္ခဲ့တာဟာ သတ္မွတ္ထားတဲ့ မတ္လ ေနာက္ဆံုးကန္႔သတ္ရက္ထက္ ေက်ာ္ေနတာေၾကာင့္ အေမရိကန္ရဲ႕ သတ္မွတ္မႈ အဆင့္မွာ သိသာတဲ့ အေျပာင္းအလဲ ျပဳလုပ္ေပးဖို႔ မျမင္ဘူးလို႔ ဆုိပါတယ္။ ဒီႏွစ္အတြက္ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရးဌာနက ထုတ္ျပန္မယ့္ လူကုန္ကူးမႈ အစီရင္ခံစာကို ဇူလိုင္လလယ္မွာ ထုတ္ျပန္ဖို႔လည္း ရွိေၾကာင္းပါရွင္။

VOA