ျမန္မာႏုိင္ငံ အစီရင္ခံစာထုတ္ျပန္ဖို႔ EITI ျပင္ဆင္

ပြင့္လင္းျမင္သာမႈအေပၚမွာ ေမးခြန္းထုတ္ခံေနရတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ သယံဇာတ ထုတ္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ပထမဆုံးအႀကိမ္ အစီရင္ခံစာ တေစာင္ကုိ ဒီႏွစ္ မကုန္ခင္ ထုတ္ျပန္သြားမယ္လုိ႔ EITI (ေခၚ) သယံဇာတထုတ္ယူမႈ ပြင့္လင္း ၿမင္သာမႈ အဖဲြ႔က ေျပာပါတယ္။

မၾကာေသးခင္ကပဲ လူေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ထက္ မနည္း ေသဆုံးခဲ့တဲ့ ကခ်င္ျပည္နယ္က ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္ေရး လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေ ၀ဖန္မႈေတြ ထြက္ေပၚခဲ့ၿပီး ေနာက္မွာပဲ EITI ရဲ႕ အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ဖုိ႔ စီစဥ္ေန တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အျပည့္အစုံ ျမန္မာႏိုင္ငံ EITI သံုးပြင့္ဆိုင္ ညႊန္႔ေပါင္းအဖြဲ႔ရဲ႕ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က သတင္းစာရွင္းလင္းပဲြကုိ ကုိယ္တုိင္ သြားေရာက္ သတင္းယူခဲ့တဲ့ ဗြီအိုေအ ျမန္မာပုိင္း သတင္းေထာက္ မျမင့္ျမင့္ခိုင္က တင္ျပထားပါတယ္။

ဒီႏွစ္မကုန္ခင္မွာ ထုတ္ျပန္မယ့္ အစီရင္ခံစာမွာေတာ့ အေခ်အတင္ ျဖစ္စရာေတြ ႀကံဳခဲ့ရတဲ့ သယံဇာတ တူးေဖာ္ေရး လုပ္ငန္းေတြရဲ႕ ဘ႑ာေရး ကိစၥေတြကုိပါ ထည့္ သြင္းေဖာ္ျပသြားမွာပါ။ ပထမဆုံးအႀကိမ္အျဖစ္ ထုတ္ျပန္မယ့္ ဒီအစီရင္ခံစာမွာေတာ့ EITI က ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာေနတဲ့ အထဲမွာ မူလကထည့္သြင္းမထားေပမဲ့ အရပ္ဖက္ အဖဲြ႔အစည္းေတြရဲ႕ တုိက္တြန္းခ်က္ေတြအရ လက္ပံေတာင္းေ တာင္ ေၾကးနီ စီမံကိန္းမွာပါဝင္တဲ့ ျမန္မာ-ဝမ္ေပါင္ ကုမၸဏီ၊ စစ္ကိုင္းတိုင္း က ယန္စီကုမၸဏီနဲ႔ မေကြးတိုင္းက တေကာင္းေတာင္ နီကယ္သတၱဳ တူးေဖာ္ေရး လုပ္ကုိင္ေနတဲ့ CNMC ကုမၸဏီတို႔ဆီက ေကာက္ခံရရွိခဲ့ အခြန္ေငြေတြကိုပါ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပသြားမယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ EITI သံုးပြင့္ဆိုင္ ညႇိႏိႈင္းေရး အဖြဲ႔ရဲ႕ ညႇိႏိႈင္းေဖာ္ေဆာင္ေရးမွဴး ေဒါက္တာေဇာ္ဦးက ဒီဇင္ဘာ ၇ ရက္ေန႔ ျပဳလုပ္တဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ ေျပာပါတယ္။

“ ဒီထဲမွာမပါတဲ့ - အဲဒါဘာလဲဆိုေတာ့ သူတို႔သည္ material threshold ထဲမွာ ပါလာတဲ့ ကုမၸဏီေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ ဒီအေၾကာင္း အမ်ဳိး မ်ဳိးေၾကာင့္ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာႏွစ္မွာ သူတို႔သည္ ဝင္ေငြအ႐ွာႏိုင္ဆုံး ကုမၸဏီ (၁၁) ခုထဲမွာ ပါမလာပါဘူး။ ပါမလာ ေသာ္ျငားလည္း ဒါ အရပ္ဖက္ အဖြဲ႔အစည္းေတြ အေနနဲ႔ ဒီကိစၥ အရပ္ထဲမွာလဲ အမ်ားဆုံး ဆႏၵျပဳေနတဲ့ကိစၥျဖစ္တယ္။ အရပ္ဖက္ ကုိယ္စားလွယ္ အဖြဲ႔အစည္းေတြကလဲ လုပ္သင့္တယ္ဆိုတဲ့ဟာကို တိတိက်က် က်ေနာ္တုိ႔ကို ေလးေလးနက္နက္ တင္ျပလာတဲ့အခါမွာ ဒီသုံးခုကိုလဲ ဒီထဲမွာ Case Study အေနနဲ႔ စၿပီးေတာ့ ေလ့လာဖုိ႔ဆုိၿပီး ဆုံးျဖတ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ဒီ EITI သြားေနတဲ့ က်ေနာ္တို႔ အႏၱိမ ရည္မွန္းခ်က္ကို အသိမွတ္ျပဳေသာအားျဖင့္ ဒီသုံးခုကို ထည့္သြင္းခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္”

ျမန္မာႏိုင္ငံ တြင္းထြက္သယံဇာတ တူးေဖာ္ထုတ္လုပ္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ား ပြင့္လင္း ၿမင္သာမႈ ေဖာ္ေဆာင္ေရး (MEITI) အစီရင္ခံစာမွာ ၂၀၁၃- ၁၄ ဘ႑ာႏွစ္ကို အေျခခံၿပီး ေရနံနဲ႔ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းရဲ႕ အခြန္ဘ႑ာေငြ ၁၀၀ % ကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ေရနံနဲ႔ သဘာဝ ဓာတ္ေငြ႔ကုမၸဏီ (၁၃) ခု၊ ေက်ာက္မ်က္၊ ရတနာျပပြဲရဲ႕ အခြန္ဘ႑ာေငြ ၆၇ %ကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ကုမၸဏီ (၃၀) ခုနဲ႔ သတၱဳက႑ ရဲ႕ အခြန္ ဘ႑ာေငြ ၅၀ % ကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ကုမၸဏီ (၁၁) ခုတို႔က ေကာက္ခံရရွိတဲ့အခြန္အခ အခ်က္အလက္ေတြ ပါဝင္မွာ ျဖစ္ ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေက်ာက္မ်က္က႑ကို EITI အစီရင္ခံစာမွာ ထည့္သြင္းတဲ့ ပထမ ဆံုး ႏိုင္ငံျဖစ္ေပမယ့္လည္း အစီရင္ခံစာမွာ ပါ၀င္မယ့္ ေရနံ၊ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔နဲ႔ သတၱဳ က႑သံုးမ်ဳိးအတြက္ေဖာ္ျပထားတဲ့ ေငြေၾကးတန္ဖိုးက မၾကာေသးခင္က လန္ဒန္အေျခစိုက္ Global Witness အဖြဲ႔ႀကီးက ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ ကိန္း ဂဏန္းေတြ နဲ႔ ကဲြလဲြမႈရွိေနပါတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္ ဖားကန္႔ေဒသမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့လထဲ ေျမစာပုံ ၿပိဳက်မႈေၾကာင့္ လူေပါင္း ၁၁၄ ေယာက္ ထက္မနည္း ေသဆုံးခဲ့တဲ့အတြက္ အမ်ား အာ႐ုံစုိက္ ခံေနရတဲ့ ေက်ာက္စိမ္း ထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းကေန ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ မွာ ေဒၚလာ ၃၁ ဘီလ်ံေလာက္ ၀င္ေငြရခဲ့တယ္လုိ႔ေဖာ္ျပခဲ့ေပမဲ့ အစီရင္ခံစာ သစ္မွာေတာ့ ဒီထက္ေလ်ာ့နည္းေနေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားတာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ EITI အစီရင္ခံစာကို လန္ဒန္အေျခစိုက္ Global Witness အဖြဲ႔ကိုယ္တိုင္ပါဝင္တဲ့ ႏိုင္ငံ တကာ EITI ဘုတ္အဖြဲ႔က ဆန္းစစ္မွာ ျဖစ္ေပမယ့္လည္း ဒီလို ကိန္းဂဏန္းကြာျခား မႈေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ EITIအဖြဲ႔ဝင္ႏိုင္ငံျဖစ္ေရး အဟန္႔အတား မျဖစ္ႏုိင္ဘူး လို႔လည္း ေဒါက္တာေဇာ္ဦးက ဆိုပါတယ္။

“ပမာဏေတြဆိုတာ ကြဲျပားတာက နည္းပညာပိုင္းအရေပါ့ေနာ္၊ က်ေနာ္တို႔ နားလည္ႏုိင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔စတဲ့ကိစၥက ႏိုင္ငံတကာစံ အရ ေရာ၊ တုိက္ဆိုင္ စစ္ေဆးမႈဆိုတဲ့စံအရေကာ၊ ၿပီးရင္ ဒီအထဲကေန တရားဝင္လမ္း ေၾကာင္းမွာရွိေနတဲ့ ဝင္ေငြ ထြက္ေငြေတြကို စာရင္းဇယား ရွိတယ္ဆိုတဲ့စံ အရေရာ လုပ္လိုက္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔လုပ္ႏိုင္တဲ့ ပမာဏဟာ အခုနကေျပာတဲ့ ေဒၚလာ သန္း (၆၀၀)၊ (၇၀၀) နီးပါးပဲ ရွိေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔ေျပာတဲ့ပမာဏနဲ႔ဆိုရင္ အမ်ားႀကီး ကြာေနတယ္ လို႔ ေျပာပါတယ္။ သူတို႔ေျပာတာကေတာ့ ဒါဟာ စီးပြားေရးက႑ႀကီး တခုလံုးရဲ႕တန္ ဖိုးကို ေျပာတာ။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ အခုေလာေလာဆယ္မွာ Report ထဲမွာပါတဲ့ ပမာဏကိုေျပာတာ။ အဲေလာက္ပမာဏကိုသြားဖို႔ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ႀကိဳးစားရမယ္။ ႀကိဳးစားရမယ့္လမ္းေၾကာင္းကလည္း EITI လုပ္ငန္းစဥ္မွာ ပါထားၿပီးသား။ အဲဒီေတာ့ ဒီအစီရင္ခံစာ၊ ဒီလမ္းေၾကာင္းကို ေဖာက္တဲ့ေနရာမွာ အေရးႀကီးတဲ့ အစီရင္ခံစာျဖစ္ တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ Global Witness ကလည္း က်ေနာ္တို႔ကို ဒီ႐ႈေဒါင့္ကေနပဲ သံုးသပ္ၿပီးေတာ့ အတည္ျပဳေပးမယ္လို႔ က်ေနာ္ ယံုၾကည္ပါတယ္။”

ျမန္မာႏိုင္ငံကို ၂၀၁၄ ဇူလိုင္က က်င္းပခဲ့တဲ့ (၂၇) ႀကိမ္ေျမာက္ ႏိုင္ငံတကာ EITI အဖြဲ႔အစည္းအေဝးမွာ ၄၅ ႏိုင္ငံ ေျမာက္ EITI အဖြဲ႔ဝင္ ေလာင္းႏိုင္ငံ အျဖစ္ လက္ခံ ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ပထမအႀကိမ္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ EITI အစီရင္ခံစာ ကို ၂၀၁၆ ဇန္နဝါရီ ၂ ရက္ေန႔ ေနာက္ဆံုးထား ထုတ္ျပန္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

VOA