မြန္ ျမန္မာ သွ်မ္း သုံးပြင့္ဆိုင္ အားၿပိဳင္ မႈႀကီး

ပုဂံမတုိင္မွီေခတ္္
ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ ပထမဆံုးအျဖစ္ ဗမာ လူမ်ိဳးတို႔ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ပုဂံေခတ္တြင္ မင္းဆက္ေပါင္း ၅၈-ဆက္ရွိခဲ့သည္ ဟုဆိုပါသည္။ ခရစ္ႏွစ္ ၁၀ရ -ခု (AD 107 ) ၊ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ ၂၉ -ခု တြင္ နန္းတက္ေသာ မဟာသမုဒၵရာဇ္ မင္း မွစ၍ ခရစ္ႏွစ္ ၁၃၆၈ -ခု (AD 1368 ) ၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၇၃၀ ျပည္႔ႏွစ္တြင္ နန္းက်ခဲ႔ေသာ ေစာမြန္နစ္ မင္းအထိ။ ၁၂၆၁ -ႏွစ္ၾကာေအာင္ ရွည္ေသာ အပိုင္းကို ပုဂံေခတ္ဟု သတ္မွတ္ ပါသည္။ မင္းဆက္ေပါင္း ၅၅ ဆက္ ရွိသည္ ဟုဆိုေသာ္လည္း ဘိသိပ္ မခံေသာမင္း ၊ ေက်ာက္စာ အေထာက္အထား မရွိေသာမင္း ၊ ေက်ာက္စာတြင္ ပါ၀င္ေသာ္လည္း ရာဇ၀င္တြင္ စာမတင္ေသာမင္း စသျဖင္႔ အယူအဆ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားေနပါသည္။

၁၀၇ -ခုႏွစ္ မဟာ သမုဒၵရာဇ္မင္း မွစတင္ ၿပီး ၁၃၆၉-ခုႏွစ္ ေစာမြန္နစ္မင္း အထိ ႏွစ္ေပါင္း (၁၂၆၂)ႏွစ္ မင္းဆက္ (၅၈) ဆက္ ၾကာေအာင္ တည္တံ႔ခဲ႔သည္ ျမန္မာျပည္၏ အရွည္ၾကာဆံုး ေခတ္ျဖစ္ေသာ ပုဂံေခတ္၏ မင္းဆက္ မ်ားကို
(က) အေထာက္အထား ခိုင္ခိုင္မာမာ မရွိေသာ ၁၀ရ မွ ၁၀၄၄ အထိတစ္ပိုင္း၊
(ခ) အေထာက္အထား မ်ားျဖင္႔ ခိုင္ခိုင္လံုလံု ေျပာနိဳင္ေသာ ၁၀၄၄ မွ ၁၃၆၉ အထိ တစ္ပိုင္း၊

၂ ပိုင္း ခြဲ၍ ရနိဳင္သမွ် အေထာက္အထားမ်ား ေပါင္းစပ္၍ ေဖာ္ျပလိုပါသည္။

ထုတ္ႏုတ္- ရွင္မဟာသီလ၀ံသ ၏ ရာဇ၀င္ေက်ာ္ (ဟံသာ၀တီ၊၁၉၆၅)

မင္းဆက္ (၅၈)ဆက္

1. မင္းဆက္(၁) သမုဒၵရာဇ္မင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၉-ႏွစ္)
2. မင္းဆက္(၂) ရေသ့ေၾကာင္္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၇၄-ႏွစ္)
3. မင္းဆက္(၃)ပ်ဴမင္းထီး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၈၉-ႏွစ္)
4. မင္းဆက္(၄) ထီးမင္းယဥ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၆၄-ႏွစ္)
5. မင္းဆက္(၅) ယဥ္မင္းပုိက္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၂၁-ႏွစ္)
6. မင္းဆက္(၆) ပုိက္ေသဥ္လည္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၄၆-ႏွစ္)
7. မင္းဆက္(၇) ေသဥ္လည္ေၾကာင္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၆၆-ႏွစ္)
8. မင္းဆက္(၈)ေၾကာင္တူရစ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၀၉-ႏွစ္)
9. မင္းဆက္(၉)သည္ထန္မင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၃၄-ႏွစ္)
10. မင္းဆက္(၁၀) မုကၡမန္အမတ္ (၂) (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၆၁-ႏွစ္)
11. မင္းဆက္(၁၁) သူရဲအမတ္(၃) (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၆၁-ႏွစ္)
12. မင္းဆက္(၁၂) သာရမြန္ (သည္တန္မင္းသား) (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၁၆-ႏွစ္)
13. မင္းဆက္(၁၃) သုိက္တုိင္မင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၃၈-ႏွစ္)
14. မင္းဆက္(၁၄)ေသဥ္လည္ေၾကာင္ငယ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၄၅-ႏွစ္)
15. မင္းဆက္(၁၅) ေသဥ္လည္ပုိက္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၅၄-ႏွစ္)
16. မင္းဆက္(၁၆) ခန္းေလာင္း (ခဲေလာင္းမင္း) (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၆၉-ႏွစ္)
17. မင္းဆက္(၁၇) ခန္းတက္ (ခဲလတ္) (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၇၉-ႏွစ္) မွန္နန္းရာဇ၀င္၌ (ခန္းလတ္)
18. မင္းဆက္(၁၈) ထြန္းတုိက္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၉၁-ႏွစ္)
19. မင္းဆက္(၁၉) ထြန္ပစ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၀၃-ႏွစ္)
20. မင္းဆက္(၂၀) ထြန္ခ်စ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၂၀-ႏွစ္)
21. မင္းဆက္(၂၁) ပုပၸါးေစာရဟန္းမင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၃၅-ႏွစ္) (သကၠရာဇ္ၿဖိဳ)
22. မင္းဆက္(၂၂) ေရႊအုန္းသီး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂)
23. မင္းဆက္(၂၃) ပိန္သုံ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၄)
24. မင္းဆက္(၂၄) ပိန္ေတာင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၂)
25. မင္းဆက္(၂၅)ေစာေခြး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၇၂)
26. မင္းဆက္(၂၆)ျမင္းေကၽြး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၇၈)
27. မင္းဆက္(၂၇) သိန္ခဲ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၈၈) မွန္နန္းရာဇ၀င္၌ (သိခၤ)
28. မင္းဆက္(၂၈) သိန္ခြန္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၉၆) မွန္နန္းရာဇ၀င္၌ (သိန္းစြန္)
29. မင္းဆက္(၂၉) ေရႊေလာင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၀၆)
30. မင္းဆက္(၃၀) ထြန္တြင္းမင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၁၅)
31. မင္းဆက္(၃၁) ေရႊေမွာက္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၂၄)
32. မင္းဆက္(၃၂) ထြန္လတ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၄၇) မွန္နန္းရာဇ၀င္၌ (မြန္လတ္)
33. မင္းဆက္(၃၃) ေစာခင္ႏွစ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၆၄)
34. မင္းဆက္(၃၄) ခဲလူးမင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၉၁)
35. မင္းဆက္(၃၅) ပ်ဥ္းျပားမင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၀၈) (ပုဂံတည္)
36. မင္းဆက္(၃၆) တန္နက္မင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၂၀)
37. မင္းဆက္(၃၇) စေလငေခြး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၃၈) (မင္းေခြးေခ်း)
38. မင္းဆက္(၃၈) သိန္းခုိမင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၆၃)
39. မင္းဆက္(၃၉) ေတာင္သူႀကီးမင္း (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၂၇၉) (ေညာင္ဦး ေစာရဟန္းမင္း)
40. မင္းဆက္(၄၀) ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴ (ေကာဇာ ၃၁၂)
41. မင္းဆက္(၄၁) က်ဥ္စုိး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၃၃)
42. မင္းဆက္(၄၂) စုကၱေတး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၃၉)
43. မင္းဆက္(၄၃) အေနာ္ရထာ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၆၄) (အေနာ္ရထာေစာ)
44. မင္းဆက္(၄၄) ေစာလူး (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၃၉၇)
45. မင္းဆက္(၄၅) က်န္စစ္သား (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၂၃) (ထီးလႈိင္ရွင္) တ႐ုတ္ျပည္ကို သံေစလႊတ္ပါသည္။
46. မင္းဆက္(၄၆) အေလာင္းစည္သူ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၅၀)
47. မင္းဆက္(၄၇) မင္းရွင္ေစာ <ထီးနန္းမရ>
48. မင္းဆက္(၄၈) နရသူ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၂၀) (ကုလားက်မင္း)
49. မင္းဆက္(၄၉) နရသိခၤ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၂၃) (မင္းယဥ္နရသိခၤ)
50. မင္းဆက္(၅၀) နရပတိစည္သူ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၂၆)
51. မင္းဆက္(၅၁) ေဇယ်သိခၤ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၅၉) (ထီးလိုမင္းလို)
52. မင္းဆက္(၅၂) က်စြာ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၈၁) (ဓမၼရာဇာဘြဲ႔ခံ)
53. မင္းဆက္(၅၃) ဥဇနာ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၅၉၇) (ပုသိမ္စား)
54. မင္းဆက္(၅၄)သီဟသူ (ျပည္စား) <ထီးနန္းမရ>
55. မင္းဆက္(၅၅) နရသီဟပေတ့ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၆၀၂) (မင္းေခြးေခ်း၊တရုတ္ေျပးမင္း)မြန္ဂိုတာတာမ်ား ပုဂံကို၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္သည္။
56. မင္းဆက္(၅၆) ေက်ာ္စြာ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၂၈၇-ႏွစ္)(၆၄၆) (ဓမၼရာဇာ)
57. မင္းဆက္(၅၇) ေစာနစ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၃၀၀-ႏွစ္)(၆၆၂)
58. မင္းဆက္(၅၈) ေစာမြန္နစ္ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၃၃၁-ႏွစ္)(၆၈၄)

နာပတ္ ၃ဆက္ေျမာက္ ပ်ဳမင္းထီးသည္
သို႔ေသာ္ မြန္ဂိုတို႔၏ တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ပုဂံပ်က္ဆီးၿပီးေနာက္ နန္းတက္ၾကသည့္ ပုဂံမင္းဆက္၏ ေနာက္ဆံုး မင္းမ်ားမွာ အမည္ခံ မွ်သာျဖစ္ၾကၿပီး အမွန္တကယ္ တန္ခိုး ထြားသူမ်ားမွ သွ်မ္းညီေနာင္ သုံးဦးျဖစ္သည္။

1. ေဒါက္တာ သန္းထြန္း
2. *ဦးကုလား ေရးေသာ ရာဇ၀င္ခ်ဳပ္ စာအုပ္မွ သကၠရာဇ္မ်ားကို အမွန္ယူ ေရးသားပါသည္။

မြန္ ျမန္မာ သွ်မ္း သုံးပြင့္ဆိုင္ အားၿပိဳင္မႈႀကီး
တရုတ္ျပည္ ယူနန္နယ္ရွိ နန္ခ်ိဳ သွ်မ္းတို႔၏ နန္ခ်ိဳ ႏိုင္ငံႀကီးအား ေမာင္းဂြတ္ ဧကရာဇ္ဘုရင္ ကုဗေလခန္က ဝင္ေရာက္ တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ လိုက္သျဖင္႔ နန္ခ်ိဳ ႏိုင္ငံႀကီး ပ်က္စီး၍ နန္ခ်ိဳ ယိုးဒယားရွမ္း လူမ်ိဳးမ်ား အင္ဒိုခ်ိဳင္း နား ကၽြန္းဆြယ္သို႔ ဝင္ေရာက္ၾကေသာ သကၠရာဇ္ ၁၃၅၀ ခုႏွစ္ တြင္ အာယုဒၶိယ ၿမိဳ႔ေတာ္ကို ဗဟိုျပဳ ၍ မဲနန္ျမစ္ ဝွမ္း ေဒသတဝိုက္တြင္ ယိုးဒယား ႏိုင္ငံအား ထူေထာင္လိုက္ၾကသည္႔ အခါ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္းရွိ မြန္နယ္မ်ား အထူးသျဖင္႔ တနသၤာရီ ကမ္းရိုးတန္း ေဒသတဝိုက္ရွိ မုတၱမႏွင္႔ ေမာ္လၿမိဳင္ တို႔သည္ ယိုးဒယားဘုရင္ မ်ားအား မိမိတို႔၏ အႀကီးအကဲမ်ား အျဖစ္ျဖင္႔ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း လက္ေဆာင္ ပဏၰာမ်ား ဆက္သြင္းပံု တနသၤာရီသည္ ယိုးဒယားႏိုင္ငံ အတြင္းတြင္ ျပည္နယ္ တနယ္အျဖစ္ ပါဝင္လ်က္ရွိေၾကာင္း ယိုးဒယား ရာဇဝင္ေဟာင္းမ်ား တြင္ ေရးသားေဖၚျပ ခ်က္ႏွင္႔ ပတ္သက္၍ ေလးေလးနက္နက္ ထည္႔သြင္း စဥ္းစားရန္ရွိသည္။ ျမန္မာႏွင္႔ ယိုးဒယား တို႔သည္ ျမန္မာဘုရင္မ်ား ႏွင္႔ သမိုင္းတေလွ်ာက္လံုး လိုလို စစ္မက္ တိုက္ခိုက္ ခဲ႔ၾကသည္။ အဘယ္႔ေၾကာင္႔ ဆိုေသာ္ ကေမၻာဒီးယားမြန္ခမာ လူမ်ိဳးမ်ား၏ အရိုက္အရာကို ဆက္ခံျခင္းျပဳသည္ဟု မိမိတို႔ ဘာသာ မိမိတို႔ ယူဆဟန္ ရွိေသာ ယိုးဒယားရွမ္းမ်ားက တနသၤာရီ ကမ္းရိုးတန္း အထူးသျဖင္႔ မုတၱမ ၊ ေမာ္လၿမိဳင္ ၊ ေရး၊ ၿမိတ္၊ ထားဝယ္ ေဒသမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ျပန္လည္ဖဲ႔ယူရန္ ႀကိဳးပမ္း ေသာေၾကာင္႔ ျဖစ္သည္။
မြန္ ရာဇဝင္ေဟာင္းမ်ား တြင္ ယိုးဒယားဘက္ရွိ ယိုးဒယားသွ်မ္း လူမ်ိဳး အႀကီးအကဲ တဦးျဖစ္သူ ဝါရီရူ သည္ ပုဂံမင္းဆက္ ဘုရင္မ်ား တန္ခိုးအာဏာ ေလ်ာ့ပါးေမွးမွိန္ကာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေတာင္ဘက္ တလႊားတြင္ ကစင့္ကလ်ား ျဖစ္ေနခ်ိန္ ေလာက္ကပင္ မုတၱမကို အေခ်ျပဳ၍ တနသၤာရီ ကမ္းရိုးတန္း ေဒသတဝိုက္ ကို စတင္သိမ္း ပိုက္ျခင္း ျပဳေၾကာင္းျဖင္႔ ေရးသား ေဖၚျပၾကသည္။ ဝါရီရူသည္ မုတၱမကို အေခ်ျပဳၿပီး ေနာက္ ပဲခူးတြင္ သီးျခားမင္း ျပဳလ်က္ ရွိေသာ ျမန္မာဘုရင္ခံ တရဖ်ားကိုတိုက္ခိုက္ ေအာင္ႏိုင္လိုက္ေၾကာင္း ေရးသားေဖၚ ျပထားသည္။
ဆက္လက္၍ ယိုးဒယားသွ်မ္းႏွင္႔ မြန္ေသြး ေရာသြားၾကသည္႔ ဝါရီရူမင္း ေျခာက္ဆက္ေျမာက္ မုတၱမတြင္ စိုးစံံၾက ၿပီးေနာက္ ဗညားဦး လက္ထက္တြင္ ဟံသာဝတီကို ဗဟိုျပဳၿပီးလွ်င္ မြန္လူမ်ိဳးမ်ား၏ ေဒသျဖစ္ေသာ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ ေတာင္ဘက္ တလႊားကို သိမ္းသြင္း စည္းလံုးလ်က္ ထင္ရွားႀကီး က်ယ္လွသည္႔ ရာမည တိုင္းႀကီးကို ထူေထာင္ ေၾကာင္းျဖင္႔ ရာဇဝင္မ်ားတြင္ တခမ္းတနား ေရးသားေဖၚျပၾကသည္။ ယင္းကဲ႔သို႔ မြန္ရာဇဝင္မ်ား၏ ေရးသား ေဖၚျပခ်က္ တို႔ကို ေလ႔လာ ေသာအခါ ပုဂံမင္းဆက္ တို႔ အင္အားေလ်ာ႔ ပါး ခ်ိန္တြင္ မြန္လူမ်ိဳးမ်ား ႏွင္႔ ၄င္းတို႔၏ အႀကီး အကဲမ်ားသည္ ယိုးဒယားဘက္ရွိ ေသာကၠတဲ ျပည္နယ္မွ ယိုးဒယားမင္းမ်ား၏ အကူအညီျဖင္႔ ျမန္မာဘုရင္မ်ားတို႔၏ လက္ေအာက္ခံ ဘဝမွရုန္းကန္ လြတ္ေျမာက္ ၾကၿပီးလ်င္ ဝါရီရူ မင္းဆက္ ခုႏွစ္ဆက္ ရာဇဓိရာဇ္ ဘုရင္လက္ထက္တြင္ ဟံသာဝတီကို ဗဟိုျပဳလ်က္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေတာင္ဘက္ တခုလံုးကို ရာမညတိုင္း တလိုင္း သံုးရပ္ ၃၂ ၿမိဳ႕စသည္ျဖင္႔ ဖြဲ႔စည္း ထူေထာင္ႏိုင္ခဲ႔ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရ သည္။
ထို အခ်ိန္ေလာက္မွ အစျပဳၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ ေတာင္ဘက္တစ္လႊား အထူးသၿဖင့္တ နသၤာရီကမ္းရိုး တန္း ေဒသရွိ မြန္လူမ်ိဳးမ်ား ႏွင့္ အႀကီးအကဲမ်ား ေပၚတြင္ ယုိးဒယား ဘက္ရွိ ယိုးဒယား ပေဒသရာဇ္ဘုရင္မ်ား၏ ၾသဇာႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး လႊမ္းမိုးမွဳသည္ အစၿပိဳးခဲ့သည္ဟု ယူဆရန္ရွိသည္...ဗညားဦး ၁၃၅၄ မွ ၁၃၈၅ ထိဟံသာ၀တီ ကို အ ခ်က္အျခာျပဳၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ ေတာင္ဘက္ တစ္လႊားရွိ မြန္ေဒသမ်ားကို စတင္စည္းလံုး သိမ္းသြင္းျခင္း ျပဳေသာ အခ်ိန္ႏွင့္ သတိုးမင္းဖ်ား ၁၃၆၅ မွ ၁၃၆၈ ထိ အင္း၀ကို အခ်က္ အျခာျပဳၿပီးျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း ျမန္မာေဒ သ မ်ားကို စည္းလံုးသိမ္းသြင္းေသာ အခ်ိန္မ်ားသည္ တစ္ခ်ိန္တည္း တစ္ေခတ္တည္း ေခတ္ၿပိဳင္ ျဖစ္သည္။
ဗညားဦးသည္ ဟံသာ၀တီကို သကၠရာဇ္ ၁၃၅၃ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေထာင္ၿပီး သတိုးမင္းဖ်ားသည္ အင္း၀ကုိ သကၠရာဇ္ ၁၃၆၅ ခုႏွစ္ခန္႔တြင္ တည္ေထာင္သည္။ ဟံသာ၀တီကို တည္ေထာင္ၿပီး မြန္ေဒသမ်ားကို ဗညားဦး စည္းလံုး သိမ္းသြင္းၿခင္း မၿပဳမီ ယုိးဒယားသွ်မ္းႏွင့္ မြန္ေသြး ေႏွာသည္ဟု ယံုၾကည္ရေသာ ၀ါရီရူမင္း ေျခာက္ဆက္ မုတၱမတြင္ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀ သာသာမွ် စိုးစံခဲ့ၾကသည့္ နည္းတူ အင္းဝကို တည္ေထာင္ၿပီး ျမန္မာေဒသမ်ားကို သတိုးမင္းဖ်ား စည္းလံုးသိမ္းသြင္းျခင္းမၿပဳမီ သွ်မ္းၿမန္မာ ေသြးေႏွာေသာ မင္းဆက္မ်ားသည္ ပင္းယႏွင္႔ စစ္ကိုင္းတို႔တြင္ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀ နီးပါးမွ် ခန္႔စိုးစံခဲ့ၾကသည္...ဟံသာ၀တီကို တည္ေထာင္ေသာ ဗညားဦးမွ စၿပီး ဆက္လက္ စိုးစံၾကေသာ မင္းဆက္မ်ားသည္ ယိုးဒယားသွ်မ္းေသြး ကင္းစင္သည္ဟု မဆိုႏိုင္သည့္ တိုင္ေအာင္ မြန္ဘြဲ႔ မြန္အမည္ႏွင့္ မြန္အခမ္းအနား အေဆာင္အေယာင္မ်ားကို ခံယူကာ မြန္မင္းမ်ားၿဖစ္လာၾကသည္ကို ေတြ႔ရွိရသည္ ...ထို႔အတူ အင္း၀ကို တည္ေထာင္ေသာ သတိုးမင္းဖ်ား မွစၿပီး ဆက္လက္ စိုးစံၾကေသာ မင္းဆက္မ်ားသည္ သွ်မ္းေသြးမကင္း စင္သည့္တိုင္ေအာင္ျမန္မာဘြဲ႔ျမန္မာအမည္ႏွင့္ ျမန္မာအေဆာင္ အေယာင္မ်ား ခံယူကာျမန္မာမင္းမ်ား ၿဖစ္လာၾကသည္ကိုလည္း ေတြ႔ရွိရသည္။
အင္း၀တြင္ သတိုးမင္းဖ်ားမွ အစျပဳၿပီး မြန္ သွ်မ္းမ်ား အပါအ၀င္ စစ္ကိုင္းစည္သူေက်ာ္ထင္ နရပတိအထိ မင္း ၁ရ ဆက္သည္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ နီးပါး ခန္႔မွ် စိုးစံခဲ့ၾက သကဲ့သို႔ ဟံသာ၀တီ တြင္လည္း ဗညားဦးမွ အစၿပဳၿပီး သုရွင္ဒကာရြတ္ပိ အထိမင္းဆက္ ၁၁ ဆက္သည္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ နီးပါးခန္႔မွ် ထီးၿပိဳင္နန္းၿပိဳင္ စိုးစံခဲ့ၾကသည္။ အင္းဝမင္း ဆက္ဘုရင္မ်ားသည ေျမာက္ဘက္တြင္ မံုရြာႏွင့္ ေရႊဘိုခရိုင္မ်ားမွ ဧရာ၀တီ ျမစ္၀ွမ္းတစ္ေလွ်ာက္ ျပည္ခရိုင္ထိ စည္းလံုးသိမ္းသြင္းျခင္း ၿပဳ ႏိုင္ခဲ့ၾကသည္...အင္အား ႀကီးမားေသာ မင္းဆက္ မ်ား လက္ထက္တြင္ ေမာသွ်မ္းမ်ား ႏွင့္ရခိုင္ ကမ္းရိုးတန္း ေဒသမ်ား အေပၚတြင္ ၾသဇာ ေညာင္းခဲ့သည္ကို လည္းေတြ႔ရွိ ရသည္ ထို႔အတူ ဟံသာ၀တီ မင္းဆက္ ဘုရင္မ်ားသည္ ၿပည္ႏွင့္ ေတာင္ငူေတာင္ဘက္ ေဒသတစ္လႊားကို စည္းလံုး သိမ္းသြင္း ႏိုင္ခဲ့ၾက သည္။
မြန္ဘုရင္ ရာဇာဓိရာဇ္ (ဗညားႏြဲ႕) (၁၃၈၅ - ၁၄၂၃) Â

အင္အား ႀကီးမားေသာ ရာဇဓိရာဇ္ လက္ထက္တြင္ ရခိုင္ ကမ္းရိုးတန္း ေဒသအေပၚတြင္ ၾသဇာ ေညာင္းခဲ့သည္ ကို လည္း ေတြ႔ရသည္ ၁၄ ရာစု ေက်ာ္ခန္႔မွအစၿပဳၿပီး ၁၆ ရာစု ေက်ာ္ ခန္႔ထိ ႏွစ္ေပါင္း၂၀၀ နီးပါးခန္႔မွ် အင္း၀ ႏွင့္ ဟံသာ၀တီမင္း ဆက္ဘုရင္မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တြင္ထီးၿပိဳင္ နန္းၿပိဳင္ စုိးစံခဲ့ၾကသည္...ယင္းဘုရင္မ်ား အနက္ အင္း၀တြင္ မင္းႀကီးစြာ ေစာ္ကဲ မင္းေခါင္ ႏွင့္ သိုဟန္ဘြား တို႔သည္၄င္း ဟံသာ၀တီတြင္ ရာဇဓိရာဇ္၊ ရွင္ေစာပု ႏွင့္ ဓမၼေစတီမင္းတို႔သည္ အထင္ရွားဆံုးေသာ ဘုရင္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။
မြန္ ရာဇ၀င္ ႏွင္႔ ျမန္မာရာဇ၀င္ေဟာင္း မ်ားတြင္ အင္း၀ဘုရင္ မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲႏွင့္ မင္းေခါင္ တို႔သည္ ဟံသာ၀တီ ရာဇဓိရာဇ္ႏွင့္ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ၾကာမွ် စစ္မက္ တုိက္ခိုက္ ခဲ့ၾကသည္။ အင္းဝ မွ ေမာသွ်မ္း သိုဟန္ဘြားမူကား ဗုဒၶသာသနာ ႏွင္႔ ျပည္သူတို႔ကို မ်ားစြာ ညွင္းပန္း ႏွိပ္စက္ေသာ မင္းဆိုးမင္းညစ္ ျဖစ္ျဖင့္ျမန္မာ ရာဇ၀င္ဆရာမ်ားက ႀကီးက်ယ္ခန္းနားစြာ ေရးသားေဖာ္ျပၾကသည္။ (လ်ဥ္းသင့္၍ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ ကုိးကြယ္သည္ဟူေသာ အေနာ္ရထာပင္ ထူးျခားေသာ နိမိတ္တစ္ခုေတြ႔သျဖင့္ သူ၏ ပုေရာဟိတ္ေဗဒင္ ဆရာမ်ားအား ေမးျမန္ရာ ေနာင္တြင္ ေပၚမည့္ မင္းေလာင္းသည္ ယခု ပဋိသေႏၶတည္ေနၿပီဟု နိမိတ္ဖတ္ျပၾကသည္။ အေနာ္ရထာသည္ သူ၏ ထီးနန္းကို မစြန္႔ခ်င္သျဖင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိန္းမအားလုံးကို သတ္ေစသည္။ ထို႔ေနာက္ ကာလအတန္ၾကာတြင္ သတိရသျဖင့္ ပုေရာဟိတ္တို႔အား ထပ္၍ ေမးျမန္းရာ ပုေရာဟိတ္တို႔က ယခုလ်ွင္ နို႔စို႔အရြယ္ရွိေနၿပီဟု ဆိုျပန္သျဖင့္ နို႔စို႔အရြယ္ကေလးအားလုံးကို သတ္ေစသည္။
ပုေရာဟိတ္တို႔ကို ေနာင္တစ္ခ်ိန္တြင္ ထပ္၍ ေမးျမန္းရာ ယခု ႏြားေက်ာင္းသား အရြယ္ရွိေနၿပီဟု ဆိုသျဖင့္ ႏြားေက်ာင္းသားအရြယ္အားလုံး ကို သတ္ေစသည္။ ေနာက္နွစ္အတန္ၾကာတြင္ ထပ္၍ ေမးေသာ အခါ ယခု ရဟန္းျပဳေနၿပီ ထို႔ေၾကာင့္ နန္းေတာ္သို႔ ရဟန္းေတာ္မ်ားကို ပင့္ဖိတ္၍ ဆြမ္းေကြ်းေေသာ အခါ စက္ေရာင္ထြက္သူကို ေတြ႔ရသည္။ ငါ၏ ထီးနန္းကို သိမ္းပိုက္မည့္သူလားဟု ေမးရာ ပုေရာဟိတ္ေဗဒင္ ဆရာမ်ားကမဟုတ္။ ေနာင္ မင္းဆက္တစ္ဆက္ေက်ာ္မွ မင္းျဖစ္မည့္သူျဖစ္သည္ဟု ဆိုသျဖင့္ သတ္ျခင္းကုိရပ္လုိက္ေလသည္။
ယုိးဒယားကုိ ျမန္မာတုိ႔ တုိက္တုန္းကလည္း ယုိဒယားေစတီ ပုထုိးေတာ္မ်ားကုိ ဖ်က္စီးခဲ့ၾကပါသည္။ မြန္ျမန္မာစစ္ပြဲတြင္လည္း ဦးေအာင္ေဇယ်ပင္လွ်င္ မြန္ရဟန္းမ်ားအျပားကုိ သုတ္တင္ခဲ့၍ သကၤန္ေတြကၽြန္းလုိ ပုံေနသည့္အတြက္ သကၤန္းကၽြန္းဟု ယေန႔တုိုင္ေခၚဆုိေနခဲ့ၾကသည္ဟု သိရေပသည္။ မည္သုိ႔ပင္ရွိေစကာမႈ ပေဒရာဇ္စနစ္တြင္ ဖခင္ကုိသားသတ္လုိက္ သားကုိဖခင္သတ္လုိက္ အစ္ကုိကုိ ညီသတ္လုိက္ ညီကုိအစ္ကုိသတ္လုိက္ ရွိစၿမဲပါ အခ်ဳိ႕ျမန္မာစာေရးဆရာတုိ႔သည္ တုိင္းရင္းသား မင္း ဘုရင္ဆုိလ်င္ မင္းဆုိးမင္းညစ္ဟုေရးသာၾကသည္ ဤသုိ႔ဆုိလွ်င္ လူေတြ ရဟန္းေတြသတ္ခဲ့ ျမန္မာမင္းမ်ား သည္လည္းမင္းဆုိးမင္းညစ္ ျဖစ္မည္မလြဲေပ )...
ရာဇဓိရာဇ္ ေနာက္ ဟံသာ၀တီတြင္ ဆက္လက္စိုးစံၾကေသာ ဘုရင္မႀကီး ရွင္ေစာပုႏွင့္ ဓမၼေစတီမင္းတို႔ နန္းသက္မ်ားအတြင္း ရာမညတိုင္းႀကီး တစ္ခုလံုးသည္ ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာလွ်က္ ႏိုင္ငံေရး စီးပြားေရး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွဳမ်ား အဖက္ဖက္တို႔တြင္ မ်ားစြာ တိုးတက္လွ်က္ ရွိေၾကာင္းျဖင့္ မြန္ ရာဇ၀င္မ်ားတြင္ လြမ္းဆြတ္ဖြယ္ရာ ဖြဲ႔ႏြဲ႔ ေရးသား ေဖာ္ျပၾကသည္။
ပထမ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၁၀၅၀ မွ ၁၃၀၀ ခန္႔အထိ ပ်က္စီးသြားခဲ့ၿပီးေနာက္ ဒုတိယ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကိုျပန္လည္ ထူေထာင္ျခင္း မျပဳႏိုင္မီ ၾကားကာလ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သမိုင္းကို စူးစမ္း ေလ့လာေသာ အခါ ထိုကာလတြင္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံတြင္ အင္အား ႀကီးမားေသာ ဟံသာ၀တီႏွင့္ အင္း၀ မင္းဆက္ ဘုရင္မ်ား၏ ပဋိပကၡ ေပၚတြင္ အေၿခခံ ေၾကာင္း အထင္အရွား ေတြ႔ရွိရသည္။ ထိုၾကား ကာလအတြင္း မြန္ႏွင့္ ရခိုင္ ၿမန္မာႏွင့္ ရခိုင္ ၿမန္မာႏွင့္ သွ်မ္း မြန္ ႏွင့္ သွ်မ္းတို႔၏ အၾကားတြင္ ျဖစ္ပြား ေပၚေပါက္ခဲ့ၾကေသာ ပဋိပကၡ မ်ားသည္ အင္း၀ႏွွင့္ ဟံသာ၀တီ တို႔အၾကားတြင္ ျဖစ္ပြားသည့္ ပဋိပကၡ ျဖစ္္ေၾကာင္း ကိုလည္းေတြ႔ရွိရသည္...ဟံသာ၀တီ ႏွင့္ အင္း၀ဘုရင္ မင္းဆက္ မ်ားသည္ တစ္ဦးကို တစ္ဦးက လႊမ္းမိုး ေအာင္ႏိုင္ေရ းအတြက္ ထိုအခ်ိန္က တသီးတျခား တည္ရွိ ေနခဲ႔သည္႔ ရခုိင္ ကမ္းရိုးတန္းေဒသ ႏွင့္ ေျမာက္ဘက္ ေမာသွ်မ္းေဒသမ်ားကို ႏွစ္ဦး ႏွစ္ဘက္စလံုး က မိမိတို႔ ဘက္သို႔ ပါ၀င္လာေအာင္ အႏုနည္း အၾကမ္းနည္း ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးၿဖင့္ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္ျခင္းမ်ား ျပဳခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာရာဇ၀င္ မ်ားတြင္ အင္း၀ဘုရင္ မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲ ႏွင့္ သားေတာ္ မင္းေခါင္တို႔ နန္းသက္မ်ား အတြင္း ရခိုင္ႏွင့္ ေမာသွ်မ္း ၿပည္နယ္မ်ား အေရး တြင္အႀကိမ္ႀကိမ္ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္ေသာ အေရးအခင္းႏွင့္ အျဖစ္အပ်က္မ်ားကို ေရးသားေဖာ္ျပၾကသည္...ထို႔အတူ ဟံသာ၀တီဘုရင္ ရာဇဓိရာဇ္၏ နန္းသက္အတြင္း ရခိုင္ႏွင့္ သိႏၷီီျပည္နယ္မ်ား အေရးအခင္းတြင္ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္ျခင္း မ်ားကိုလည္းေတြ႔ရွိရသည္...သို႔ရာတြင္ အင္းဝႏွင္႔ဟံသာ၀တီမင္းဆက္ ဘုရင္မ်ားသည္ ယင္းေဒသမ်ား၏ အေရးတြင္ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္ျခင္း ျပဳႏိုင္ရံုမွတပါး စည္းလံုး သိမ္းသြင္းျခင္း မျပဳႏိုင္ခဲ့ၾကေခ်...ရခိုင္သည္၄င္း ေမာသွ်မ္းၿပည္နယ္မ်ားသည္၄င္း အင္း၀ႏွင့္ ဟံသာ၀တီ မင္းဆက္ ဘုရင္မ်ား၏ လႊမ္းမိုးမွဳ ေအာက္မွ သီးျခား ကင္းလြတ္ လ်က္ရွိ ေနခဲ့ၾကသည္။
အင္း၀ႏွင့္ ဟံသာ၀တီတို႔သည္ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး လႊမ္းမိုး ေအာင္ႏိုင္ေရးအတြက္ ႀကိဳးပမ္းအား ထုတ္လ်က္ ရွိၾကစဥ္ ေျမာက္ဘက္တစ္လႊားရွိ ေမာသွ်မ္းမ်ားသည္ အခါအခြင့္သင့္ေသာ အခါတိုင္း တရုတ္ၿပည္ ယူနန္နယ္ကို ၄င္း အင္း၀ကို ဗဟိုျပဳေသာ ၿမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း ေဒသမ်ား ကို၄င္း မၾကာခဏ၀င္ေရာက္ တိုက္ခုိက္ရန္ စမ္းသပ္ ႀကိဳးပမ္းၿခင္း မ်ားျပဳလုပ္ ခဲ့ၾကသည္... ျမန္မာရာဇ၀င္မ်ားတြင္ အင္း၀မင္းဆက္ ဘုရင္ မင္းႀကီးစြာ ေစာ္ကဲ ႏွင့္ သားေတာ္မင္းေခါင္ ဘုရင္တို႔ နန္းသက္ မ်ားအတြင္း မိုးညွင္း ကုန္းေဘာင္ ႏွင့္ သိႏၷီီေစာ္ဘြား တို႔သည္ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ၀င္ေရာက္ တုိက္ခိုက္ၾကသၿဖင့္ အင္အားႀကီးမားေသာ သွ်မ္းတပ္ႀကီးမ်ားကို ရမည္းသင္းစား သီလ၀ႏွင့္ ငယ္ရြယ္ရဲ့ရင့္ေသာ မင္းရဲေက်ာ္စြာတို႔က ရြပ္ရြပ္ခၽြန္ခၽြန္ တြန္းလွန္တိုက္ခိုက္ၿပီး ေအာင္ႏိုင္ေၾကာင္းၿဖင့္ တခမ္းတနား ေရးသားေဖာ္ျပၾကသည္။
အင္း၀မင္းဆက္ ဘုရင္မ်ား၏ အင္အား ေလ်ာ့ပါးသည္႔ သကၠရာဇ္ ၁၅၂၇ ခုႏွစ္တြင္ မိုးညွင္းစလံု ႏွင့္ သားေတာ္ သိုဟန္ဘြားတို႔ ေခါင္းေဆာင္ေသာ ေမာသွ်မ္းမ်ားသည္ အင္း၀ကို ၀င္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ျခင္း ျပဳသည္။ ျမန္မာ ရာဇ၀င္မ်ားတြင္ အင္း၀ဘုရင္ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ နရပတိသည္ ယင္းတိုက္ပြဲတြင္ အေျမာက္ဆံထိၿပီး က်ဆံုးေၾကာင္း ေဖၚျပၾကသည္။ မိုးညွင္းစလံုသည္ ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္၏ တူေတာ္ မင္းႀကီးရန္ေနာင္၏ အကူအညီၿဖင့္ ၄င္း၏သားေတာ္ သိုဟန္ဘြားကို အင္း၀တြင္ နန္းတင္ၿပီး မိုးညွင္းသို႔ျပန္ သြားေၾကာင္းျဖင့္ေရးသား ေဖာ္ျပၾကသည္။ အင္း၀ကို သိမ္းပိုက္ စိုးစံေသာ ေမာသွ်မ္းမ်ားသည္ ယခင္ အင္း၀မင္းဆက္ ဘုရင္မ်ားကဲ့သို႔ မဟုတ္ပဲ ဗုဒၶဘာသာ ႏွင့္ ၿပည္သူ လူထုမ်ားကို ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ျခင္းျပဳသၿဖင့္ သိုဟန္ဘြား၏ ဒဏ္ကို မခံႏိုင္ေသာ ျမန္မာ လူမ်ိဳး အေျမာက္အျမားသည္ စစ္ေတာင္း ျမစ္၀ွမ္းဘက္ရွိ ေတာင္ငူနယ္သို႔ အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ ေျပာင္းေရႊ႕ ထြက္ေျပးၾကေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပ ၾကသည္။
(သွ်မ္းသမုိင္း အဆုိအရ ၿမိဳ႕လစား ဥဒိန္သည္ သတုိးဘြဲ႔ျဖင့္မုိးညွင္းရလွ်င္ မုိးညွင္းသတုိးမင္းသည္ ေထရ၀ါဒ သာသနာေတာ္ကုိ စတင္တည္ေထာက္ခဲ့၏ ပုဂံေနျပည္ေတာ္မွ ၾကြေရာက္ေတာ္မႈလာၾကေသာ အရွင္ဗုဒၶၡႆမေထရ္ႏွင့္ အရွင္ သုမနမေထရ္သည္ မုိးညွင္းတြင္ ေထရ၀ါဒ သာသနာေတာ္ ျပန္႔ပြားထြန္းကားခဲ့ေလသည္။ မုိးညွင္းသတုိးမင္းသည္ သကၠရာဇ္ ၇၆၅ ခုႏွစ္ တေပါင္းလျပည့္ ဗုဒၶၡဟူးေန႔ နံနက္ ၄ခ်က္တီးမွစ၍ ေရႊပႏၷက္ေငြပႏၷက္တင္ၿပီး ရႊအုတ္ေငြအုတ္ ပတၱျမားအုတ္တုိ႔ကုိ ခ်ေတာ္မႈကာ စန္႔ေခါဖိတ္ ေစတီေတာ္ကုိ တည္ထားကုိးကြယ္ေလသည္၊ တဖန္ သကၠရာဇ္ (၈၈၅-၈၈၈) ေစ၀္လုံ (ေခၚ) မုိးညွင္း-စ၀္လုံ လက္ထက္တြင္ ၎ေစတီေတာ္အား ပထမအႀကိမ္ ျပန္လည္ျပဳျပင္ခဲ့သည္။ ထုိအခ်င္းရာကုိ  ေထာက္ရူျခင္းအားျဖင့္ မိုးညွင္းစလံု ႏွင့္ သားေတာ္ သိုဟန္ဘြားတို႔ ေခါင္းေဆာင္ေသာ ေမာသွ်မ္းမ်ားသည္ ဗုဒၶၡဘာသာ၀င္မ်ား ျဖစ္ေၾကာင္းသိတာ ထင္ရွားလွေပသည္။)
သုိဟန္ ဘြားနန္း တက္စက ျမန္မာတုိ႔ေနရာ ျပည္ႏွင့္ ေတာင္ငူသုိ႕ ခ်ီတက္ တုိက္ခုိက္မည္ဟု မင္းႀကီးရန္ေနာင္ အားတုိင္ပင္ရာ မင္းႀကီးရန္ေနာင္မွ သွ်မ္းမင္းလုပ္ႀကံေသာ္ ျပည္ ေတာင္ငူတုိ႔ ခံႏုိင္မည္မဟုတ္ ပ်က္ခဲ့လွ်င္လည္း သွ်မ္းတုိ႔သာျမန္မာႏုိင္ငံကုိ အုပ္စုိးၾကေတာ့မည္ က်န္သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ က်န္ပါေစေတာ့ဟုႀကံ၍ မင္းႀကီးရန္ေနာင္မွ သြားေရာက္တုိက္ခုိက္ရန္ မလုိပါ အသွ်င္မင္းႀကီး ဘုန္းေတာ္ေၾကာင့္ အလုိလိုညြတ္ လာပါလိမ့္မည္ဟု ေလွ်ာက္ေလသည္ ထုိ႔ေၾကာင့္ အ၀နန္းရွင္ သုိဟန္ဘြားလည္း မတုိက္ေတာ့ေခ်။ မင္းႀကီးရန္ေနာင္သည္ ျပည္ႏွင့္ ေတာင္ငူတုိ႔သုိ႔ သွ်မ္းမင္းႏွင့္ အညီအညြတ္ ျဖစ္ေစေလာဟု တိတ္တဆိတ္ေစ၍ ျပည္- ေတာင္ငူတုိ႔ကလည္း လက္ေဆာင္ ပ႑ာမ်ားျဖင့္ မဟာမိတ္ျပဳၾကသည္။
ေတာင္ငူနယ္သည္ ဟံသာ၀တီႏွင့္ အင္း၀တို႔၏ အၾကားတြင္ ျမန္မာ လူမ်ဳိးမ်ား၏ ခိုလွံဳစုေ၀းရာ အေျခခံေဒသႀကီး ျဖစ္မွန္းမသိၿဖစ္လာသည္...အင္း၀ႏွင့္ ဟံသာ၀တီ မင္းဆက္မ်ား၏ ပဋိပကၡ အၾကားတြင္ ႏွစ္ ေပါင္း ၂၀၀ နီးပါး ခန္႔မွ် ကင္းလြတ္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေနခဲ့ေသာ ေတာင္ငူနယ္ရွိ ျမန္မာ လူမ်ိဳးမ်ားသည္ တျဖည္းျဖည္း ႏွင့္အင္အား ႀကီး မားလာကာ ၁၅ ရာစုကုန္ၿပီး ၁၆ ရာစု ေလာက္တြင္ ေတာင္ငူနယ္သည္ ေမာသွ်မ္းမ်ား စိုးစံလ်က္ရွိေသာ အင္း၀ ႏွင့္ မြန္မင္းဆက္မ်ား စိုးစံလ်က္ရွိေသာ ဟံသာ၀တီတို႔၏ အၾကားတြင္ အင္အားႀကီးမားကာ သီးၿခား ကင္းလြတ္ ေသာ ျမန္မာေဒသႀကီးတစ္ခုၿဖစ္လာသည္ကို ေတြ႔ရွိရသည္။ ေတာင္ငူနယ္၏ အႀကီးအကဲမ်ားသည္ အင္း၀မင္း ဆက္ဘုရင္မ်ား၏ သစၥာေတာ္ခံၿမိဳ႕စား နယ္စားမ်ား သာျဖစ္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ေတာင္ငူနယ္၏ အႀကီးအကဲ ျဖစ္ သူ မင္းႀကီးညိဳ ၁၄၆၈ မွ ၁၅၃၀ လက္ ထက္ က် ေရာက္ ေသာ အခါ တြင္ ေတာင္ငူနယ္ႏွင့္ မင္းႀကီးညိဳ အား အင္း ၀ဘုရင္ ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ ကိုယ္တိုင္က သီးၿခား အာဏာပိုင္ၿပည္နယ္ မင္း အျဖစ္ျဖင့္ အသိအမွတ္ ျပဳကာ မင္းေျမာက္ တန္ဆာ ငါးပါး ႏွင့္ တူမေတာ္မင္းလတ္ တို႔ကို ေပးအပ္ေၾကာင္းျဖင့္ ျမန္မာရာဇ၀င္မ်ားတြင္ ေရးသား ေဖာ္ျပ ၾကသည္။
ထို႔ေနာက္ ဟံသာ၀တီႏွင့္တကြ ဇင္းမယ္ ႏွင့္လင္းဇင္းတို႔ကပင္ အသိအမွတ္ျပဳ ခန္႔ညား လာရေၾကာင္းျဖင့္ ဆက္ လက္ေရးသားေဖာ္ျပသည္ ကိုလည္း ေတြ႔ရွိရသည္။ ယင္းသို႔ၿဖင့္ ပထမ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး ပ်က္စီး သြားခဲ့ ရ ၿပီးေနာက္ ဒုတိယ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးကို ထူေထာင္ျခင္း ျပဳအံ့ဆဲဆဲ အခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမာက္ဘက္ တစ္ လႊားႏွင့္ ဧရာ၀တီျမစ္၀ွမ္း အလယ္ပိုင္းေဒသမ်ားတြင္ အင္း၀ကို ဗဟုိျပဳၿပီး စိုးစံေနၾကေသာ ေမာသွ်မ္း ဘုရင္ႏွင့္ အႀကီးအကဲမ်ား။ ၿပည္ႏွင့္ေတာင္ငူ ေတာင္ဘက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တလႊားတြင္ ဟံသာ၀တီကို ဗဟုိၿပဳၿပီး စိုးစံ ေန ၾကေသာ မြန္မင္းဆက္ ဘုရင္ႏွင့္ အႀကီးအကဲမ်ား။ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း စစ္ေတာင္းျမစ္၀ွမ္း ေဒသတစ္ေလ်ာက္တြင္ ေတာင္ငူကို အခ်က္အျခာျပဳၿပီး အင္အားစုေဆာင္း ေနၾကေသာ ၿမန္မာလူမ်ိဳး အႀကီးအကဲမ်ားႏွင္႔ ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူမ်ိဳးႀကီးသံုးမ်ိဳး အင္အားစုႀကီး သံုးစုအျဖစ္ ဖိုခေနာက္ဆိုင္ တည္ရွိေနၾကသည္ကို ေတြ႔ရွိရေပသည္။ အခ်ိန္ကာလ ၾကာျမင္လာသည္ႏွင့္အမွ် မြန္ျမန္မာကျပားမ်ားႏွင့္ သွ်မ္းျမန္မာ ကျပားမ်ားသည္လည္း ျမန္မာမ်ားျဖစ္လာၾက၍ ျမန္မာလူမ်ဳိးတုိ႕သည္ အင္အားႀကီးသည္ ထက္ႀကီးလာပါေတာ့သည္။ ယခုမ်က္ေမာက္ ကာလတြင္လည္း ထုိေခတ္အေျခေနႏွင့္ သိပ္မထူးျခားသည္ကုိ ေတြ႕ရသည္။ အထူးသျဖင့္ တုိင္းရင္သားမ်ားသည္ အေျခအေနအေၾကာင္းေၾကာင့္ မိမိဘာသာ စကား မတတ္ေတာ့သည့္ သူမ်ားႏွင့္ မိမိလူမ်ဳိးႏွင့္ ျမန္မာေပါင္းစပ္ ကျပာမ်ားဆုိလွ်င္ မိမိလူမ်ဳိးထဲ ၀င္ေရာက္လာေအာင္ ႀကံေဆာင္ႏုိင္ျခင္းမရွိဘဲ ၀ုိင္း၀န္းပယ္ထုတ္ ေနသည္ကုိ ၀မ္းနဲဘြယ္ေတြ႔ရွိရပါသည္။

အနာဂတ္ တုိင္းရင္းသား ညီအစ္ကုိျခင္း စစ္ခင္းျခင္း ကင္းေ၀းႏုိင္ၾကပါေစ ။

ေရႊဟသၤာ