ယံုုၾကည္ရတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ လုုိအပ္ခ်က္မ်ား

ႏိုုင္ငံတကာမွာ က်င္းပေနတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ပံုုစံေတြနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မွန္မွန္ကန္ကန္ ျဖစ္ေအာင္ ႏိုုင္ငံတကာမွာ ဘယ္လိုုစံေတြနဲ႔ လုုပ္ေဆာင္ေနၾကတယ္ ဆိုုတာေတြကိုု အေမရိကန္ႏိုုင္ငံ Delaware ျပည္နယ္ Dupont company က လ ွ်ပ္စစ္နဲ႔ ဆက္သြယ္ေရးဆိုုင္ရာ သုုေတသနပညာရွင္ ဦးေဌးမင္းလႈိင္က ေျပာျပေပးမွာပါ။

ပထမဦးဆံုုး ဒီမိုုကေရစီနည္းက် ေရြးေကာက္ပြဲေတြ က်င္းပခဲ့တဲ့ ေရာမမွာ ဘီစီ ၁၃၉ တုုန္းက မဲေပးတာကိုု စာရြက္ကိုု သံုုးၿပီး ေပးခဲ့ၾကသလိုု အာရွတိုုက္ရဲ့ လူဦးေရမ်ားလွတဲ့ အိႏိယ ႏိုုင္ငံမွာေတာ့ ေအဒီ ၉၂၀ ေလာက္မွာ ေပရြက္ေတြကိုု သံုုးၿပီး မဲေပးခဲ့တဲ့ မွတ္တမ္းေတြ ရွိပါတယ္။ ခုုေခတ္မွာေတာ့ စာရြက္ေပၚမဲေပးတာတင္မက၊ အင္တာနက္တိုု႔၊ အီလက္ထေရာနစ္ စံနစ္တိုု႔နဲ႔ မဲေပး လာၾကပါၿပီ။

လူဦးေရ သန္းေပါင္း ၄၀၀ ေလာက္ရွိတဲ့ အိႏိယႏိုုင္ငံမွာ အီလက္ထေရာနစ္ စံနစ္ကိုု သံုုးေနတဲ့အတြက္ မဲေပးအၿပီး မိနစ္ပိုုင္းအတြင္းမွာပဲ မဲေတြကိုု ေရတြက္ႏိုုင္တာပါ။ ဒါေပမယ့္ တိုုးတက္လွတဲ့ ဂ်ပန္ႏိုုင္ငံမွာေတာ့ အခုုထိ စာရြက္ေပၚမွာ မဲေပးေနဆဲ ျဖစ္တဲ့အျပင္ ထူးျခားတာက ကိုုယ္မဲေပးခ်င္တဲ့ သူကိုု လက္ေရးနဲ႔ ေရးၿပီး မဲေပးတာလိုု႔ ဆိုုပါတယ္။ အိမ္နီးခ်င္း ဖိလစ္ပိုုင္ႏိုုင္ငံမွာေတာ့ ၂၀၀၇ ခုုႏွစ္ကစၿပီး အီလက္ထေရာနစ္ မဲေပးစံနစ္ကိုု သံုုးေနတာပါ။ ထူးထူးျခားျခား အင္တာနက္နဲ႔ မဲေပးတဲ့ ႏုုိင္ငံကေတာ့ Estonia ႏိုုင္ငံေလးျဖစ္ပါတယ္။ လူဦးေရနဲၿပီး ႏိုုင္ငံသားကပ္ျပားမွာ ဘယ္သူ ဘယ္ဝါဆိုုတာ ခြဲျခားႏုုိင္တဲ့ chips ေလးေတြ ပါတာမိုု႔ တႏိုုင္ငံလံုုး အိမ္ကေနပဲ အင္တာနက္ကေန မဲေပးႏိုုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလုုိပံုုစံ အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ မဲေပးၾကတဲ့ ထဲမွာ ယံုုၾကည္မႈ ရွိတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ တရပ္ ျဖစ္ေစဖိုု႔ လိုုအပ္တဲ့ အခ်က္ေတြကိုု သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ပထမဆံုုးက မဲေပးသူအတြက္ လံုုၿခံုမႈ ရွိဖိုု႔ လိုုအပ္ပါတယ္။ ဘယ္သူကိုု ဘယ္ပါတီကိုု မဲေပးတယ္ ဆိုုတာကိုု မသိေအာင္လုုပ္ထားရတာပါ။ ဒီလိုုလုုပ္မေပးရင္ လက္စားေခ်တာေတြ၊ မဲဝယ္တာေတြ ေပၚေပါက္ႏုုိင္ ပါတယ္။

မဲေပးရာမွာ လူတေယာက္မဲ တမဲပဲ ေပးေအာင္ လုပ္ဖုိ႔ လိုသလို ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္နဲ႔ မဲေပးႏိုင္ေအာင္ စီစဥ္ထားဖုိ႔လိုပါတယ္။ ေပးၿပီးတဲ့မဲ ေျပာင္းလဲမသြားဖို႔၊ မဲရဲ့ integrety မဲမွန္ကန္ဖို႔ လိုပါတယ္။ မဲကို accessiblity လူေပါင္းစံု အလႊာေပါင္းစံု၊ ေနရာေပါင္းစံုကေန မဲေပးႏုိင္ေအာင္လုပ္ထားဖုိ႔လည္း လိုပါတယ္။ မဲေပးတဲ့ စံနစ္ဟာ cost effective ေစ်းမႀကီးပဲ သက္သာထိေရာက္ဖုိ႔ လုပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ မဲေပးတဲ့ ဌာန အမ်ားႀကီးမွာ မဲရံုအမ်ားႀကီးဖြင့္ေပးမွ တၿပိဳင္ထဲ မဲေပးႏိုင္မွာ လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္အေရးအႀကီးဆံုုး အခ်က္ကေတာ့ မဲေပးၿပီးသြားတဲ့အခါ အျငင္းပြါးဖြယ္ျဖစ္လာရင္ မဲကို ျပန္စစ္တဲ့ audit လုပ္ႏိုင္ဖို႔လည္း လိုပါတယ္လို႔ ဦးေဌးမင္းလႈိင္က ေျပာပါတယ္။

VOA