ေျမာက္ဦးယဥ္ေက်းမႈကို မထိန္းသိမ္းက ကမၻာ့အေမြအႏွစ္စာရင္းမွ အဖ်က္ခံရႏိုင္ဟုဆို

ရခိုင္ ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕ေတာ္ ေျမာက္ဦး ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ ထိန္းသိမ္းမႈ ဆက္လက္ပ်က္ကြက္ ေနပါက ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ အသိအမွတ္ျပဳထားေသာ ကမာၻ႕ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ စာရင္းမွ ပယ္ဖ်က္ခံရဖြယ္ရွိေနေၾကာင္း ေရွးေဟာင္း သုေတသန ဦးစီးဌာန ညႊန္ၾကားေရးမွဴးေဟာင္း ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္ က သတိေပး ေျပာၾကားလိုက္သည္။
“ေျမာက္ဦး ယဥ္ေက်းမႈနယ္ေျမ ထိန္းသိမ္းမႈညံ့ဖ်င္းတဲ့အေပၚမွာ မႏွစ္က ကမာၻ႕ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ ရန္ပံုေငြ အဖြဲ႔ (GHF)က အာရွတိုက္ စိုးရိမ္ဖြယ္ရာ ၁၀ ေနရာ စာရင္းထဲမွာ ေျမာက္ဦးကို ထည့္သြင္းထား ခဲ့တယ္။ ဒီကေန႔ထိ ထင္သာျမင္သာတဲ့ တိုးတက္မႈ မေတြ႔ရေသးဘူး။ ဒီလိုသာ နာမည္ပ်က္စာရင္းမွာပဲ ဆက္ပါေနမယ္ဆိုရင္ ေနာက္ဆံုးမွာ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္စာရင္းကေန ေျမာက္ဦး ပယ္ဖ်က္ခံရႏိုင္တယ္” ဟု ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္ က ဆိုသည္။GHF ေဖာ္ျပပါ ၁၀ ေနရာအတြက္ က်န္သည့္ ကိုးေနရာမွာ ထိုင္း၊ တရုတ္၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ အာဖကန္နစၥတန္၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ လာအို၊ အိႏၵိယ၊ ပါကစၥတန္ႏွင့္ ကေမၻာဒီးယား ႏိုင္ငံတို႔မွ ေရွးေဟာင္း နယ္ေျမမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း အဆိုပါ အစီရင္ခံစာ၌ ေဖာ္ျပထားသည္။

ထိုသို႔ GHF နာမည္ပ်က္ ၁၀ ခု စာရင္း၌ ေျမာက္ဦး ပါဝင္ေနရျခင္းမွာ ယဥ္ေက်းမႈ နယ္ေျမအတြင္္း ရထားလမ္း၊ ကားလမ္းမ်ား ေဖာက္လုပ္ျခင္း၊ ဟိုတယ္မ်ား ေဆာက္လုပ္ျခင္း၊ သက္ဆိုင္ရာဌာနက အေမြအႏွစ္မ်ား ထိန္းသိမ္း ရာတြင္ အားနည္းခ်က္မ်ား ရွိေနျခင္း၊ ေရွးေဟာင္းဘုရား ေစတီ ပုထိုးမ်ားကို ျပဳျပင္ရာတြင္ ေရွးေဟာင္း သုေတသန နည္းစနစ္ႏွင့္ မညီျခင္း စသည္တို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း ရခိုင္သမိုင္းပညာရွင္တို႔က ဆိုသည္။

“ရထားလမ္း စေဖာက္တဲ့အခါ သက္ဆိုင္သူေတြကို ေရွးးေဟာင္းသုေတသန နယ္ေျမေရွာင္ကြင္းၿပီး ေဖာက္လုပ္ဖို႔ က်ေနာ္တို႔ေတာင္းဆိုခဲ့ေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕ရိုးေတြ၊ တံခါးေတြ၊ က်ဴံးေတြကိုျဖတ္ၿပီး ေဖာက္လုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဓညဝတီ ၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္းမွာဆိုရင္မူလ လာရာလမ္းအတိုင္း တည့္တည့္ျဖတ္ ရင္ ခရီးတိုၿပီး ကုန္က်စရိတ္ သက္သာေပမယ့္ ၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္းရဲ႕ အလယ္တည့္တည့္ကို ျဖတ္ေဖာက္တယ္။ ေဝသာလီ ဆိုရင္လည္း ေရွာင္းကြင္း ေဖာက္လုပ္ရင္ ဇုန္နယ္က လြတ္ေပမယ့္ ယဥ္ေက်းမႈနယ္ေျမထဲ ၿမိဳ႕ရိုးေတြကိုပါ ျဖတ္ၿပီး ရထားလမ္း ေဖာက္ၾကတယ္” ဟု ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္ က ဆိုသည္။

ဓညဝတီ ၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္း (ဘီစီ ၃၃၂၅-ေအဒီ ၃၂၇)မွာ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ ေျမာက္ဘက္ ၁၈ မိုင္ အကြာတြင္ တည္ရွိၿပီး ေဝသာလီ ၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္း (ေအဒီ ၃၂၇-၈၁၈)မွာ ေျမာက္ဦးမွ ေျမာက္ဘက္ ၅ မိုင္အကြာတြင္ ရွိသည့္ ရခိုင္ ေရွးေဟာင္း ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

ဥပေဒအရ တားျမစ္ထားေသာ္လည္း ေရွးေဟာင္းနယ္ေျမထဲတြင္ ဟိုတယ္မ်ား ေဆာက္လုပ္ေနၾကဆဲ
ျဖစ္သည္ဟု ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္ က ဆိုသည္။

“ေျမာက္ဦးကို ႏိုင္ငံျခားသားေတြ လာတယ္ဆိုတာ အေပ်ာ္တမ္း လာသူထက္ ရခိုင့္ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈကို ေလ့လာလိုက္စားသူေတြက ပိုမ်ားတယ္။ တကယ္လို႔ ဇုန္ထဲမွာ ဟိုတယ္ႀကီးေတြက ေနရာယူၿပီး ေရွးေဟာင္း အသြင္သ႑ာန္ေတြ ပ်က္စီးသြားခဲ့ရင္ ေျမာက္ဦး ခရီးသြားလုပ္ငန္းလည္း ေအာင္ျမင္ေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဇုန္နယ္ လြတ္တဲ့ေနရာမွာ ေဆာက္လုပ္မယ္ ဆိုရင္ သူတို႔ရဲ့ေရရွည္ အက်ဳိးစီးပြားလည္း ျဖစ္ထြန္းႏိုင္သလို ရခိုင္ ယဥ္ေက်းမႈလည္း ပ်က္စီးမွာ မဟုတ္ဘူး” ဟု ေထာက္ျပ အၾကံျပဳသည္။

ေျမာက္ဦး ယဥ္ေက်းမႈေဒသတြင္ “သဇင္ပန္းခိုင္ တၿမိဳင္ၿမိဳင္၊ ရခိုင္ဘုရားေပါင္း” စာခ်ဳိးႏွင့္အညီ ဗုဒၵရုပ္ပြားေတာ္ အမ်ားဆံုး ဖူးျမင္ရၿပီး ေက်ာက္ဆင္းတု အမ်ားစုမွာ က်ဳိးပဲ့ပ်က္စီးကာ ၿခံဳႏြယ္မ်ားဖံုးလ်က္ ဖူးေတြ႔ရသည္။

ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ အေရွ႕ဘက္ ၃ မိုင္ခန္႔အကြာရွိ ရြာေဟာင္းေတာေက်းရြာ အနီးတဝိုက္ ေရွးေဟာင္းရုပ္ပြားေတာ္ ၄၀ ခန္႔မွာ ျခံဳႏြယ္ပိတ္ေပါင္းမ်ား ေအာက္သို႔ ေရာက္ရွိေနသည္။

ျခံဳရွင္း၍ လိုက္ျပသူ ရြာသားမ်ားအနက္ တဦးက “ဒီနယ္ေျမဟာ ေရွးေဟာင္း သုေတသန နယ္ေျမထဲမွာ ရွိေနတယ္။ ဘုရားရုပ္ထုေတြ ရာနဲ႔ခ်ီၿပီးေတာ့ ရွိေနတယ္။ ေျမာက္ဦး တၿမိဳ႕နယ္လံုးမွာ ဘုရားေတြခ်ည္းပါပဲ။ က်ဳိးပဲ့ပ်က္စီး ေနတာေတြလည္း အမ်ားႀကီးပဲ။ ဒါေပမယ့္ ေရွးေဟာင္း သုေတသနဌာနက တခါမွ လာၾကည့္တာ မေတြ႔ရဘူး။ အခုေတာ့ ေတြ႔တဲ့ အတိုင္းပဲ ျခံဳရွင္းၿပီး ဘုရားကို ဖူးေတြ႔ဖို႔ မနည္းရွာယူေနရတယ္” ဟု ရွင္းျပသည္။

ထို႔ျပင္ ေျမာက္ဦး ၿမိဳ႕ေပၚရွိ ထုကၠန္သိမ္၊ ေလးမ်က္ႏွာ သိမ္ေတာ္ႀကီး၊ ကိုးေသာင္း၊ ေလာင္ပြန္းေျပာက္ စသည့္ အထင္ကရ ေရွးးေဟာင္း ဘုရား ပုထိုးမ်ားကိုပင္လ်င္ လံုေလာက္စြာ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းႏိုင္ျခင္းမရွိဟု ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ခံ စာေရးဆရာ ေနာင္ေအး က ဆိုသည္။

“ေရွး/သု ဌာနမွာက ဝန္ထမ္းအင္အား နည္းတာရယ္၊ ဌာနက ခ်ေပးတဲ့ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းစရိတ္ အရမ္းနည္းတာေၾကာင့္ ဇုန္နယ္တခုလံုး မလုပ္ႏိုင္ရင္ ထားဦးေတာ့။ ၿမိဳ႕ေပၚမွာရွိေနတဲ့ ေစတီပုထိုးေတြကိုေတာ့ ျပဳျပင္ ထိန္းသိမ္း သင့္တာေပါ့ဗ်ာ။ အခု ဌာနနဲ႔အနီးဆံုး နန္းရာကုန္း တခုလံုး ျမက္ေတြနဲ႔ ဖံုးေနၿပီ။ ေနာက္ၿပီး ေလာင္ပြန္းေျပာက္ေစတီ ဆိုရင္လည္း မဟာရံ တံတိုင္း ျပင္ဘက္နံရံမွာ ကပ္ထားတဲ့ ေရာင္စံုေၾကြျပားေတြ အားလံုးနီးပါး ပ်က္စီးကုန္ၿပီ။ ကိုးေသာင္းဘုရား ဒုတိယ ပစၥယံမွာရွိတဲ့ ရုပ္တုေတာ္ေတြ သဘာဝေဘးေၾကာင့္ က်ဳိးပဲ့ပ်က္စီးကုန္ၿပီ။ ဂူေတြထဲမွာရွိ တဲ့ ရုပ္ပြားေတာ္ေတြလည္း မိုးေရစိမ့္က်လို႔ ပ်က္စီးေနတာ ဒီကေန႔ထိ ျပဳျပင္ႏိုင္ျခင္း မရွိေသးဘူး” ဟု ရွင္းျပသည္။

ေျမာက္ဦး ေရွးေဟာင္း သုေတသန ဦးစီးဌာန လက္ေအာက္၌ ေျမာက္ဦးႏွင့္ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕နယ္တို႔ ရွိၿပီး ဝန္ထမ္းစုစုေပါင္း ၂၉ ဦးသာရွိေၾကာင္းႏွင့္ ေျမာက္ဦး နန္းေတာ္ရာကုန္း တခုလံုးတြင္ ထူထဲစြာ ေပါက္ေရာက္္ေနသည့္ ျမက္ေတာ၊ ျခံဳေတာမ်ားကိုလည္း ယခု သီတင္းပတ္အတြင္း ရွင္းလင္းသြားမည္ဟု အဆိုပါဌာနမွ ဝန္ထမ္းတဦးက မဇၥ်ိမကို ေျပာသည္။

သို႔ေသာ္ ဌာနမွဴးကမူ မဇၥ်ိမ၏ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းလိုမႈကို လက္ခံေျဖၾကားျခင္း မရွိခဲ့ေပ။

ယဥ္ေက်းမႈနယ္ေျမ ထိန္းသိမ္းေရးမွာ ဆိုင္ရာဌာနတြင္သာမက ေဒသခံ ရခိုင္ တိုင္းရင္းသားမ်ားတြင္လည္း အထူးတာဝန္ရွိေၾကာင္း ဌာနမွဴးေဟာင္း ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္ က ဆိုသည္။

“ဌာနကလည္း ေရွးေဟာင္းသုေတသန စည္းမ်ဥ္းဥပေဒေတြနဲ႔အညီတိတိက်က် ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုသလို က်ေနာ္တို႔ ရခိုင္ တိုင္းရင္းသားေတြအေနနဲ႔လည္း ကိုယ့္ယဥ္ေက်းမႈကို ထိန္းသိမ္းဖို႔ လိုပါတယ္။ ယဥ္ေက်းမႈေပ်ာက္ရင္ လူမ်ဳိးပါ ေပ်ာက္သြားႏိုင္တာမို႔ ကိုယ္က်ဳိးစီးပြား တခုတည္းကို မၾကည့္ဘဲ ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္ေတြ မေပ်ာက္ မပ်က္ရေအာင္ အမ်ဳိးသားအသိနဲ႔ ညီညီညြတ္ညြတ္ ေဆာင္ရြက္သြားၾကဖို႔ လိုပါတယ္” ဟု အၾကံျပဳသည္။

လက္ရွိ ရပ္နားထားေသာ ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္မႈအား ယဥ္ေက်းမႈဇုန္နယ္ကို ေရွာင္ကြင္း ေဖာက္လုပ္မည္ ဆိုက ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ ထိန္းသိမ္းျခင္းႏွင့္အတူ ႏိုင္ငံတကာ အလယ္တြင္လည္း ဂုဏ္ယူဘြယ္ ျဖစ္မည္ ဟု ၎က ဆိုသည္။

ေျမာက္ဦးျမိဳ႕မွာ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းေစာမြန္က ေအဒီ ၁၄၃၀ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေထာင္၍ ႏွစ္ေပါင္း ၃၅၅ ႏွစ္ တည္တံ့ခဲ့ၿပီး ရခိုင္မင္းဆက္ေပါင္း ၄၈ ဆက္စိုးစံခဲ့သည့္ သမိုင္းဆုိင္ရာ ယဥ္ေက်းမူအေမြအႏွစ္မ်ား ေပါႂကြယ္ဝေသာ ရခိုင္တို႔၏ ေနာက္ဆံုး ေရွးေဟာင္းနန္းၿမိဳ႕ေတာ္  ျဖစ္သည္။

သိန္းလႈိင္