ေရြးေကာက္ပြဲစည္းမ်ဥ္းဥပေဒ NDI စိုးရိမ္

ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ ႏိုင္ငံေရး ပါတီေတြ မဲဆြယ္စည္း႐ံုးရာမွာ လိုက္နာရမယ့္ စည္းမ်ဥ္းကန္႔သက္ခ်က္ ေတြဟာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုဥပေဒကို အေျခခံထားတာ ျဖစ္တယ္လို႔ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုအေျခ စိုက္ National Democratic Institute NDI က တာဝန္ရွိသူက ေျပာဆို လိုက္ပါတယ္။

၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး အစီရင္ခံစာတင္သြင္းတဲ့အခါ ဒီကန္႔သက္ခ်က္ ေတြအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးၿပီး ေနာက္ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ အဆင္ေျပေအာင္ ေထာက္ျပသြားမယ္လို႔ NDI က ေျပာပါတယ္။ 

တပ္မေတာ္ကို မေဝဖန္ရဘူးဆိုတဲ့အခ်က္ အပါအဝင္ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္ မရွင္က ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ မဲဆြယ္စည္း႐ံုးရာမွာ လိုက္နာရမယ့္ စည္းကမ္းခ်က္ေတြဟာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို အေျခခံၿပီး ျဖစ္ေပၚလာတာျဖစ္တယ္လို႔ National Democratic Institute NDI ျမန္မာဌာေန ကိုယ္စားလွယ္ Richard Nuccio က ေျပာဆုိလိုက္ပါတယ္။ ဒီစည္းကမ္းခ်က္ေတြက ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြ မဲဆြယ္စည္း႐ံုးရာမွာ ပြင့္လင္းမႈမရွိဘဲ အခက္အခဲ ျဖစ္ေစမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ေထာက္ျပေျပာဆုိ သြားမယ္လို႔ ဗြီအိုေအနဲ႔ သီးသန္႔ေတြ႔ဆံုခန္းမွာ အခုလို ေျပာဆိုသြားပါတယ္။

“စစ္တပ္ရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ အထူးသီးသန္႔အျဖစ္ ရွိေနတာပါ။ ေရြးေကာက္ ပြဲ ေကာ္မရွင္က ထုတ္ျပန္ ထားတဲ့ သီးျခားဌာနဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္းေတြကို မေဝဖန္ရဘူးဆိုတဲ့ စည္းကမ္းခ်က္ေတြဟာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုကို အေျခခံ ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြဟာ ႏုိင္ငံတကာ စံႏႈန္းေတြ အရ စိုးရိမ္စရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစည္းကမ္းခ်က္ေတြေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေရးပါတီ ေတြအေနနဲ႔ မဲဆႏၵရွင္ေတြနဲ႔ ဆက္ဆံ ရာမွာ အမွန္တကယ္ သက္ေရာက္မႈ ရွိလာမယ္ဆုိရင္ ျပည္တြင္းျပည္ပ ေရြးေကာက္ပြဲ ေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖြဲ႔ေတြက ေထာက္ျပ ေျပာဆုိသြားၾကမွာပါ။ အစကတည္းက ကန္႔သက္ခ်က္ေတြ ရွိမယ္ဆုိတာကို က်ေနာ္တို႔ ခန္႔မွန္းထားျပီးသားပါ။ 

က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္စဥ္ တိုးတက္မႈရွိေအာင္လို႔ ဒီကန္႔သက္ခ်က္ေတြၾကားကပဲ အေကာင္း ဆံုး ႀကိဳးစား ေစာင့္ၾကည္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးသြားရင္ေတာ့ ဒီစည္းကမ္းခ်က္ေတြ ကို ေရြးေကာက္ပြဲ ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ေတြနဲ႔  အေခ်အတင္ ေဆြးေႏြးၾကၿပီး ေနာက္လာမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ေတြအတြက္ ျပင္ဆင္တာ၊ ေျပာင္းလဲတာမ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ ေထာက္ျပၾကဖို႔ ျဖစ္လာႏိုင္ပါ တယ္။”

ဒီမဲဆြယ္စည္း႐ံုးရာမွာ လုိက္နာၾကရမယ့္ စည္းကမ္းခ်က္ေတြထဲမွာ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြက ေဟာေျပာလိုတဲ့ စာမူကို ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ဆီ တင္ျပၿပီး ခြင့္ျပဳမိန္႔ ေတာင္းခံရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စာမူကို ေရြးေကာက္ ပြဲေကာ္ မရွင္နဲ႔ ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာနတို႔က လိုသလို စိစစ္ၾကၿပီး ခြင့္ျပဳမိန္႔ကိုလည္း ျငင္းပယ္ႏုိင္ပါတယ္။

တခ်ိန္တည္းမွာပဲ မိဘေတြဟာ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း ေမြးဖြားစဥ္က ႏုိင္ငံသားမဟုတ္ခဲ့တာေၾကာင့္ လက္ရွိ ရခိုင္ျပည္နယ္ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ တသီးပုဂၢလ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ဦးေရႊေမာင္ ရဲ႕ ကိုယ္စာလွယ္ေလာင္း ေလွ်ာက္လႊာေရာ အယူခံပါ ပယ္ခ်ခံရတာဟာ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ မေရြး အားလံုး ပါဝင္ႏုိင္ေရးနဲ႔ သက္ဆိုင္တယ္လို႔ Richard Nuccio က ေျပာပါတယ္။ ယာယီသက္ေသခံ လက္မွတ္၊ အၿမဲေနထိုင္ခြင့္ လက္မွတ္နဲ႔ ႏိုင္ငံသားျပဳခြင့္ ေပးေရး မေပးေရး စတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြဟာ အဓိကအခ်က္ျဖစ္တယ္လို႔ အခုလို ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။

“ႏိုင္ငံတကာစံႏႈန္းအရ အားလံုးပါဝင္ႏုိင္ေရးကို ေကာင္းမြန္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ တခုရဲ႕ စံႏႈန္းလို႔ သက္မွတ္ တဲ့အခါ ျမန္မာႏိုင္ငံသားအားလံုး ပါဝင္ႏုိင္ဖို႔ကို ရည္ညႊန္းပါတယ္။ ဒါဟာ အဓိကအခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏုိင္ငံသားျပဳေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုတာေတြ အေျပာင္းအလဲမ်ား စြာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ႏုိင္ငံသားျပဳေရး အရည္အခ်င္းေတြနဲ႔ အရင္အစိုးရက ထုတ္ေပးထားတဲ့ ယာယီသက္ေသခံ လက္မွတ္ေတြ အခုထိ အက်ံဳးဝင္သလား မဝင္ေတာ့ဘူးလား ဆုိတာေတြကို ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒခံု႐ံုးက သတ္မွတ္ ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အရင္က မဲေပးခြင့္ရွိခဲ့တဲ့ ဒီယာယီသက္ေသခံ လက္မွတ္ကိုင္ေဆာင္ သူေတြ မဲေပးခြင့္မရွိေတာ့ဘူးဆိုတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ခ်ခဲ့တာက သမၼတ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါဟာလည္း တရားဝင္ ေရးဆဲြထားတဲ့ မူေဘာင္ကေန ျဖစ္လာတဲ့ ေနာက္ထပ္ ျပႆနာတခုပါပဲ၊ တကယ္လို႔ ျမန္မာလူဦးေရရဲ႕အေရးႀကီးတဲ့ အစိတ္အပိုင္း တခုျဖစ္တဲ့ ဒီလူေတြရဲ႕ ဆႏၵမဲေတြ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါဝင္မႈမရွိဘူးဆိုရင္ ျဖစ္လာမယ့္ျပႆနာကို ျမန္မာႏုိင္ငံကပဲ ရင္ဆုိင္ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာ့လူဦးေရရဲ႕ အေရးပါတဲ့ အစိတ္အပိုင္းတခုက ဆႏၵမဲေတြ မပါဘဲ ေရြးေကာက္ပြဲ ၿပီးဆံုးသြားမွာ စိုးရိမ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ အပါအဝင္ အျခားအဖဲြ႔အစည္းေတြက လည္း ဒီကိစၥကို မီးေမာင္းထိုးျပေနတာပါ။”

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဝါရွင္တန္ၿမိဳ႕ေတာ္အေျခစိုက္ National Democratic Institute NDI ဟာ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္က စတင္တည္ေထာင္တဲ့ ပါတီစြဲမရွိတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္ၿပီး ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၃၂ ႏိုင္ငံမွာ ဒီမုိကေရစီ ထြန္းကား ျပန္႔ပြားေရးအတြက္ ႏုိင္ငံသားေတြ ပူးေပါင္းပါဝင္မႈ၊ အစုိးရရဲ႕ တာဝန္ခံ တာဝန္သိမႈ၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈေတြကို အားေပးေထာက္ပံ့ေနတဲ့ အဖြဲ႔ျဖစ္ပါတယ္။

vOA